ਪਯਾਮ-ਏ-ਆਜ਼ਾਦੀ
| ਕਿਸਮ | ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਅਖ਼ਬਾਰ |
|---|---|
| ਫਾਰਮੈਟ | ਲੀਥੋਗ੍ਰਾਫਿਕ |
| ਮਾਲਕ | ਅਜ਼ੀਮਉੱਲਾ ਖ਼ਾਨ |
| ਮੁੱਖ ਸੰਪਾਦਕ | ਮਿਰਜ਼ਾ ਬੇਦਰ ਬਖ਼ਤ |
| ਭਾਸ਼ਾ | ਉਰਦੂ, ਹਿੰਦੂ, ਮਰਾਠੀ |
| ਮੁੱਖ ਦਫ਼ਤਰ | ਦਿੱਲੀ, ਭਾਰਤ |
ਪਯਾਮ-ਏ-ਆਜ਼ਾਦੀ ( ਆਜ਼ਾਦੀ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼[1]) ਇੱਕ ਉਰਦੂ ਅਤੇ ਹਿੰਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਅਖ਼ਬਾਰ ਸੀ, ਜੋ ਅਜ਼ੀਮਉੱਲਾ ਖ਼ਾਨ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਅਤੇ ਮੁਗਲ ਸਮਰਾਟ ਬਹਾਦੁਰ ਸ਼ਾਹ ਜ਼ਫਰ ਦੇ ਪੋਤੇ ਮਿਰਜ਼ਾ ਬੇਦਰ ਬਖ਼ਤ ਦੁਆਰਾ ਸੰਪਾਦਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਫਰਵਰੀ 1857 ਵਿਚ ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਰਨਾ ਅਰੰਭ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਈ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿਚ ਛਪਿਆ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਝਾਂਸੀ, ਸੰਯੁਕਤ ਪ੍ਰਾਂਤ ਸ਼ਾਮਿਲ ਸੀ।[2]
ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਵਿਰੁੱਧ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਬਗਾਵਤ, 1857 ਦੇ ਭਾਰਤੀ ਬਗਾਵਤ ਸਮੇਂ ਅਖ਼ਬਾਰ ਨੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਭੂਮਿਕਾ ਅਦਾ ਕੀਤੀ ਸੀ।[3][4] ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਦੋਂ ਉਹ ਲੰਦਨ ਚਲਾ ਗਿਆ ਤਾਂ ਖ਼ਾਨ 1854 ਵਿਚ ਇਕ ਛਾਪਾਖਾਨਾ ਭਾਰਤ ਲੈ ਆਇਆ।
ਇਤਿਹਾਸ[ਸੋਧੋ]
ਅਖ਼ਬਾਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਅਜ਼ੀਮਉੱਲਾ ਖ਼ਾਨ ਦੁਆਰਾ ਫਰਵਰੀ 1857 ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਮਰਾਠੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਸੰਸਕਰਣ ਸਤੰਬਰ 1857 ਵਿੱਚ ਝਾਂਸੀ ਤੋਂ ਛਪਿਆ ਸੀ।[5] ਬਾਅਦ ਵਿਚ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਇਸ ਨੂੰ ਭਰਮਾਉਣ, ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਅੰਦੋਲਨ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਨੀਤੀਆਂ 'ਤੇ ਲਿਖਣ, ਬਗਾਵਤ ਸਮੂਹਾਂ ਅਤੇ ਲੇਖਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਿਲ ਕਰਨ ਕਾਰਨ ਇਸ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ ਸੀ।[6][7] ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨਾਂ ਦੀਆਂ ਕਾਪੀਆਂ ਸਿਰਫ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ, ਯੂ.ਕੇ. ਦੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਵਿੱਚ ਉਪਲਬਧ ਹਨ।
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ Kumar, Kuldeep (May 5, 2017). "Lessons we forgot..."
- ↑ Johansson, Eve; Newspapers, International Federation of Library Associations and Institutions / Working Group on (February 18, 2013). La presse de la liberté: Journée d'études organisée par le Groupe de Travail IFLA sur les Journaux, Paris, le 24 août 1989. Walter de Gruyter. ISBN 9783111357300 – via Google Books.
- ↑ "How the Press fought for India's freedom". Deccan Herald. August 15, 2019.
- ↑ Aggarwal, Vir Bala; Gupta, V. S. (July 21, 2001). Handbook of Journalism and Mass Communication. Concept Publishing Company. ISBN 9788170228806 – via Google Books.
- ↑ Johansson, Eve; Newspapers, International Federation of Library Associations and Institutions / Working Group on (February 18, 2013). La presse de la liberté: Journée d'études organisée par le Groupe de Travail IFLA sur les Journaux, Paris, le 24 août 1989. Walter de Gruyter. ISBN 9783111357300 – via Google Books.Johansson, Eve; Newspapers, International Federation of Library Associations and Institutions / Working Group on (18 February 2013). La presse de la liberté: Journée d'études organisée par le Groupe de Travail IFLA sur les Journaux, Paris, le 24 août 1989. Walter de Gruyter. ISBN 9783111357300 – via Google Books.
- ↑ "Media resistance in British India". www.thenews.com.pk.
- ↑ "MODEL ANSWER PAPER Q1.a 1. Vernacular Press Act, in British India" (PDF). mu.ac.in.