ਤਾਲਕੋਟ ਪਰਸਨ
ਤਾਲਕੋਟ ਪਰਸਨ | |
|---|---|
| ਤਸਵੀਰ:Talcott Parsons (photo).jpg | |
| ਜਨਮ | ਦਸੰਬਰ 13, 1902 |
| ਮੌਤ | ਮਈ 8, 1979 (ਉਮਰ 76) |
| ਰਾਸ਼ਟਰੀਅਤਾ | ਅਮਰੀਕਨ |
| ਅਲਮਾ ਮਾਤਰ | ਐਮਹਰਸਟ ਕਾਲਜ ਲੰਡਨ ਸਕੂਲ ਆਫ ਇਕਨਾਮਿਕਸ ਹਾਇਡੇਲਬਰਗ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ |
| ਵਿਗਿਆਨਕ ਕਰੀਅਰ | |
| ਖੇਤਰ | ਸਮਾਜ ਵਿਗਿਆਨ |
| ਅਦਾਰੇ | ਹਾਰਵਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ |
| ਉੱਘੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ | ਰਾਬਰਟ ਬਿਲਹ, ਜੋਸਫ ਬਿਰਜਰ, ਹੈਰੋਲਡ ਗਾਰਫਿੰਕਲ, ਕਲੀਫੋਰਡ ਗਿਰਟਜ਼, ਐਡਵਰਡ ਲੌਮੈਨ, ਨਿਕਲਾਸ ਲੂਮਾਨ, ਰਾਬਰਟ ਮੋਰਟਨ, ਨੀਲ ਸਮੈਸਰ, ਮੌਰੀਸ ਜ਼ੇਲਡੀਚ |
| Influences | ਏਮੇਲੀ ਦੁਰਕੇਮ, ਮੈਕਸ ਵੇਬਰ, ਵਿਲਫਰੇਡੋ ਪਾਰੇਟੋ |
.jpg){kind=link}
ਤਾਲਕੋਟ ਪਾਰਸਨ (13 ਦਸੰਬਰ 1902 - 8 ਮਈ 1979) ਕਲਾਸੀਕਲ ਪਰੰਪਰਾ ਦਾ ਇੱਕ ਅਮਰੀਕੀ ਸਮਾਜ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੀ। ਜੋ ਕਿ ਉਸ ਦੀ ਸਮਾਜਿਕ ਕਾਰਵਾਈ ਦੀ ਥਿਊਰੀ ਅਤੇ ਸੰਸਥਾਗਤ ਕਾਰਜਸ਼ੀਲਤਾ ਲਈ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੈ। 20 ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਪਾਰਸਨ ਸਮਾਜ ਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿੱਚ ਪੀ ਐੱਚ ਡੀ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੇ 1927 ਤੋਂ 1929 ਤੱਕ ਹਾਰਵਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਫੈਕਲਟੀ ਵਿੱਚ ਨੌਕਰੀ ਕੀਤੀ। 1930 ਵਿੱਚ, ਉਹ ਆਪਣੇ ਨਵੇਂ ਸਮਾਜਿਕ ਵਿਭਾਗ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸੀ।
ਪ੍ਰਯੋਗਿਕ ਡੇਟਾ ਦੇ ਆਧਾਰ ਤੇ, ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸੋਸ਼ਲ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦੀ ਪਹਿਲੋਂ ਵਿਕਸਤ, ਵਿਵਸਥਿਤ ਅਤੇ ਸਧਾਰਨੀਕਰਨ ਥਿਊਰੀ ਪਰਸਨ ਦੀ ਸੋਸ਼ਲ ਐਕਸ਼ਨ ਥਿਊਰੀ ਸੀ। ਪਰਸਨ ਦੇ ਕੁਝ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਸਮਾਜ ਸ਼ਾਸਤਰੀਆਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਯੋਗਦਾਨ ਉਸਦੇ ਮਾਈਕ ਵੇਬਰ ਦੇ ਕੰਮ ਦੇ ਅਨੁਵਾਦ ਅਤੇ ਵੇਬਰ, ਐਮੀਲੇ ਡੁਰਹਾਈਮ ਅਤੇ ਵਿਲਫਰੇਡੋ ਪਾਰੇਟੋ ਦੁਆਰਾ ਉਸਦੇ ਕੰਮਾਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਕੰਮ ਨੇ ਪਰਸਨ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਹ ਉਸਦੀ ਸਮਾਜਿਕ ਕਾਰਵਾਈ ਥਿਊਰੀ ਦੇ ਨੀਂਹ ਸਨ। ਪਰਸਨ ਨੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਕਦਰਾਂ ਅਤੇ ਸਮਾਜਕ ਢਾਂਚਿਆਂ ਦੇ ਲੈਨਜ ਦੁਆਰਾ ਵਲੰਟੂਰਿਟੀ ਦੀ ਕਾਰਵਾਈ ਨੂੰ ਦੇਖਿਆ ਹੈ ਜੋ ਵਿਕਲਪਾਂ ਨੂੰ ਸੀਮਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਆਖਰਕਾਰ ਸਾਰੇ ਸਮਾਜਿਕ ਕਾਰਜਾਂ ਨੂੰ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਦੇ ਉਲਟ ਜੋ ਅੰਦਰੂਨੀ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ ਤੇ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ।
ਹਾਲਾਂਕਿ ਪਰਸਨ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਕ ਕਰਜਾਤਿਮਕ ਵਜੋਂ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਕੈਰੀਅਰ ਦੇ ਅੰਤ 1 9 75 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਲੇਖ ਛਾਪਿਆ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਸੀ ਕਿ "ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ" ਅਤੇ "ਸਟ੍ਰਕਚਰਲ ਫੰਕਸ਼ਨਲਿਸਟ" ਉਸਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਦੇ ਚਰਿੱਤਰ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਨ ਲਈ ਅਣਉਚਿਤ ਢੰਗ ਸਨ।[1]
1970 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਤੋਂ, ਸਮਾਜ ਸਾਸ਼ਤਰੀਆਂ ਦੀ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਨੇ ਪਰਸਨ ਥਿਊਰੀਆਂ ਨੂੰ ਸਮਾਜਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਰੂੜੀਵਾਦੀ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਨੂੰ ਬੇਲੋੜਾ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਮੰਨਦਿਆਂ ਆਲੋਚਨਾ ਕੀਤੀ। ਸਮਾਜਿਕ ਸ਼ਾਸਤਰ ਦੇ ਕੋਰਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸਿਧਾਂਤ ਦੀ ਸਿਖਰ ਤੇ (1940 ਤੋਂ 1970 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਤੱਕ) ਆਪਣੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਤੇ ਘੱਟ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਸਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦਿਲਚਸਪੀ ਪੈਦਾ ਹੋਈ ਹੈ।[2]
ਪਰਸਨ ਸਮਾਜ ਸ਼ਾਸਤਰੀਕਰਨ ਦੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸ਼ਨਰੀਕਰਨ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕੀ ਅਕਾਦਮੀ ਵਿੱਚ ਇਸਦੀ ਪਸਾਰ ਲਈ ਇੱਕ ਮਜ਼ਬੂਤ ਵਕੀਲ ਸੀ। ਉਹ 1949 ਵਿੱਚ ਅਮਰੀਕੀ ਸਮਾਜਿਕ ਸੰਸਥਾ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਚੁਣੇ ਗਏ ਅਤੇ 1960 ਤੋਂ 1965 ਤਕ ਇਸ ਦੇ ਸਕੱਤਰ ਰਹੇ।
ਅਰੰਭ ਦਾ ਜੀਵਨ
[ਸੋਧੋ]ਉਸਦਾ ਜਨਮ 13 ਦਸੰਬਰ 1902 ਨੂੰ ਕੋਲੋਰਾਡੋ ਸਪ੍ਰਿੰਗਸ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ। ਉਹ ਐਡਵਰਡ ਸਮਿਥ ਪਰਸਨ (1863-1943) ਅਤੇ ਮੈਰੀ ਔਗਸਟਾ ਇੰਗਰਸੋਲ (1863-19 49) ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਯੇਲ ਡੇਵਿਨਿਟੀ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਕੌਂਗਰਟੀਨੇਸਟਿਵ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਅਤੇ ਗਰੀਲੇ, ਕੋਲੋਰਾਡੋ ਵਿੱਚ ਪਾਇਨੀਅਰ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਸ ਨੇ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ। ਪਰਸਨ ਦੇ ਜਨਮ ਸਮੇਂ, ਉਸਦਾ ਪਿਤਾ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਅਤੇ ਕੋਲੋਰਾਡੋ ਕਾਲਜ ਦੇ ਉਪ-ਪ੍ਰਧਾਨ ਸੀ। ਗ੍ਰੀਲੇ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਸੰਗਠਿਤ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਐਡਵਰਡ ਸੋਸ਼ਲ ਇੰਜੀਲ ਦੇ ਅੰਦੋਲਨ ਲਈ ਹਮਦਰਦੀ ਬਣ ਗਿਆ ਪਰੰਤੂ ਇਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਉੱਚ ਧਾਰਮਿਕ ਸਿਧਾਂਤ ਤੋਂ ਦੇਖਣ ਅਤੇ ਸਮਾਜਵਾਦ ਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਨਾਲ ਨਫ਼ਰਤ ਕਰਨ ਦੀ ਆਦਤ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਉਹ ਅਤੇ ਟੈੱਲਕੋਟ ਦੋਵੇਂ ਜੋਨਾਥਨ ਐਡਵਰਡਜ਼ ਦੇ ਧਰਮ ਸ਼ਾਸਤਰ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਹੋਣਗੇ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਪਿਤਾ ਓਹੀਓ ਵਿੱਚ ਮਾਰੀਏਟਾ ਕਾਲਜ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਬਣ ਗਏ।
ਅਮਰੀਕੀ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਪਰਸਨ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ।17 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਅੱਧ ਵਿੱਚ ਇੰਗਲੈਂਡ ਤੋਂ ਆਉਣ ਵਾਲਾ ਉਹ ਪਹਿਲਾ ਵਿਅਕਤੀ ਸੀ। ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਦੇ ਦੋ ਵੱਖਰੇ ਅਤੇ ਸੁਤੰਤਰ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿਕਸਤ ਪਾਰਸੌਨਸ ਲਾਈਨਾਂ ਸਨ। ਜੋ ਕਿ ਅਮਰੀਕੀ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਡੂੰਘੀ ਹੈ। ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਪੱਖ 'ਤੇ, ਇਸ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਯਾਰਕ ਦੇ ਪਰਸਨ, ਮੇਨ ਵਿੱਚ ਲੱਭਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ Parsons, Talcott (1975), "The Present Status of 'Structural-Functional' Theory in Sociology", Social Systems and The Evolution of Action Theory, New York: The Free Press
- ↑ Dillon, Michele (2013) [2009], "Chapter Four: Talcott Parsons and Robert Merton, Functionalism and Modernization", Introduction to Sociological Theory: Theorists, Concepts, and their Applicability to the Twenty-First Century, Wiley, p. 156-157, ISBN 9781118471906