ਸਮੱਗਰੀ 'ਤੇ ਜਾਓ

ਪੂਤਨਾ

ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਇੱਕ ਆਜ਼ਾਦ ਵਿਸ਼ਵਕੋਸ਼ ਤੋਂ
ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ (ਨੀਲਾ ਬੱਚਾ) ਪੂਤਨਾ ਨੂੰ ਮਾਰਦਿਆਂ

ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਵਿਚ, ਪੂਤਨਾ (ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ: ਪੁਤਨਾ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ "ਸੜਨ") ਇੱਕ ਰਾਕਸ਼ਸੀ ਹੈ, ਜੋ ਸ਼ਿਸ਼ੂ-ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਮਾਰੀ ਗਈ ਸੀ। ਪੁਤਨਾ ਨੂੰ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਦੀ ਧਰਮ ਮਾਂ ਵਜੋਂ ਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਉਸ ਨੂੰ ਦੁੱਧ ਚੁੰਘਾਉਂਦੀ ਸੀ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਹ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਦੇ ਇਰਾਦੇ ਨਾਲ ਉਸ ਨੂੰ ਜ਼ਹਿਰ ਵਾਲਾ ਦੁੱਧ ਪਿਆਉਂਦੀ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਬੁਰੇ ਇਰਾਦੇ ਨਾਲ, ਉਸ ਦੇ ਦੁੱਧ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕਰਕੇ, ਪੂਤਨਾ ਨੇ "ਮਾਂ ਦੀ ਸ਼ਰਧਾ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਕੰਮ" ਕੀਤਾ ਸੀ।[1] ਮਿਥਿਹਾਸ ਨੂੰ ਹਿੰਦੂ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਅਤੇ ਕੁਝ ਭਾਰਤੀ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਦੁਸ਼ਟ ਆਚਰਨ ਜਾਂ ਇੱਕ ਦੁਰਵਿਹਾਰ ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਹ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਬੁਰੇ ਇਰਾਦਿਆਂ ਨਾਲ ਆਈ ਸੀ।

ਪੂਤਨਾ ਨੂੰ ਇੱਕ ਬਾਲ-ਰੋਗ ਜਾਂ ਪੰਛੀ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਕ੍ਰਮਵਾਰ ਇੱਕ ਬਾਲ ਜਾਂ ਇੱਛਾ ਲਈ ਖਤਰੇ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਤੀਕਾਤਮਕ ਬੁਰੀ ਮਾਂ ਵੀ ਹੈ। ਉਹ ਖਤਰਨਾਕ ਹਿੰਦੂ ਮਾਂ ਦੇਵੀਆਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਾਤ੍ਰਿਕ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਦੇ ਸਮੂਹ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੈ ਅਤੇ ਯੋਗਨੀਆਂ ਤੇ ਗ੍ਰਹਿਣੀਆਂ (ਸੀਜ਼ਰ) ਦੇ ਸਮੂਹ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤੀ ਮੈਡੀਕਲ ਟੈਕਸਟ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਉਸਦੀ ਪੂਜਾ ਦਾ ਨੁਸਖ਼ਾ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤੀ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿਚਕਈ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀ ਪੂਤਨਾ ਦੇ ਸਮੂਹ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

ਨਿਰੁਕਤੀ

[ਸੋਧੋ]

ਸ਼ਬਦ "ਪੂਤਨਾ", ਜੋ "ਪੂਤ" (ਗੁਣ) ਅਤੇ "ਨਾ" (ਨਾਂਹ) ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਤੋੜੇ ਗਏ ਹਨ, ਦਾ ਭਾਵ "ਗੁਣ ਤੋਂ ਰਹਿਤ" ਹੈ। ਇੱਕ ਹੋਰ ਵਿਆਖਿਆ "ਪੁਤ" ਤੋਂ "ਪੁਤਨਾ" (ਸ਼ੁੱਧ ਹੋਣ) ਦੀ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ "ਉਹ ਜੋ ਸ਼ੁੱਧ ਕਰਦੀ ਹੈ।" ਹਬਰਬਰਟ ਨੇ "ਪੂਤਨਾ" ਨੂੰ "ਪੂਤ, ਹਿੰਦੂ ਮਿਥਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਰਕ ਹੈ, ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਦੱਸਿਆ ਹੈ ਜੋ ਮਾਪਿਆਂ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੈ।[2] ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ, ਹਰਬਰਟ ਨਿਰੁਕਤੀ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਮਾਤ੍ਰਿਕਸ ਨਾਲ ਉਸ ਦੇ ਸੰਬੰਧਾਂ ਦਾ ਸੁਝਾਅ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਜੋ ਪੂਤਨਾ ਮਾਤਾ ਦੇ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ।[3] ਪੂਤਨਾ ਨੂੰ ਚੇਚਕ ਦੀ ਦੇਵੀ ਦਾ ਰੂਪ ਜਾਂ ਹਥਿਆਰ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[4]

ਸਿਖਰਲੀ ਪੈਨਲ: ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਨੇ ਪੂਤਨਾ ਨੂੰ ਮਾਰਿਆ ਹੇਠਲਾ ਪੈਨਲ: ਬ੍ਰਜ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਪੂਤਨਾ ਦੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਕੱਟਿਆ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਸਰੀਰਨੂੰ ਸਾੜ ਦਿੱਤਾ।

ਇੱਕ ਪੰਛੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਚਿੱਤਰਨ

[ਸੋਧੋ]

ਪੁਤਨਾ ਨੂੰ ਬੁੱਤ ਅਤੇ ਮਿੱਥ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪੰਛੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇੱਕ ਪੰਛੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੂਤਨਾ ਦੇ ਕੁਸ਼ਾਣ ਚਿੱਤਰ ਮਥੁਰਾ, ਦਿਓਗੜ ਅਤੇ ਮੰਡੋਰ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦੇ ਹਨ।[4] ਹਰੀਵੰਸ ਦੀ ਤੀਜੀ ਸਦੀ ਦੇ ਇੱਕ ਵਰਨਨ ਵਿੱਚ, ਪੂਤਨਾ ਨੂੰ " ਕੰਸ ਦੀ ਨਰਸ" ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਮਾਦਾ ਪੰਛੀ (ਸ਼ਾਕੁਨੀ) ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਲਿਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਹਰੀਵੰਸ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਮਾਦਾ ਪੰਛੀਦੇਵੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ।[5] ਪੁਤਨਾ ਦਾ ਪੰਛੀ ਰੂਪ ਭੌਤਿਕਵਾਦੀ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਇੱਛਾ ਵੱਲ ਸੰਕੇਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।[6] ਕੁਝ ਪਾਠਾਂ ਵਿੱਚ, ਪੂਤਨਾ ਦਾ ਵਾਕੀ, ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿਖਿਆਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਇਹ ਬੁੱਧੀ ਅਤੇ ਪਖੰਡ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ।[7]

ਨੋਟਸ

[ਸੋਧੋ]
  1. ↑ O'Flaherty p.250
  2. ↑ Herbert in Shashi p.844
  3. ↑ Herbert in Shashi p.846
  4. ↑ 4.0 4.1 White p. 51
  5. ↑ White p.52
  6. ↑ Herbert in Shashi p.845
  7. ↑ Agrawal in Shashi p.824

ਹਵਾਲੇ

[ਸੋਧੋ]
  • Agrawal, V.S. (1996). "Putana and Yasoda". In Shashi, Shyam Singh. Encyclopaedia Indica. Anmol Publications PVT. LTD. ISBN 81-7041-859-3.<span class="cx-segment" data-segmentid="169">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/9px-Lock-green.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center}.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/9px-Lock-gray-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center}.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Lock-red-alt-2.svg/9px-Lock-red-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/12px-Wikisource-logo.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:inherit;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#33aa33;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration,.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em}</span>
  • Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000000D-QINU`"'</ref>" does not exist.
  • Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000000E-QINU`"'</ref>" does not exist.
  • Herbert, J. (1996). "Sakata and Putana". In Shashi, Shyam Singh. Encyclopaedia Indica. Anmol Publications PVT. LTD. ISBN 81-7041-859-3.
  • Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000010-QINU`"'</ref>" does not exist.
  • Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000011-QINU`"'</ref>" does not exist.
  • Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000012-QINU`"'</ref>" does not exist.
  • Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000013-QINU`"'</ref>" does not exist.
  • Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000014-QINU`"'</ref>" does not exist.
"https://pa.wikipedia.org/w/index.php?title=ਪੂਤਨਾ&oldid=743419" ਤੋਂ ਲਿਆ