ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ਰਾਵਤ
ਰਾਈਫਲਮੈਨ ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ਰਾਵਤ, | |
|---|---|
 ਰਾਈਫਲਮੈਨ ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ਰਾਵਤ, | |
| ਜਨਮ | 19 ਅਗਸਤ 1941 |
| ਮੌਤ | 17 ਨਵੰਬਰ 1962 (ਉਮਰ 21) |
| ਵਫ਼ਾਦਾਰੀ |  ਭਾਰਤ ਦਾ ਗਣਰਾਜ |
| ਸੇਵਾ/ |  ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ |
| ਸੇਵਾ ਦੇ ਸਾਲ | 1 |
| ਰੈਂਕ | ਰਾਈਫਲਮੈਨ |
| ਯੂਨਿਟ | 4 ਗੜਵਾਲ ਰਾਈਫਲਜ਼ |
| ਇਨਾਮ |  ਮਹਾਵੀਰ ਚੱਕਰ |
ਰਾਈਫਲਮੈਨ ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ਰਾਵਤ, ਮਹਾਂਵੀਰ ਚੱਕਰ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਨਮ (19 ਅਗਸਤ 1941 ਅਤੇ ਸ਼ਹੀਦੀ 17 ਨਵੰਬਰ 1962) ਓਹ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸੈਨਾ ਦਾ ਸਿਪਾਹੀ ਸੀ ਜੋ ਭਾਰਤੀ ਫ਼ੌਜ ਦੀ ਯੂਨਿਟ 4 ਗੜਵਾਲ ਰਾਈਫਲਜ਼ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਚੀਨ-ਭਾਰਤ ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ ਮੌਜੂਦਾ ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼,ਵਿਚ ਨੂਰਾਨੰਗ ਦੀ ਲੜਾਈ ਦੌਰਾਨ ਉਸ ਦੇ ਕਾਰਜਾਂ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਮਰਨ ਉਪਰੰਤ ਮਹਾਵੀਰ ਚੱਕਰ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[1]
ਚੀਨ-ਭਾਰਤ ਜੰਗ: ਨੂਰਾਨੰਗ ਦੀ ਲੜਾਈ[ਸੋਧੋ]
17 ਨਵੰਬਰ 1962 ਨੂੰ (NEFA) ਨੌਰਥ-ਈਸਟ ਫਰੰਟੀਅਰ ਏਜੰਸੀ (ਹੁਣ ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼) ਵਿੱਚ ਨੂਰਾਨਾਂਗ ਦੀ ਲੜਾਈ ਦੌਰਾਨ ਰਾਈਫਲਮੈਨ ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ਰਾਵਤ ਚੌਥੀ ਗੜਵਾਲ ਰਾਈਫਲਜ਼ ਰੈਜੀਮੈਂਟ ਦੀ ਚੌਥੀ ਬਟਾਲੀਅਨ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾ ਰਹੇ ਸਨ। ਉਸ ਦਿਨ ਚੌਥੀ ਗੜਵਾਲ ਰਾਈਫਲਜ਼ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸਥਿਤੀ 'ਤੇ ਪੀਪਲਜ਼ ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਆਰਮੀ ਦੇ ਦੋ ਹਮਲਿਆਂ ਨੂੰ ਨਾਕਾਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਤੀਜੀ ਘੁਸਪੈਠ ਦੌਰਾਨ, ਇੱਕ ਚੀਨੀ ਮੀਡੀਅਮ ਮਸ਼ੀਨ ਗਨ (ਐੱਮ. ਐੱਮ, ਜੀ.) ਭਾਰਤੀ ਚੌਂਕੀ ਦੇ ਨੇੜੇ ਆ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਟਿਕਾਣਿਆਂ 'ਤੇ ਗੋਲੀਬਾਰੀ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ। ਰਾਈਫਲਮੈਨ ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ਰਾਵਤ, ਲਾਂਸ ਨਾਇਕ ਤ੍ਰਿਲੋਕ ਸਿੰਘ ਨੇਗੀ ਅਤੇ ਰਾਈਫਲਮੈਨ ਗੋਪਾਲ ਸਿੰਘ ਗੁਸੈਨ ਨੇ ਸਵੈ-ਇੱਛਾ ਨਾਲ ਐੱਮ. ਐੱਮ .ਜੀ ਰਾਵਤ ਅਤੇ ਗੁਸੈਨ ਨੇ ਨੇਗੀ ਤੋਂ ਗੋਲੀਬਾਰੀ ਨੂੰ ਕਵਰ ਕਰਨ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਮਸ਼ੀਨ ਗਨ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਤੋਂ ਗ੍ਰਨੇਡ ਸੁੱਟਣ ਦੀ ਦੂਰੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਪੰਜ ਸੰਤਰੀ ਚੀਨੀ ਟੁਕੜੀਆਂ ਨੂੰ ਬੇਅਸਰ ਕਰ ਦਿੱਤੇ, ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਗੁਸੈਨ ਅਤੇ ਨੇਗੀ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਗੁਆ ਬੈਠੇ ਅਤੇ ਰਾਵਤ ਗੰਭੀਰ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋ ਗਏ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਹ ਕਬਜ਼ੇ ਵਿੱਚ ਲਏ ਹਥਿਆਰ ਨਾਲ ਵਾਪਸ ਆਉਣ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬ ਰਹੇ। ਲੜਾਈ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ 300 ਚੀਨੀ ਫ਼ੌਜੀ ਮਾਰੇ ਗਏ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਚੌਥੀ ਗੜਵਾਲ ਰਾਈਫਲਜ਼ ਨੇ ਦੋ ਫ਼ੌਜੀ ਗੁਆ ਦਿੱਤੇ ਅਤੇ ਅੱਠ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋ ਗਏ।[2]
ਰਾਵਤ ਦੀ ਕੰਪਨੀ ਨੇ ਆਖਰਕਾਰ ਪਿੱਛੇ ਹਟਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ, ਪਰ ਰਾਵਤ ਉਥੇ ਹੀ ਰਹੇ ਅਤੇ ਸੇਲਾ ਅਤੇ ਨੂਰਾ (ਨੂਰਾ) ਨਾਮ ਦੀਆਂ ਦੋ ਸਥਾਨਕ ਮੋਨਪਾ ਕੁੜੀਆਂ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਲੜਾਈ ਜਾਰੀ ਰੱਖੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, ਸੇਲਾ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਨੂਰਾ ਨੂੰ ਫਡੜ ਲਿਆ ਗਿਆ। ਇੱਕ ਥਾਂ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਥਾਂ 'ਤੇ ਜਗ੍ਹਾ ਬਦਲਦੇ ਹੋਏ, ਰਾਵਤ ਨੇ 72 ਘੰਟਿਆਂ ਤੱਕ ਦੁਸ਼ਮਣ ਨੂੰ ਰੋਕਿਆ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਚੀਨੀ ਇੱਕ ਸਥਾਨਕ ਸਪਲਾਇਰ ਨੂੰ ਫੜ ਲਿਆ, ਜਿਸ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਹ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਫ਼ੌਜੀ ਜਵਾਨ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਚੀਨੀਆਂ ਨੇ ਫਿਰ ਰਾਵਤ ਦੀ ਸਥਿਤੀ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਪਰ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਦੇ ਸਹੀ ਵੇਰਵੇ ਅਸਪਸ਼ਟ ਹਨ। ਕੁੱਝ ਬਿਰਤਾਂਤਾਂ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਹੈ ਕਿ ਰਾਵਤ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਖਰੀ ਦੌਰ ਦੇ ਗੋਲਾ ਬਾਰੂਦ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਗੋਲੀ ਮਾਰ ਲਈ-ਦੂਸਰੇ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਚੀਨੀਆਂ ਨੇ ਕੈਦੀ ਬਣਾ ਲਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਫਾਂਸੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਚੀਨੀ ਕਮਾਂਡਰ ਨੇ ਯੁੱਧ ਖਤਮ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰਾਵਤ ਦਾ ਕੱਟਿਆ ਹੋਇਆ ਸਿਰ ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਪਿੱਤਲ ਦਾ ਬੁੱਤ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਸੇਲਾ ਪਾਸ, ਸੇਲਾ ਸੁਰੰਗ ਅਤੇ ਸੇਲਾ ਝੀਲ ਦਾ ਨਾਮ ਉਸ ਦੇ ਕਾਰਜਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਸੇਲਾ ਦੇ ਨਾਮ ਉੱਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।[3]
ਜਸਵੰਤ ਗੜ ਵਿਖੇ ਯਾਦਗਾਰ ਅਤੇ ਪੋਸਟ[ਸੋਧੋ]
ਉਸ ਦੀ ਬਹਾਦਰੀ ਦਾ ਸਨਮਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਉਸ ਨੇ ਦੀ ਪੋਸਟ ਦਾ ਨਾਮ 'ਜਸਵੰਤ ਗਡ਼੍ਹ ਪੋਸਟ' ਰੱਖਿਆ ਜਿੱਥੇ ਉਸ ਨੇ ਪੀਪਲਜ਼ ਲਿਬਰੇਸ਼ਨ ਆਰਮੀ ਨੂੰ ਰੋਕਿਆ ਅਤੇ ਫ਼ੌਜੀ ਪੋਸਟ 'ਤੇ' ਜਸਵੰਤ ਗੜ ਵਾਰ ਮੈਮੋਰੀਅਲ 'ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ।[4][5] ਫ਼ੌਜ ਦੀ ਚੌਂਕੀ 'ਤੇ ਸਮਾਰਕ ਤਵਾਂਗ ਤੋਂ 52 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬ ਅਤੇ ਐੱਨਐੱਚ-13 ਅਰੁਣਾਚਲ ਰਾਜਮਾਰਗ ਦੇ ਦਿਰਾਂਗ-ਤਵਾਂਗ ਸੈਕਸ਼ਨ' ਤੇ ਸੇਲਾ ਸੁਰੰਗ ਦੇ ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ।
ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ,ਸ਼ਹੀਦ ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ਰਾਵਤ ਨੂੰ ਸ਼ਹੀਦੀ ਉਪਰੰਤ ਕਈ ਤਰੱਕੀਆਂ ਵੀਮਿਲੀਆਂ ਹਨ।[6]
ਸ਼ਹੀਦ ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ਰਾਵਤ ਦੀ ਮਦਦ ਕਾਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਸਥਾਨਕ ਲੜਕੀਆਂ ਸੇਲਾ, ਜੋ ਜਸਵੰਤ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਦੀਆਂ ਦਮ ਤੋੜ ਗਈ ਸੀ, ਉਸ ਦੇ ਨਾਮ ਤੇ ਸੇਲਾ ਪਾਸ, ਸੇਲਾ ਸੁਰੰਗ ਅਤੇ ਸੇਲਾ ਝੀਲ ਦਾ ਨਾਮ ਦੇ ਕੇ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਨੂਰਾਨੰਗ ਝਰਨੇ ਦਾ ਨਾਮ ਨੂਰਾ ਦੇ ਨਾਮ ਉੱਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।[3]
ਚੌਥੀ ਗੜਵਾਲ ਰਾਈਫਲਜ਼ ਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਬੈਟਲ ਆਨਰ ਨੂਰਾਨੰਗ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਜੋ ਚੱਲ ਰਹੇ ਜੰਗ ਦੌਰਾਨ ਇੱਕ ਫ਼ੌਜੀ ਯੂਨਿਟ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਲੜਾਈ ਦਾ ਸਨਮਾਨ ਸੀ।[7]
ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸਭਿਆਚਾਰ ਵਿੱਚ[ਸੋਧੋ]
2019 ਦੀ ਹਿੰਦੀ ਫ਼ਿਲਮ 72 ਘੰਟੇਃ ਸ਼ਹੀਦ ਜੋ ਕਦੇ ਨਹੀਂ ਮਰਿਆ, ਅਵਿਨਾਸ਼ ਧਿਆਨੀ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ਿਤ, ਰਾਈਫਲਮੈਨ ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ਰਾਵਤ ਦੀ ਕਹਾਣੀ 'ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ।[8]
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ "72 Hours: A Movie On Jaswant Singh, The Man Who Saved Arunachal Pradesh From The Chinese but he died..." IndiaTimes (in Indian English). 2016-04-13. Retrieved 2020-07-12.
- ↑ Col J Francis (Retd) (30 August 2013). Short Stories from the History of the Indian Army Since August 1947. Vij Books India Pvt Ltd. p. 53. ISBN 9789382652175.
- ↑ 3.0 3.1 जसवंत-सेला शहीद न हों, इसलिए बनी सेला टनल:1962 जैसे नहीं घुस पाएगा चीन; सड़कों, पुलों और सुरंगों का सुरक्षा जाल तैयार, Bhaskar, accessed 14 June 2023.
- ↑ Pisharoty, Sangeeta Barooah. "When It Comes to Renaming Places in Tawang, China Is Not Alone". thewire.in (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਬਰਤਾਨਵੀ)). Retrieved 6 June 2017.
- ↑ M Panging Pao (22 December 2019). "Heroes of 1962 War in Arunachal, Battle of Nuranang".
- ↑ Talbot, Ian (2016). A History of Modern South Asia: Politics, States, Diasporas. Yale University Press. ISBN 978-0300216592.
- ↑ Singh Gp Capt, Ranbir (2009). Memorable War Stories. Prabhat Prakashan. p. 27. ISBN 978-8188322664.
- ↑ "72 Hours...movie on the legendary soldier to be released on Friday". The Pioneer (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2020-06-11.
ਹੋਰ ਪੜ੍ਹੋ[ਸੋਧੋ]
- 1962 ਦੇ ਜੰਗ ਦੇ ਅਣਗੌਲੇ ਨਾਇਕ-ਰਾਈਫਲਮੈਨ ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ਰਾਵਤ
- ਰਾਈਫਲਮੈਨ ਦੀ ਯਾਤਰਾ-ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ਰਾਵਤ (ਯੂਟਿਊਬ)
- ਆਨਰ ਪੁਆਇੰਟ-ਜਸਵੰਤ ਸਿੰਘ ਰਾਵਤ