ਭਾਰਤੀ ਸਮਾਜਿਕ ਸੰਸਥਾ

ਇੰਡੀਅਨ ਸੋਸ਼ਲ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ, ਲੋਦੀ ਰੋਡ, ਨਵੀਂ-ਦਿੱਲੀ

ਇੰਡੀਅਨ ਸੋਸ਼ਲ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ (ISI), ਜਿਸਦੀ ਸਥਾਪਨਾ 1951 ਵਿੱਚ ਪੁਣੇ (ਭਾਰਤ) ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਮਾਜਿਕ-ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਲਈ ਖੋਜ, ਸਿਖਲਾਈ, ਅਤੇ ਕਾਰਵਾਈ ਲਈ ਇੱਕ ਜੈਸੂਇਟ ਕੇਂਦਰ ਹੈ। ਜੇਰੋਮ ਡਿਸੂਜ਼ਾ ਦੁਆਰਾ ਪੁਣੇ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਇਸਨੂੰ 1963 ਵਿੱਚ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਜਿੱਥੇ ਇਹ ਲੋਦੀ ਸੰਸਥਾਗਤ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ।

ਮੂਲ ਅਤੇ ਬੁਨਿਆਦ

ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਸੋਸਾਇਟੀ ਆਫ਼ ਜੀਸਸ 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅੰਤ ਤੋਂ ਹੀ ਸਮਾਜਿਕ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਸੀ, ਲਿਓ XIII ਦੇ ਰੇਰਮ ਨੋਵਾਰਮ ਐਨਸਾਈਕਲਿਕਲ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਇਹ ਦੂਜੇ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਧੇਰੇ ਸਰਗਰਮ ਹੋ ਗਈ। 1949 ਵਿੱਚ, ਸੁਪੀਰੀਅਰ ਜਨਰਲ ਜੀਨ-ਬੈਪਟਿਸਟ ਜੈਨਸੇਂਸ ਨੇ ਇੱਕ 'ਸਮਾਜਕ ਅਪੋਸਟੋਲਟ' ਤੇ ਇੱਕ ਨਿਰਦੇਸ਼' (10 ਅਕਤੂਬਰ 1949) ਲਿਖਿਆ - ਜੋ ਕਿ ਇਸ ਨਵੇਂ ਧਰਮੀ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਪਹਿਲਾ ਪੱਤਰ - ਜੇਸੁਇਟਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਵੀਂ 'ਸਮਾਜਿਕ ਮਾਨਸਿਕਤਾ' ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਉਸਨੇ ਜੈਸੂਇਟ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਨੂੰ ਸੋਧਿਆ ਜਾਵੇ, ਜੇਸੂਇਟ ਸਕੂਲਾਂ ਅਤੇ ਕਾਲਜਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਪਾਠਕ੍ਰਮ ਨੂੰ ਅਨੁਕੂਲ ਬਣਾਇਆ ਜਾਵੇ, ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਜਾਣਕਾਰੀ ਅਤੇ ਕਾਰਵਾਈ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕੇਂਦਰ ਖੋਲ੍ਹੇ ਜਾਣ। ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਕਿਸਮ ਦਾ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਕੰਮ ( ਮੇਰੀਅਨ ਕਲੀਸਿਯਾ, ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਅਭਿਆਸ, ਅਤੇ ਪਿੱਛੇ ਹਟਣ ਦਾ ਕੰਮ) ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਨਹੀਂ ਹੋਣਾ ਸੀ।

ਇਸ ਦੇ ਜਵਾਬ ਵਜੋਂ, 1951 ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਦੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸਿੱਖਿਆ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਅਤੇ ਮੈਂਬਰ ਜੇਸੁਇਟ ਜੇਰੋਮ ਡਿਸੂਜ਼ਾ ਦੁਆਰਾ ਪੁਣੇ (ਭਾਰਤ) ਵਿੱਚ ਇੰਡੀਅਨ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਸੋਸ਼ਲ ਆਰਡਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਭਾਰਤ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ, ਇਸਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਭਾਰਤੀ ਈਸਾਈਆਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨਾ ਸੀ, ਅਤੇ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜੇਸੁਇਟਸ, ਸਾਂਝੇ ਸਮਾਜਿਕ-ਆਰਥਿਕ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਭਲਾਈ ਦੇ ਮੁੱਦਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਸਰਗਰਮੀ ਨਾਲ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਲਈ। ਇਸਦਾ ਅਰਥ ਇਸਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਦੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ "ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਸਮਾਜਿਕ ਵਿਵਸਥਾ ਦੇ ਉਭਾਰ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਣਾ" ਸੀ।

ਤਿਮਾਹੀ ਜਰਨਲ ਸੋਸ਼ਲ ਐਕਸ਼ਨ 1951 ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਨਾਲ ਹੀ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਈ ਖੇਤਰੀ ਸਿਖਲਾਈ ਕੇਂਦਰ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ, ਰਾਂਚੀ ਵਿੱਚ ਜ਼ੇਵੀਅਰ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ, ਮਦਰਾਸ (ਹੁਣ ਚੇਨਈ ) ਵਿੱਚ ਲੋਯੋਲਾ ਸਕੂਲ ਆਫ਼ ਸੋਸ਼ਲ ਵਰਕ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਤ੍ਰਿਵੇਂਦਰਮ, ( ਕੇਰਲਾ ) ਵਿੱਚ। ਖੇਤਰੀ ਕੇਂਦਰਾਂ ਨੇ ਫੀਲਡ ਤੋਂ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਮੰਗਾਂ ਦਾ ਵਧੇਰੇ ਸਿੱਧਾ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ।

ਇੰਡੀਅਨ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਸੋਸ਼ਲ ਆਰਡਰ ਨੂੰ 1963 ਵਿੱਚ ਜੀਨ-ਬੈਪਟਿਸਟ ਮੋਏਰਸੋਨ (1900-1969) ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। 1967 ਵਿੱਚ ਇਸਦਾ ਨਾਮ ਬਦਲ ਕੇ ਭਾਰਤੀ ਸਮਾਜਿਕ ਸੰਸਥਾ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਸਮਾਜ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਧਿਐਨ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ "ਛੋਟਾਨਾਗਪੁਰ ਸਰਵੇਖਣ", ਫ੍ਰਾਂਸਿਸਕੋ ਇਵਰਨ ਦੁਆਰਾ ਮੱਧ ਭਾਰਤ ਦੇ ਆਦਿਵਾਸੀ ਸਮੂਹਾਂ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਅਜਿਹਾ ਅਧਿਐਨ। ਸਮਾਜਿਕ ਖੇਤਰਾਂ ਤੋਂ ਲਗਾਤਾਰ ਆ ਰਹੀਆਂ ਮੰਗਾਂ ਤਹਿਤ ਐਕਸਟੈਨਸ਼ਨ ਸੇਵਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਸਦੇ ਪਹਿਲੇ ਉੱਦਮਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮਛੇਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਹਿਕਾਰੀ ਅੰਦੋਲਨ ਨੂੰ ਸੰਗਠਿਤ ਕਰਨਾ ਸੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਬੰਧੂਆ ਮਜ਼ਦੂਰ ਸਨ। ਸਹਿਕਾਰੀ ਸਭਾਵਾਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਐਕਸਟੈਂਸ਼ਨ ਸੇਵਾ ਦਾ ਮੁੱਖ ਜ਼ੋਰ ਬਣ ਗਈ।

1960 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਬਾਇਲੀ -ਮੁਖੀ ਵਿਕਾਸ ਸਮੂਹ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਵਿਕਾਸ ਮਿੱਤਰੀ, ਅਤੇ 1970 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਇੱਕ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ, ਦੋਵੇਂ ਹਾਸ਼ੀਏ 'ਤੇ ਪਏ ਸਮੂਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸਵੈ-ਮਾਣ ਅਤੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਜ਼ਮੀਨੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਇੱਕ ਮੋਬਾਈਲ ਓਰੀਐਂਟੇਸ਼ਨ ਟੀਮ ਵੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।

ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ

• ਜੇਸੁਇਟ ਸਾਈਟਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ