ਪੁਸ਼ਪਾਬੇਨ ਮਹਿਤਾ
ਪੁਸ਼ਪਾ ਜਨਾਰਦਨਰਾਏ ਮਹਿਤਾ (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ: Pushpa Janardanrai Mehta; 21 ਮਾਰਚ 1905 - 2 ਅਪ੍ਰੈਲ 1988) ਪੁਸ਼ਪਾਬੇਨ ਮਹਿਤਾ ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਗੁਜਰਾਤ ਦੀ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਸਮਾਜ ਸੇਵੀ ਅਤੇ ਸਿਆਸਤਦਾਨ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ ਅਤੇ ਸੌਰਾਸ਼ਟਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕਈ ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਬਾਲ ਭਲਾਈ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਅਤੇ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ 1952 ਤੋਂ 1962 ਤੱਕ ਲਗਾਤਾਰ ਸੌਰਾਸ਼ਟਰ, ਬੰਬਈ ਅਤੇ ਗੁਜਰਾਤ ਰਾਜਾਂ ਦੀਆਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾਵਾਂ ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ 1966 ਤੋਂ 1972 ਤੱਕ ਰਾਜ ਸਭਾ ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੂੰ 1956 ਵਿੱਚ ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਣ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਅਰੰਭ ਦਾ ਜੀਵਨ[ਸੋਧੋ]
ਪੁਸ਼ਪਾਬੇਨ ਦਾ ਜਨਮ 21 ਮਾਰਚ 1905 ਨੂੰ ਜੂਨਾਗੜ੍ਹ ਰਾਜ ਦੇ ਇੱਕ ਅਧਿਕਾਰੀ ਹਰਪ੍ਰਸਾਦ ਦੇਸਾਈ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਸ ਪਾਟਨ (ਹੁਣ ਗਿਰ ਸੋਮਨਾਥ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ, ਗੁਜਰਾਤ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ) ਵਿੱਚ ਹੇਤੂਬਾ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ।[1] ਪ੍ਰਭਾਸ ਪਾਟਨ ਵਿੱਚ ਸਥਾਨਕ ਲੜਕੀਆਂ ਦੇ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੇ 1915 ਵਿੱਚ ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ ਦੇ ਮਹਾਲਕਸ਼ਮੀ ਫੀਮੇਲ ਟ੍ਰੇਨਿੰਗ ਕਾਲਜ ਦੇ ਪ੍ਰਯੋਗਾਤਮਕ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਲਿਆ। ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ ਵਿੱਚ ਪਲੇਗ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਪ੍ਰਭਾਸ ਪਾਟਨ ਵਾਪਸ ਆ ਗਿਆ।
ਉਸਨੇ 25 ਜਨਵਰੀ 1920 ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਸ ਪਾਟਨ ਵਿੱਚ ਭਾਵਨਗਰ ਦੇ ਇੱਕ ਅਧਿਆਪਕ ਜਨਾਰਦਨ ਮਹਿਤਾ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਰਾਚੀ ਚਲੇ ਗਏ ਜਿੱਥੇ ਜਨਾਰਦਨ ਬੀਵੀਐਸ ਪਾਰਸੀ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾ ਸਕਦੇ ਸਨ। ਉਸਨੇ ਜਨਾਰਦਨ ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਇੱਕ ਮਤਰੇਏ ਪੁੱਤਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ। ਊਸ਼ਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇਕਲੌਤੀ ਧੀ ਸੀ ਜਿਸਦਾ ਜਨਮ 1922 ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ।[2] ਉਸਨੇ 1930 ਵਿੱਚ ਮੈਟ੍ਰਿਕ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਪਤੀ, ਜਨਾਰਦਨ ਦੀ 27 ਦਸੰਬਰ 1931 ਨੂੰ ਬੁਖਾਰ ਨਾਲ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਉਹ ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ ਚਲੀ ਗਈ ਅਤੇ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ। ਬੜੌਦਾ ਤੋਂ ਬੀ.ਏ. ਉਹ ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ ਦੇ ਮਿਉਂਸਪਲ ਗਰਲਜ਼ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਅਧਿਆਪਕ ਬਣ ਗਈ।
ਸਿਆਸੀ ਕੈਰੀਅਰ[ਸੋਧੋ]
ਮਹਿਤਾ ਆਰਜ਼ੀ ਹੁਕੂਮਤ (ਆਰਜ਼ੀ ਸਰਕਾਰ) ਦਾ ਇੱਕ ਕੈਬਨਿਟ ਮੈਂਬਰ ਸੀ ਜੋ 1947 ਵਿੱਚ ਜੂਨਾਗੜ੍ਹ ਦੇ ਕਬਜ਼ੇ ਦੌਰਾਨ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸੀ। ਉਹ 1952 ਤੋਂ 1962 ਤੱਕ ਸੌਰਾਸ਼ਟਰ, ਬੰਬਈ ਅਤੇ ਗੁਜਰਾਤ ਰਾਜਾਂ ਦੀਆਂ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾਵਾਂ ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਸੀ।[3][4][5][6] ਉਹ ਸੌਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਸਪੀਕਰ ਸੀ। ਉਸਨੇ 1954 ਤੋਂ 1965 ਤੱਕ ਸੌਰਾਸ਼ਟਰ, ਬੰਬਈ ਅਤੇ ਗੁਜਰਾਤ ਰਾਜਾਂ ਦੇ ਸਮਾਜ ਭਲਾਈ ਬੋਰਡਾਂ ਦੀ ਚੇਅਰਮੈਨ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਕਾਂਗਰਸ (ਓ) ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਦੇ ਹੋਏ 3 ਅਪ੍ਰੈਲ 1966 ਤੋਂ 2 ਅਪ੍ਰੈਲ 1972 ਤੱਕ ਰਾਜ ਸਭਾ ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ।[7] 2 ਅਪ੍ਰੈਲ 1988 ਨੂੰ ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।[8]
ਮਾਨਤਾ[ਸੋਧੋ]
ਉਸਨੂੰ 1983 ਵਿੱਚ ਮਹਿਲਾ ਅਤੇ ਬਾਲ ਭਲਾਈ ਲਈ ਜਮਨਾਲਾਲ ਬਜਾਜ ਅਵਾਰਡ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸਨੂੰ ਜਨਤਕ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ 1956 ਵਿੱਚ ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਣ, ਭਾਰਤ ਦਾ ਤੀਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਨਾਗਰਿਕ ਪੁਰਸਕਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[9][10]
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ Shah, Priti (2002-01-01). "મહેતા, પુષ્પાબહેન જનાર્દનરાય". Gujarati Vishwakosh (in ਗੁਜਰਾਤੀ). Retrieved 2022-02-17.
- ↑ Shah, Priti (2002-01-01). "મહેતા, પુષ્પાબહેન જનાર્દનરાય". Gujarati Vishwakosh (in ਗੁਜਰਾਤੀ). Retrieved 2022-02-17.
- ↑ "Smt. Pushpavati Janardanrai Mehta" (PDF). Jamanalal Bajaj Foundation.
- ↑ "સ્વાતંત્ર્ય સેનાની અને સમાજસેવિકા પુષ્પાબે મહેતા : ૧૧૧મી જન્મજયંતિ". Akila News (in ਗੁਜਰਾਤੀ). Retrieved 2022-02-17.
- ↑ Shah, Priti (2002-01-01). "મહેતા, પુષ્પાબહેન જનાર્દનરાય". Gujarati Vishwakosh (in ਗੁਜਰਾਤੀ). Retrieved 2022-02-17.
- ↑ Jani, Shashikant Vishwanath (2002-01-01). "આરઝી હકૂમત". Gujarati Vishwakosh (in ਗੁਜਰਾਤੀ). Retrieved 2022-02-18.
- ↑ "List of Former Members of Rajya Sabha (Term Wise)". Rajya Sabha. Retrieved 2022-02-17.
- ↑ Shah, Priti (2002-01-01). "મહેતા, પુષ્પાબહેન જનાર્દનરાય". Gujarati Vishwakosh (in ਗੁਜਰਾਤੀ). Retrieved 2022-02-17.
- ↑ "Smt. Pushpavati Janardanrai Mehta" (PDF). Jamanalal Bajaj Foundation.
- ↑ Shah, Priti (2002-01-01). "મહેતા, પુષ્પાબહેન જનાર્દનરાય". Gujarati Vishwakosh (in ਗੁਜਰਾਤੀ). Retrieved 2022-02-17.