ਦਿਤੀ

ਦਿਤੀ
ਨਿੱਜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ
ਮਾਤਾ ਪਿੰਤਾ	ਦਕਸ਼ ਪਾਂਚਾਂਜਨੀ
ਭੈਣ-ਭਰਾ	ਅਦਿੱਤੀ
ਬੱਚੇ	ਮਾਰੂਤਸ, ਹਿਰਨਾਕਸ਼ਪ, ਹਿਰਨਾਕਸ਼ਿਪੂ, ਹੋਲੀਕਾ

ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਵਿੱਚ, ਦਿਤੀ (ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ: दिति) ਇੱਕ ਧਰਤੀ ਦੇਵੀ ਅਤੇ ਰੁਦਰ ਦੇ ਨਾਲ ਮਾਰੁਤਸ ਦੀ ਮਾਂ ਹੈ। ਉਹ ਦੈਤਯਾਸ ਦੀ ਮਾਂ ਵੀ ਸੀ ਜੋ ਕਸ਼ਯਪ ਰਿਸ਼ੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਹੈ। ਉਹ ਆਪਣਾ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਪੁੱਤਰ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ ਜੋ ਇੰਦਰ (ਜਿਸ ਨੇ ਉਸ ਦੇ ਪਹਿਲਾਂ ਵਾਲਿਆਂ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਮਾਰਿਆ ਸੀ) ਨਾਲੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਹੋਵੇ ਨੂੰ ਕਰਨ ਲਈ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ ਹੈ, ਜੋ ਇੰਦਰ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰੇ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਕਾਲਾ ਜਾਦੂ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਾਲ ਲਈ ਗਰਭਵਤੀ ਰੱਖਿਆ। ਇੰਦਰ ਨੇ ਗਰਜ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਟੁਕੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਣ ਲਈ ਇੱਕ ਤੂਫਾਨ ਮਾਰਟਸ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤਾ। ਉਹ ਅਦਿਤੀ ਦੀ ਭੈਣ ਵੀ ਹੈ। ਦਿਤੀ ਦਕਸ਼ ਦੀ ਧੀ ਹੈ — ਦਕਸ਼, ਦਾਦੇ ਦੀ ਰਚਨਾ, ਬ੍ਰਹਮਾ ਦਾ ਇੱਕ ਪੁੱਤਰ, ਰਸਮੀ ਹੁਨਰ ਅਤੇ ਇੱਕ ਰਾਜੇ ਦਾ ਦੇਵਤਾ ਹੈ। ਉਸ ਦੀ ਮਾਤਾ ਪਾਂਚਾਂਜਨੀ ਸੀ। ਉਹ ਦਕਸ਼ ਦੀ ਸੱਠ ਕੁੜੀਆਂ ਵਿਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਉਹ ਕਸ਼ਪ, ਇੱਕ ਪ੍ਰਜਾਪਤੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਰਿਸ਼ੀ, ਦੀ ਤੇਰ੍ਹਾਂ ਪਤਨੀਆਂ ਵਿਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਦੋ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਪੁੱਤਰ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦੇ ਦਰਬਾਰੀ ਜੈਯਾ ਅਤੇ ਵਿਜਯਾ ਦੇ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਸਨ ਜੋ ਆਪਣੇ ਧਰਮ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਅਸਫਲ ਹੋਏ ਸਨ। ਉਹ ਹਿਰਨਾਕਸ਼ਪ ਸਨ, ਜੋ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦੇ ਵਰਾਹਾ ਅਵਤਾਰ ਦੁਆਰਾ ਮਾਰੇ ਗਏ ਅਤੇ ਹਿਰਨਾਕਸ਼ਿਪੂ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦੇ ਪੁਰਸ਼-ਸ਼ੇਰ, ਨਰਸਿਮਹਾ ਅਵਤਾਰ, ਦੇ ਹੱਥੋਂ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ। ਉਸਦੀ ਇੱਕ ਧੀ ਵੀ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਂ ਹੋਲੀਕਾ ਹੈ ਜੋ ਉਸ ਦੀ ਆਪਣੀਆਂ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਮਾਰੀ ਗਈ। ਦਿਤੀ ਆਮ ਤੌਰ ' ਤੇ ਕਸ਼ਪ ਅਤੇ ਅਦਿੱਤੀ ਲਈ ਮਤਲਬੀ ਅਤੇ ਜ਼ਾਲਮ ਸੀ। ਉਹ ਅਦਿੱਤੀ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਨੂੰ ਵੀ ਨਫ਼ਰਤ ਕਰਦੀ ਸੀ ਜੋ ਇੱਕ ਦੇਵਤਾ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਦੇਵਤਿਆਂ (ਅਦਿੱਤੀ ਦੇ ਬੱਚੇ) ਉੱਤੇ ਨਿਯੰਤਰਣ ਅਤੇ ਖੁਦਮੁਖਤਿਆਰੀ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ। ਦਿਤੀ ਦੀ ਉਸਦੀ ਭੈਣ ਉਮਾ ਦੁਆਰਾ ਸਹਾਇਤਾ ਕੀਤੀ ਗਈ।

ਹੋਰ ਪੜ੍ਹੋ

• Hindu Goddesses: Vision of the Divine Feminine in the Hindu Religious Traditions (ISBN 81-208-0379-5) by David Kinsley

ਬੁੱਕ/ਲੇਖ ਹਵਾਲੇ

• Dictionary of Hindu Lore and Legend ( ISBN 0-500-51088-1) by Anna Dhallapiccola
• TTD Publications.Go to this link to buy 'A Synopsis of Srimad Bhagavatam' for further details.