ਤਾਡੋਬਾ ਅੰਧੇਰੀ ਟਾਈਗਰ ਰਿਜ਼ਰਵ
ਤਾਡੋਬਾ ਅੰਧੇਰੀ ਟਾਈਗਰ ਰਿਜ਼ਰਵ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਰਾਜ ਦੇ ਚੰਦਰਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਜੰਗਲੀ ਜੀਵ ਅਸਥਾਨ ਹੈ। ਇਹ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣਾ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪਾਰਕ ਹੈ। ਇਹ 1955 ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ, ਰਿਜ਼ਰਵ ਵਿੱਚ ਤਾਡੋਬਾ ਨੈਸ਼ਨਲ ਪਾਰਕ ਅਤੇ ਅੰਧੇਰੀ ਵਾਈਲਡਲਾਈਫ ਸੈਂਕਚੁਰੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਰਿਜ਼ਰਵ ਵਿੱਚ 577.96 square kilometres (223.15 sq mi) ਰਾਖਵੇਂ ਜੰਗਲ ਦਾ ਅਤੇ 32.51 square kilometres (12.55 sq mi) ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਜੰਗਲ ਦਾ ਖੇਤਰ ਹੈ।
ਵ੍ਯੁਤਪਤੀ
[ਸੋਧੋ]"ਤਾਡੋਬਾ" ਦੇਵਤਾ "ਤਾਡੋਬਾ" ਜਾਂ "ਤਾਰੂ" ਦੇ ਨਾਮ ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਤਾਡੋਬਾ ਅਤੇ ਅੰਧੇਰੀ ਖੇਤਰ ਦੇ ਸੰਘਣੇ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਕਬੀਲਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਪੂਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ "ਅੰਧੇਰੀ" ਅੰਧਾਰੀ ਨਦੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਦੀ ਹੈ।
ਇਤਿਹਾਸ
[ਸੋਧੋ]ਦੰਤਕਥਾ ਮੰਨਦੀ ਹੈ ਕਿ ਤਾਰੂ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਦਾ ਮੁਖੀ ਸੀ ਜੋ ਇੱਕ ਬਾਘ ਨਾਲ ਇੱਕ ਮਿਥਿਹਾਸਕ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਤਾਰੂ ਨੂੰ ਦੇਵਤਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਤਾਰੂ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਇੱਕ ਅਸਥਾਨ ਹੁਣ ਤਾਡੋਬਾ ਝੀਲ ਦੇ ਕੰਢੇ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਰੁੱਖ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਮੌਜੂਦ ਹੈ।[1] ਮੰਦਿਰ ਵਿੱਚ ਆਦਿਵਾਸੀ ਅਕਸਰ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੌਸ਼ਾ (ਦਸੰਬਰ-ਜਨਵਰੀ) ਦੇ ਹਿੰਦੂ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਸਾਲਾਨਾ ਮੇਲੇ ਦੌਰਾਨ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।
ਗੋਂਡ ਰਾਜਿਆਂ ਨੇ ਕਦੇ ਚਿਮੂਰ ਪਹਾੜੀਆਂ ਦੇ ਆਸ-ਪਾਸ ਦੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਜੰਗਲਾਂ 'ਤੇ ਰਾਜ ਕੀਤਾ ਸੀ। 1935 ਵਿਚ ਸ਼ਿਕਾਰ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਦੋ ਦਹਾਕਿਆਂ ਬਾਅਦ, 1955 ਵਿੱਚ, 116.54 square kilometres (45.00 sq mi) ਦੇ ਇਸ ਜੰਗਲੀ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪਾਰਕ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਅੰਧੇਰੀ ਵਾਈਲਡਲਾਈਫ ਸੈਂਚੁਰੀ 1986 ਵਿੱਚ ਨਾਲ ਲੱਗਦੇ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿੱਚ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ। 1995 ਵਿੱਚ, ਮੌਜੂਦਾ ਟਾਈਗਰ ਰਿਜ਼ਰਵ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਲਈ ਪਾਰਕ ਅਤੇ ਸੈੰਕਚੂਰੀ ਨੂੰ ਮਿਲਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਭੂਗੋਲ
[ਸੋਧੋ]ਤਾਡੋਬਾ ਅੰਧੇਰੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪਾਰਕ ਹੈ। ਰਿਜ਼ਰਵ ਦਾ ਕੁੱਲ ਖੇਤਰਫਲ 625.4 square kilometres (241.5 sq mi) ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ 116.55 square kilometres (45.00 sq mi) ਦੇ ਖੇਤਰ ਦੇ ਨਾਲ ਤਾਡੋਬਾ ਨੈਸ਼ਨਲ ਪਾਰਕ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਅਤੇ 508.85 square kilometres (196.47 sq mi) ਦੇ ਖੇਤਰ ਦੇ ਨਾਲ ਅੰਧਾਰੀ ਵਾਈਲਡਲਾਈਫ ਸੈਂਚੂਰੀ ਹੈ । ਰਿਜ਼ਰਵ ਵਿੱਚ 32.51 square kilometres (12.55 sq mi) ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਜੰਗਲ ਅਤੇ 14.93 square kilometres (5.76 sq mi) ਗੈਰ-ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਜ਼ਮੀਨ ਹੈ।
ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮ ਵੱਲ 120 hectares (300 acres) ਤਾਡੋਬਾ ਝੀਲ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਪਾਰਕ ਦੇ ਜੰਗਲ ਅਤੇ ਇਰਾਈ ਜਲ ਭੰਡਾਰ ਤੱਕ ਫੈਲੀ ਹੋਈ ਵਿਸ਼ਾਲ ਖੇਤੀ ਭੂਮੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਬਫਰ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਝੀਲ ਇੱਕ ਸਦੀਵੀ ਪਾਣੀ ਦਾ ਸਰੋਤ ਹੈ ਜੋ ਮਗਰਮੱਛਾਂ ਦੇ ਵਧਣ-ਫੁੱਲਣ ਲਈ ਇੱਕ ਵਧੀਆ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਰਿਜ਼ਰਵ ਦੇ ਅੰਦਰਲੇ ਹੋਰ ਵੈਟਲੈਂਡ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕੋਲਸਾ ਝੀਲ ਅਤੇ ਅੰਧਾਰੀ ਨਦੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।
ਜੀਵ
[ਸੋਧੋ]
_-_Agarzari_Buffer_-_TATR.jpg)
ਅਗਸਤ 2016 ਤੱਕ, ਰਿਜ਼ਰਵ ਵਿੱਚ 88 ਬਾਘ ਹਨ, ਅਤੇ ਰਿਜ਼ਰਵ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਹਰ ਦੇ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿੱਚ 58 ਹਨ।[2]
ਕੀਸਟੋਨ ਸਪੀਸੀਜ਼ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਬੰਗਾਲ ਟਾਈਗਰ, ਤਾਡੋਬਾ ਟਾਈਗਰ ਰਿਜ਼ਰਵ ਹੋਰ ਥਣਧਾਰੀ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦਾ ਘਰ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਚੀਤੇ,[3] ਸੁਸਤ ਰਿੱਛ, ਗੌਰ, ਨੀਲਗਾਈ, ਢੋਲ, ਛੋਟੇ ਭਾਰਤੀ ਸਿਵੇਟ, ਜੰਗਲੀ ਬਿੱਲੀਆਂ, ਸਾਂਬਰ, ਭੌਂਕਣ ਵਾਲੇ ਹਿਰਨ, ਚਿਤਲ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਚੌਸਿੰਘਾ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਦ ਬੈਜਰ ਤਾਡੋਬਾ ਝੀਲ ਦਲਦਲ ਮਗਰਮੱਛ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ ਸਾਰੇ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿੱਚ ਆਮ ਸੀ। ਇੱਥੇ ਖ਼ਤਰੇ ਵਿੱਚ ਘਿਰੇ ਭਾਰਤੀ ਅਜਗਰ ਅਤੇ ਆਮ ਭਾਰਤੀ ਮਾਨੀਟਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਟੈਰਾਪਿਨਸ, ਇੰਡੀਅਨ ਸਟਾਰ ਕੱਛੂ, ਭਾਰਤੀ ਕੋਬਰਾ ਅਤੇ ਰਸਲਜ਼ ਵਾਈਪਰ ਵੀ ਤਾਡੋਬਾ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਝੀਲ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦੇ ਪੰਛੀਆਂ ਅਤੇ ਰੈਪਟਰਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਕਿਸਮ ਹੈ। ਪੰਛੀਆਂ ਦੀਆਂ 195 ਕਿਸਮਾਂ ਦਰਜ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਖ਼ਤਰੇ ਵਾਲੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਸਲੇਟੀ-ਸਿਰ ਵਾਲਾ ਮੱਛੀ ਈਗਲ, ਕ੍ਰੇਸਟਡ ਸੱਪ ਈਗਲ, ਅਤੇ ਬਦਲਣਯੋਗ ਬਾਜ਼-ਈਗਲ ਪਾਰਕ ਵਿੱਚ ਦੇਖੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਕੁਝ ਰੈਪਟਰ ਹਨ।
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ "Tadoba Andhari Tiger Reserve". Times group. Times of India. 26 May 2017. Retrieved 20 June 2021.
- ↑ Mazhar, Ali (11 August 2016). "Problem of plenty hits Tadoba tiger conservation work". Times of India. Retrieved 5 September 2016.
- ↑ "Man-animal conflict on the rise in Maharashtra: Meditating monk killed by leopard". Times Now News (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਬਰਤਾਨਵੀ)). 13 December 2018. Retrieved 7 May 2019.