ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਇੱਕ ਅਜ਼ਾਦ ਗਿਆਨਕੋਸ਼ ਤੋਂ
1857/58 ਦਾ ਭਾਰਤ ਦਾ ਆਜ਼ਾਦੀ ਸੰਗਰਾਮ
|
 1857 - 59 ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਹੋਏ ਭਾਰਤੀ ਵਿਦਰੋਹ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਕੇਂਦਰ: ਮੇਰਠ, ਦਿੱਲੀ, ਕਾਨਪੁਰ, ਲਖਨਊ, ਝਾਂਸੀ, ਅਤੇ ਗਵਾਲੀਅਰ ਨੂੰ ਦਰਸ਼ਾਉਂਦਾ 1912 ਦਾ ਨਕਸ਼ਾ।
|
ਮਿਤੀ |
10 ਮਈ 1857
|
ਥਾਂ/ਟਿਕਾਣਾ |
|
ਨਤੀਜਾ |
ਵਿਦਰੋਹ ਦਾ ਦਮਨ, ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਦਾ ਅੰਤ, ਹਕੂਮਤ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਤਾਜ ਦੇ ਹੱਥ ਵਿੱਚ।
|
ਰਾਜਖੇਤਰੀ ਤਬਦੀਲੀਆਂ
| ਪੂਰਵ ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲਾਕੇ ਬਣਾਇਆ ਭਾਰਤੀ ਸਾਮਰਾਜ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁੱਝ ਤਾਂ ਮਕਾਮੀ ਰਾਜਿਆਂ ਨੂੰ ਮੋੜ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਜਦੋਂ ਕਿ ਕਈਆਂ ਨੂੰ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਤਾਜ ਦੁਆਰਾ ਜਬਤ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ।
|
|
ਲੜਾਕੇ |
ਫਰਮਾ:ਦੇਸ਼ ਸਮੱਗਰੀ ਮੁਗ਼ਲ ਸਾਮਰਾਜ ਤਸਵੀਰ:Flag of the British East India Company (1801) .svg ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ ਸਿਪਾਹੀ
7 ਭਾਰਤੀ ਰਿਆਸਤਾਂ
ਗਵਾਲੀਅਰ ਧੜੇ
ਅਵਧ ਦੇ ਹਟਾਏ ਰਾਜੇ ਦੇ ਬੇਟੇ ਬਿਰਜਿਸ ਕਦਰ ਦੇ ਅਨੁਯਾਈ
- ਆਜਾਦ ਰਾਜ ਝਾਂਸੀ ਦੀ ਪਦ ਤੋਂ ਹਟਾਈ ਰਾਣੀ, ਰਾਣੀ ਲਕਸ਼ਮੀਬਾਈ ਦੀ ਫੌਜ
- ਕੁੱਝ ਭਾਰਤੀ ਨਾਗਰਿਕ; ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅਵਧ ਦੇ ਤਾੱਲੁਕੇਦਾਰਾਂ (ਸਾਮੰਤੀ ਜਮੀਂਦਾਰ) ਅਤੇ ਗਾਜੀਆਂ (ਧਰਮਯੋਧਿਆਂ) ਦੇ ਅਨੁਚਰ।
| ਫਰਮਾ:ਦੇਸ਼ ਸਮੱਗਰੀ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜਸ਼ਾਹੀ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਫੌਜ
ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਸਿਪਾਹੀ ਦੇਸ਼ੀ ਉਪਦਰਵੀ ਅਤੇ ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਫੌਜੀ
ਫਰਮਾ:ਦੇਸ਼ ਸਮੱਗਰੀ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜਸ਼ਾਹੀ ਬੰਗਾਲ ਪ੍ਰੈਜੀਡੈਂਸੀ ਦੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਨਾਗਰਿਕ ਸਵੈਸੇਵਕ
21 ਰਿਆਸਤਾਂ
ਖੇਤਰ ਦੇ ਹੋਰ ਛੋਟੇ ਰਾਜ
|
ਫ਼ੌਜਦਾਰ ਅਤੇ ਆਗੂ |
ਫਰਮਾ:ਦੇਸ਼ ਸਮੱਗਰੀ ਮੁਗ਼ਲ ਸਾਮਰਾਜ ਬਹਾਦੁਰ ਸ਼ਾਹ ਦੂਸਰਾ ਨਾਨਾ ਸਾਹਿਬ ਫਰਮਾ:ਦੇਸ਼ ਸਮੱਗਰੀ ਮੁਗ਼ਲ ਸਾਮਰਾਜ ਮਿਰਜ਼ਾ ਮੁਗ਼ਲ ਤਸਵੀਰ:Flag of the British East India Company (1801) .svg ਬਖਤ ਖਾਨ ਰਾਣੀ ਲਕਸ਼ਮੀਬਾਈ ਤਸਵੀਰ:Flag of the British East India Company (1801) .svg ਤਾਤਿਆ ਟੋਪੇ ਤਸਵੀਰ:ਅਯੁੱਧਿਆ ਧਵਜ.gif ਬੇਗਮ ਹਜਰਤ ਮਹਲ
| ਪ੍ਰਧਾਨ ਸੈਨਾਪਤੀ, ਭਾਰਤ: ਫਰਮਾ:ਦੇਸ਼ ਸਮੱਗਰੀ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜਸ਼ਾਹੀ ਜਾਰਜ ਏਨਸੋਨ (ਮਈ 1857 ਤੋਂ) ਫਰਮਾ:ਦੇਸ਼ ਸਮੱਗਰੀ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜਸ਼ਾਹੀ ਸਰ ਪੈਟਰਿਕ ਗਰਾਂਟ ਫਰਮਾ:ਦੇਸ਼ ਸਮੱਗਰੀ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜਸ਼ਾਹੀ ਕਾਲਿਨ ਕੈਂਪਬੈਲ (ਅਗਸਤ 1857 ਤੋਂ) ਜੰਗ ਬਹਾਦੁਰ[1]
|
States during the rebellion
1857 ਦਾ ਭਾਰਤੀ ਵਿਦਰੋਹ, ਜਿਸਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਜੰਗ, ਸਿਪਾਹੀ ਬਗ਼ਾਵਤ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਗਦਰ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਬਰਤਾਂਵੀ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਇੱਕ ਸ਼ਸਤਰਬੰਦ ਵਿਦਰੋਹ ਸੀ। 10 ਮਈ, 1857 ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਆਜ਼ਾਦੀ ਸੰਗਰਾਮ 'ਚ ਮੇਰਠ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਫ਼ੌਜੀਆਂ ਨੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੇ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਬਗ਼ਾਵਤ ਕਰ ਦਿਤੀ। ਇਹ ਵਿਦਰੋਹ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਚੱਲਿਆ। ਇਹ ਬਗ਼ਾਵਤ ਛਾਉਣੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਛੋਟੀਆਂ ਮੋਟੀਆਂ ਝੜਪਾਂ ਅਤੇ ਆਗਜਨੀ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਸੀ ਪਰ ਜਨਵਰੀ ਮਹੀਨੇ ਤੱਕ ਇਸਨੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਰੂਪ ਧਾਰ ਲਿਆ ਸੀ। ਵਿਦਰੋਹ ਦਾ ਅੰਤ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਅੰਤ ਨਾਲ ਹੋਇਆ, ਅਤੇ ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਉੱਤੇ ਬਰਤਾਨਵੀ ਤਾਜ ਦੀ ਹਕੂਮਤ ਹੋ ਗਈ ਜੋ ਅਗਲੇ 90 ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਰਹੀ।
- ↑ The Gurkhas by W. Brook Northey, John Morris. ISBN 81 - 206 - 1577 - 8. Page 58