ਬ੍ਰਾਹਮੀ ਲਿਪੀ

ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਇੱਕ ਅਜ਼ਾਦ ਗਿਆਨਕੋਸ਼ ਤੋਂ
ਕਨਹੇਰੀ ਗੁਫਾ ਦੀ ਇੱਕ ਸ਼ਿਲਾ ਤੇ ਬ੍ਰਾਹਮੀ ਲਿਖਤ

ਬ੍ਰਾਹਮੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਲਿਪੀ ਹੈ ਜਿਸ ਤੋਂ ਕਈ ਏਸ਼ੀਆਈ ਲਿਪੀਆਂ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਦੇਵਨਾਗਰੀ ਸਹਿਤ ਹੋਰ ਦੱਖਣ ਏਸ਼ੀਆਈ, ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬ ਏਸ਼ੀਆਈ, ਤੀੱਬਤੀ ਅਤੇ ਕੁੱਝ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਕੋਰੀਆਈ ਲਿਪੀ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਵੀ ਇਸ ਤੋਂ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਹੁਣ ਤਕ ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕੀ ਚੌਥੀ ਤੋਂ ਤੀਜੀ ਈਸਵੀ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਇਸਦਾ ਵਿਕਾਸ ਮੌਰਯਾਂ ਨੇ ਕੀਤਾ ਸੀ ਪਰ ਭਾਰਤੀ ਪੁਰਾਤਨ ਨਿਰੀਖਣ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਤਾਮਿਲ ਨਾਡੁ ਤੇ ਸ਼੍ਰੀ ਲੰਕਾ ਵਿੱਚ ਇਹ 6ਵੀਂ ਈਸਵੀ ਸਦੀ ਤੋਂ ਪੇਹਿਲਾਂ ਤੋ ਹੀ ਮੌਜੂਦ ਹੈ।

ਬ੍ਰਾਹਮੀ ਦਾ ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਪਰਿਵਰਤਨ

ਬ੍ਰਾਹਮੀ ਲਿਪੀ ਤੋਂ ਵਿਉਤਪੰਨ ਲਿਪੀਆਂ[ਸੋਧੋ]

ਬ੍ਰਾਹਮੀ ਲਿਪੀ ਤੋਂ ਵਿਉਤਪੰਨ ਕੁਝ ਲਿਪੀਆਂ ਦੀ ਆਕ੍ਰਿਤੀ ਤੇ ਧੁਨੀ ਵਿੱਚ ਸਮਾਨਤਾ ਦਿਸਦੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਲਿਪੀਆਂ ਈਸਾ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਕੋਲ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋਈਆਂ ਸੀ, ਜਿਹਨਾਂ ਵਿੱਚ: ਦੇਵਨਾਗਰੀ, ਬਾਂਗਲਾ ਲਿਪੀ, ਉੜਿਆ ਲਿਪੀ, ਗੁਜਰਾਤੀ ਲਿਪੀ, ਗੁਰਮੁਖੀ, ਤਾਮਿਲ ਲਿਪੀ, ਮਲਿਆਲਮ ਲਿਪੀ, ਸਿੰਹਲ ਲਿਪੀ, ਕੰਨੜ ਲਿਪੀ, ਤੇਲਗੂ ਲਿਪੀ, ਤਿੱਬਤੀ ਲਿਪੀ, ਰੰਜਨਾ, ਨੇਪਾਲ ਭਾਸ਼ਾ, ਭੁੰਜੀਮੋਲ, ਕੋਰੀਆਈ, ਥਾਈ, ਲਾਓ, ਖਮੇਰ, ਜਾਵਾਨੀਜ਼, ਖੁਦਾਬਾਦੀ ਲਿਪੀ, ਸੁਡਾਨੀ, ਲੋਂਤਾਰਾ, ਬੇਯਬੇਯਇਨ ਆਦਿ।

ਫ਼ੋਨੇਸ਼ੀਅਨ ਲਿਪੀ ਤੋਂ ਬ੍ਰਾਹਮੀ ਲਿਪੀ ਦੀ ਸੰਭਾਵਤ ਵਿਉਂਤਪਤੀ
ਯੂਨਾਨੀ Α Β Γ Δ Ε Υ Ζ Η Θ Ι Κ Λ Μ Ν Ξ Ο Π Ϻ Ϙ Ρ Σ Τ
ਫ਼ੋਨੇਸ਼ਿਆਈ Aleph Beth Gimel Daleth He Waw Zayin Heth Teth Yodh Kaph Lamedh Mem Nun Samekh Ayin Pe Sadek Qoph Res Sin Taw
ਅਰਮਾਨੀ Aleph.svg Beth.svg Gimel.svg Daleth.svg He0.svg Waw.svg Zayin.svg Heth.svg Teth.svg Yod.svg Kaph.svg Lamed.svg Mem.svg Nun.svg Samekh.svg Ayin.svg Pe0.svg Sade 1.svg, Sade 2.svg Qoph.svg Resh.svg Shin.svg Taw.svg
ਬ੍ਰਾਹਮੀ Brahmi a.svg Brahmi b.svg Brahmi g.svg Brahmi dh.svg Brahmi ddh.svg ? Brahmi v.svg Brahmi d.svg Brahmi dd.svg ? Brahmi th.svg Brahmi tth.svg Brahmi y.svg Brahmi k.svg Brahmi c.svg Brahmi l.svg Brahmi m.svg Brahmi n.svg Brahmi nn.svg Brahmi sh.svg ? Brahmi p.svg Brahmi ph.svg Brahmi s.svg Brahmi kh.svg Brahmi ch.svg Brahmi r.svg Brahmi ss.svg Brahmi t.svg Brahmi tt.svg
ਦੇਵਨਾਗਰੀ
ਬੰਗਾਲੀ
ਤਾਮਿਲ
ਕੰਨੜ
ਤੇਲੁਗੂ

ਵਿਅੰਜਨ[ਸੋਧੋ]

NLAC (ਆਈ.ਪੀ.ਏ) ਦੇਵਨਾਗਰੀ ਬੰਗਾਲੀ ਗੁਰਮੁਖੀ ਗੁਜ ਉੜਿਆ ਤਾਮਿਲ ਤੇਲ ਕੰਨੜ ਮਲਿ ਸਿੰਹਲ ਤਿੱਬਤੀ ਥਾਈ ਬਰਮੀ ਖਮੇਰ ਲਾਓ
k k က
kh
g ɡ
gh ɡʱ
ŋ
c c
ch
j ɟ
jh ɟʱ ​ඣ​
ñ ɲ ဉ/ည
ʈ
ṭh ʈʰ
ɖ
ḍh ɖʱ
ɳ
t
th t̺ʰ
d
dh d̺ʰ
n n
n
p p
ph
b b
bh
m m
y j
r r র/ৰ
r
l l
ɭ ਲ਼
ɻ
v ʋ
ś ɕ ਸ਼
ʂ
s s
h h

ਸਵਰ[ਸੋਧੋ]

NLAC (ਆਈ.ਪੀ.ਏ) ਦੇਵਨਾਗਰੀ ਪੂਰਵੀ ਨਗਰੀ ਗੁਰਮੁਖੀ ਗੁਜਰਾਤੀ ਉੜਿਆ ਤਾਮਿਲ ਤੇਲੁਗੂ ਕੰਨੜ ਮਲਿਆਲਮ ਸਿੰਹਲ ਤਿੱਬਤੀ ਬਰਮੀ
a ə က
ā ɑː का কা ਕਾ કા କା கா కా ಕಾ കാ කා အာ ကာ
æ කැ
ǣ කෑ
i i कि কি ਕਿ કિ କି கி కి ಕಿ കി කි ཨི ཀི ကိ
ī की কী ਕੀ કી କୀ கீ కీ ಕೀ കീ කී ကီ
u u कु কু ਕੁ કુ କୁ கு కు ಕು കു කු ཨུ ཀུ ကု
ū कू কূ ਕੂ કૂ କୂ கூ కూ ಕೂ കൂ කූ ကူ
e e कॆ கெ కె ಕೆ കെ කෙ ကေ
ē के কে ਕੇ કે କେ கே కే ಕೇ കേ කේ ཨེ ཀེ အေး ကေး
ai ai कै কৈ ਕੈ કૈ କୈ கை కై ಕೈ കൈ කෛ
o o कॊ கொ కొ ಕೊ കൊ කො ကော
ō को কো ਕੋ કો କୋ கோ కో ಕೋ കോ කෝ ཨོ ཀོ
au au कौ কৌ ਕੌ કૌ କୌ கௌ కౌ ಕೌ കൗ කෞ ကော်
कृ কৃ કૃ କୃ కృ ಕೃ കൃ කෘ ကၖ
r̩ː कॄ কৄ કૄ කෲ ကၗ
कॢ কৢ కౄ ക്ഌ (ඏ)[1] ကၘ
l̩ː कॣ কৣ ക്ൡ (ඐ) ကၙ

ਅੰਕ ਜਾਂ ਸੰਖਿਆ ਸੂਚਕ[ਸੋਧੋ]

ਅੰਕ ਦੇਵਨਾਗਰੀ ਪੂਰਵੀ ਨਾਗਰੀ ਗੁਰਮੁਖੀ ਗੁਜਰਾਤੀ ਉੜਿਆ ਤਾਮਿਲ ਤੇਲੁਗੂ ਕੰਨੜ ਮਲਿਆਲਮ ਤਿੱਬਤੀ ਬਰਮੀ
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9

ਯੂਨੀਕੋਡ[ਸੋਧੋ]

ਬ੍ਰਾਹਮੀ ਲਿਪੀ
Unicode.org chart (PDF)
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 A B C D E F
U+1100x 𑀀 𑀁 𑀂 𑀃 𑀄 𑀅 𑀆 𑀇 𑀈 𑀉 𑀊 𑀋 𑀌 𑀍 𑀎 𑀏
U+1101x 𑀐 𑀑 𑀒 𑀓 𑀔 𑀕 𑀖 𑀗 𑀘 𑀙 𑀚 𑀛 𑀜 𑀝 𑀞 𑀟
U+1102x 𑀠 𑀡 𑀢 𑀣 𑀤 𑀥 𑀦 𑀧 𑀨 𑀩 𑀪 𑀫 𑀬 𑀭 𑀮 𑀯
U+1103x 𑀰 𑀱 𑀲 𑀳 𑀴 𑀵 𑀶 𑀷 𑀸 𑀹 𑀺 𑀻 𑀼 𑀽 𑀾 𑀿
U+1104x 𑁀 𑁁 𑁂 𑁃 𑁄 𑁅 𑁆 𑁇 𑁈 𑁉 𑁊 𑁋 𑁌 𑁍
U+1105x 𑁒 𑁓 𑁔 𑁕 𑁖 𑁗 𑁘 𑁙 𑁚 𑁛 𑁜 𑁝 𑁞 𑁟
U+1106x 𑁠 𑁡 𑁢 𑁣 𑁤 𑁥 𑁦 𑁧 𑁨 𑁩 𑁪 𑁫 𑁬 𑁭 𑁮 𑁯
U+1107x
1.^


ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]

  1. Only ancient written Sinhala