ਫਰੀਦਾ ਅਜ਼ੀਜ਼ੀ
ਫਰੀਦਾ ਅਜ਼ੀਜ਼ੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਦੀ ਅਫਗਾਨ ਵਕੀਲ ਹੈ। ਅਜ਼ੀਜ਼ੀ ਨੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਜਾਰਜ ਡਬਲਯੂ ਬੁਸ਼ ਅਤੇ ਹਿਲੇਰੀ ਕਲਿੰਟਨ ਨਾਲ ਅਫ਼ਗ਼ਾਨਿਸਤਾਨ ਦੇ ਪੁਨਰ ਨਿਰਮਾਣ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਬਾਰੇ ਸਲਾਹ ਮਸ਼ਵਰਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਅਜ਼ੀਜ਼ੀ ਅਫ਼ਗ਼ਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਫਾਰ ਪੀਸ ਐਂਡ ਯੂਨਿਟੀ ਦੀ ਸੰਸਥਾਪਕ ਮੈਂਬਰ ਹੈ ਅਤੇ ਅਫ਼ਗ਼ਾਨ ਮਹਿਲਾ ਨੈੱਟਵਰਕ ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਹੈ।[1] ਉਹ ਇੱਕ ਨਾਟਕ, ਸੱਤ ਦੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ।
ਜੀਵਨੀ[ਸੋਧੋ]
ਅਜ਼ੀਜ਼ੀ ਦਾ ਜਨਮ ਅਜ਼ੀਜ਼ੀ ਪਸ਼ਤੂਨ ਦੇ ਇੱਕ ਅਮੀਰ ਅਤੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜੋ ਖੇਸ਼ਗੀ ਕਬੀਲੇ ਦੇ ਉਪ-ਕਬੀਲੇ ਸਨ।[2][3] ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਅਫਗਾਨ ਫੌਜ ਵਿੱਚ ਡਾਕਟਰ ਸਨ। 1979 ਵਿੱਚ, ਸੋਵੀਅਤ ਯੂਨੀਅਨ ਨੇ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਅਜ਼ੀਜ਼ੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਨਾਰਥੀ ਕੈਂਪਾਂ ਵਿੱਚ ਭੱਜ ਗਿਆ। ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਲਈ, ਉਹ ਇੱਕ ਅਸਥਾਈ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਗਈ, ਪਰ ਰੂਡ਼੍ਹੀਵਾਦੀ ਧਾਰਮਿਕ ਨੇਤਾਵਾਂ (ਕੈਂਪ ਵਿੱਚ ਮੁਜਾਹਿਦੀਨ) ਨੇ ਸਿੱਖਿਆ ਨੂੰ ਗੈਰ-ਇਸਲਾਮੀ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਦੋਵਾਂ ਨੇ ਕੁਰਾਨ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ ਕਿ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ 'ਤੇ ਕੋਈ ਪਾਬੰਦੀ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਧਾਰਮਿਕ ਕੰਜ਼ਰਵੇਟਿਵਜ਼ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਅੱਗੇ ਨਹੀਂ ਵਧਿਆ। ਉਸ ਦੀ ਮਾਂ ਦੀ ਕੈਂਪ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਇੱਕ ਭਰਾ ਸੋਵੀਅਤ ਫੌਜ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਲਡ਼ਨ ਲਈ ਭਰਤੀ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।[4]
ਆਪਣੀ ਪਡ਼੍ਹਾਈ ਪੂਰੀ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਅਸਮਰੱਥ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੇ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਸੰਖੇਪ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਕਾਬੁਲ ਚਲੀ ਗਈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਉਸ ਨੂੰ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਲੱਭਣ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ ਆਈ, ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਪੇਸ਼ਾਵਰ ਵਾਪਸ ਆ ਗਏ।
1996 ਅਤੇ 2000 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ, ਅਜ਼ੀਜ਼ੀ ਨੇ ਨਾਰਵੇਈ ਚਰਚ ਏਡ (ਐਨਸੀਏਏ) ਲਈ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕੀਤੀ।[5] ਅਜੇ ਵੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹੋਏ, ਉਹ "ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨ, ਸਿਹਤ, ਆਮਦਨੀ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨ" ਲਈ ਆਪਣੇ ਘਰੇਲੂ ਅੱਡੇ ਤੋਂ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕਰੇਗੀ। ਤਾਂ ਜੋ ਉਹ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋ ਸਕੇ, ਉਹ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਇੱਕ ਮਹਿਲਾ ਡਾਕਟਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਭੇਸ ਵਿੱਚ ਲਿਆਏਗੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਬੁਰਕਾ ਪਾਇਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚੋਂ ਸਿਰਫ ਉਸ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਖੁੱਲ੍ਹੀਆਂ ਸਨ।
1999 ਵਿੱਚ, ਅਜ਼ੀਜ਼ੀ ਨੇ ਪੂਰਬੀ ਮੇਨੋਨਾਈਟ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੇ ਸਿਖਲਾਈ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਲਈ ਵਰਜੀਨੀਆ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਵਾਪਸ ਆਈ, ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਤਾਲਿਬਾਨ ਦੁਆਰਾ "ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਤਰਫੋਂ ਸਰਗਰਮੀ ਅਤੇ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੀ ਵਕਾਲਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਰਸਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਸੰਪਾਦਿਤ ਕਰਨ" ਲਈ ਧਮਕੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਅਮਰੀਕਾ ਆਈ, ਉਸਨੇ 2001 ਵਿੱਚ ਸੈਨੇਟ ਦੀ ਸੁਣਵਾਈ ਵਿੱਚ ਗਵਾਹੀ ਦਿੱਤੀ। ਉਹ ਵਾਈਟਲ ਵਾਇਸਜ਼ ਗਲੋਬਲ ਪਾਰਟਨਰਸ਼ਿਪ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣ ਗਈ। ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਮਰੀਕਾ ਵਾਪਸ ਜਾਣ ਨਾਲ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਫਰਕ ਪਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਨੇ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਸਮੂਹ ਉਸ ਦੇ ਗ੍ਰਹਿ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਫਰਕ ਲਿਆਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਉਹ ਅਫਗਾਨ ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਲਡ਼ਕੀਆਂ ਨੂੰ ਦਰਪੇਸ਼ ਸਥਿਤੀ ਬਾਰੇ ਕਾਨਫਰੰਸਾਂ ਅਤੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸੀਐਨਐਨ, ਸਿੰਡੀਕੇਟਡ ਰੇਡੀਓ ਸ਼ੋਅ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹੋਏ "ਇੱਕ ਨਾਨ-ਸਟਾਪ ਮੀਡੀਆ ਬਲਿਟਜ਼ ਵਿੱਚ ਰੁੱਝੀ ਹੋਈ ਸੀ"।[6]
ਵਾਈਟਲ ਵਾਇਸਜ਼ ਨਾਲ, ਉਸਨੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਦੇ ਕਿਰਤ ਵਿਭਾਗ ਅਤੇ ਹੋਰ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ 2002 ਵਿੱਚ ਅਫਗਾਨ ਮਹਿਲਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਸਮੱਗਰੀ ਇਕੱਠੀ ਕਰਨ ਅਤੇ ਵੰਡਣ ਲਈ ਕੰਮ ਕੀਤਾ।
2003 ਵਿੱਚ, ਉਹ ਵਾਪਸ ਅਫ਼ਗ਼ਾਨਿਸਤਾਨ ਚਲੀ ਗਈ। ਉਸ ਦਾ ਪਤੀ ਉਸ ਨੂੰ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਪੁੱਤਰਾਂ ਦੇ ਅਮਰੀਕੀ ਪਾਸਪੋਰ੍ਟ ਲੈ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਹ ਕਾਬੁਲ ਵਿੱਚ ਫਸ ਗਈ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਛੋਟੇ ਪੁੱਤਰਾਂ ਨਾਲ ਜਾਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਭੱਜਣ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਉਂਦੀ ਸੀ। ਉਹ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਇੱਕ ਸਾਬਕਾ ਸਹਿਕਰਮੀ ਦੇ ਘਰ ਪਹੁੰਚੇ। ਉਥੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹੋਏ, ਉਹ ਬਹੁਤ ਬਿਮਾਰ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਉਹ ਇਸ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਬਣਾ ਸਕੇਗੀ, ਪਰ ਉਹ ਠੀਕ ਹੋ ਗਈ। ਹਿਲੇਰੀ ਕਲਿੰਟਨ, ਉਸ ਵੇਲੇ ਇੱਕ ਸੈਨੇਟਰ, ਉਸ ਸਮੇਂ ਕਾਬੁਲ ਵਿੱਚ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਅਜ਼ੀਜ਼ੀ ਨੂੰ ਭੱਜਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ, ਪਰ ਅੰਤ ਵਿੱਚ, ਅਜ਼ੀਜ਼ੀ ਨੂੱ ਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਜਾਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰਾਂ ਨਾਲ ਵਰਜੀਨੀਆ ਵਾਪਸ ਆ ਗਈ ਅਤੇ ਵਾਈਟਲ ਵਾਇਸਜ਼ ਲਈ ਇੱਕ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਅਧਿਕਾਰੀ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਦੀ ਹੈ।[7] 2013 ਵਿੱਚ, ਉਹ ਹੇਰਾਤ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਕੁਸ਼ਕ ਰਬਾਤ-ਏ-ਸੰਗਲ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਸੀ।[8]
ਅਜ਼ੀਜ਼ੀ ਇੱਕ ਨਾਟਕ, ਸੱਤ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਰੂਥ ਮਾਰਗਰਾਫ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਅਭਿਨੇਤਰੀ ਐਨੇਟ ਮਹਿੰਦਰੂ ਦੁਆਰਾ ਨਿਭਾਈ ਗਈ ਸੀ।[9][10][11]
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ Margraff, Ruth (2009). "Night Wind". Seven (1st ed.). Dramatists Play Service. pp. 92–93. ISBN 978-0822223511.
- ↑ Gehrke-White, Donna (2006). The Face Behind the Veil: The Extraordinary Lives of Muslim Women in America. New York: Citadel Press. pp. 176–183. ISBN 9780806527222.
- ↑ Rashid, Haroon (2002). History of the Pathans: The Sarabani Pathans (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Haroon Rashid.
- ↑ Boustany, Nora (20 February 2004). "A Beacon, Even in the Darkest Hours". The Washington Post. Retrieved 15 September 2015.
- ↑ "Project for Afghan Women's Leadership: Afghan Women Leaders Speak" (PDF). Mershon Center for International Security Studies. Ohio State University. November 2005. Retrieved 13 September 2015.
- ↑ "Farida Azizi Speaking on Behalf of Afghan Women". Blassys: Microenterprise eMagazine. Archived from the original on 4 March 2016. Retrieved 15 September 2015.
- ↑ Silberberg, Allison (2009). Visionaries in Our Midst: Ordinary People Who Are Changin Our World. Lanham, Maryland: University Press of America, Inc. pp. 29–30. ISBN 9780761847182.
- ↑ "Women Learn How to Talk to Govt". USAID. United States Government. 25 June 2013. Archived from the original on 4 March 2016. Retrieved 15 September 2015.
- ↑ "The Women & The Playwrights". Seven - A documentary Play. Retrieved 13 September 2015.
- ↑ Seven, 2017, retrieved 14 February 2021
- ↑ Lauren Young (26 January 2017), The Women of "Seven", Msmagazine, retrieved 14 February 2021