ਭੀਲ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
| ਭੀਲ | |
|---|---|
| ਨਸਲੀਅਤ | ਭੀਲ ਲੋਕ |
| ਭੂਗੋਲਿਕ ਵੰਡ | ਭਾਰਤ |
| ਭਾਸ਼ਾਈ ਵਰਗੀਕਰਨ | ਹਿੰਦ-ਯੂਰਪੀ |
| Subdivisions |
|
| Glottolog | bhil1254 |
 ਭਾਰਤ ਦੇ ਭੀਲੀ ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰ | |
ਭੀਲ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ 2011 ਤੱਕ ਪੱਛਮੀ ਅਤੇ ਮੱਧ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 10.4 ਮਿਲੀਅਨ ਭੀਲਾਂ ਦੁਆਰਾ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਇੰਡੋ-ਆਰੀਅਨ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਹੈ।[2] ਇਹ ਰਾਜਸਥਾਨ ਵਿੱਚ ਦੱਖਣੀ ਅਰਾਵਲੀ ਰੇਂਜ ਅਤੇ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਉੱਤਰ ਪੱਛਮੀ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਗੁਜਰਾਤ ਵਿੱਚ ਪੱਛਮੀ ਸਤਪੁਰਾ ਰੇਂਜ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦਾ ਗਠਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਭਾਸ਼ਾਈ ਘੱਟ ਗਿਣਤੀਆਂ ਲਈ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਦੀ 52ਵੀਂ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਘੱਟ ਗਿਣਤੀ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੇ ਮੰਤਰਾਲੇ, ਭੀਲੀ ਦਾਦਰਾ ਅਤੇ ਨਗਰ ਹਵੇਲੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਬੋਲੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ ਜੋ ਇਸਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 40.42% ਬਣਦੀ ਹੈ। ਭੀਲੀ ਬੋਲਣ ਵਾਲੇ ਗੁਜਰਾਤ (4.75%), ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ (4.93%) ਅਤੇ ਰਾਜਸਥਾਨ (4.60%) ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹਨ।[3]
ਸੰਬੰਧ
[ਸੋਧੋ]ਭੀਲ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਗੁਜਰਾਤੀ ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਰਾਜਸਥਾਨੀ-ਮਾਰਵਾੜੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਲਿੰਕ ਬਣਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਭੂਗੋਲਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਮੂਹਿਕ, ਭੀਲ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਹੇਠ ਲਿਖੀਆਂ ਹਨ:
- ਉੱਤਰੀ ਭੀਲ
- ਬੌਰੀਆ
- ਵਗਦੀ (ਸ਼ਾਇਦ ਕੇਂਦਰੀ: ਆਦਿਵਾਸਾ, ਪਟੇਲੀਆ, ਅਤੇ ਭੀਲ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਕਥਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਮਝਦਾਰ)
- ਭੀਲੋਰੀ (ਨੂਰੀ, ਡੂੰਗਰਾ)
- ਮਗਰੀ (ਮਗੜਾ ਕੀ ਬੋਲੀ; ਭੀਲੀ ਦੇ ਅਧੀਨ, ਨਸਲੀ ਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿੱਚ ਸਹੀ)
- ਕੇਂਦਰੀ ਭੀਲ
- ਭੀਲੀ ਉਚਿਤ (ਪਟੇਲੀਆ), ਭੀਲੋੜੀ, ਆਦਿਵਾਸਾ ਅਤੇ ਰਾਜਪੂਤ ਗਰਾਸੀਆ [ਆਪਸੀ ਸਮਝਦਾਰ; ਮਾਰਵਾੜੀ ਨਾਲ ਕੁਝ ਸਮਝਦਾਰ]
- ਭਿਲਾਲੀ (ਰਠਵੀ)
- ਚੋਦਰੀ
- ਢੋਡੀਆ
- ਢਾਂਕੀ
- ਡੁਬਲੀ
- ਪੂਰਬੀ ਭੀਲ (ਬਰੇਲੀ)
- ਪਾਲਿਆ ਬਰੇਲੀ
- ਪਉੜੀ ਬਰੇਲੀ
- ਰਾਠਵੀ ਬਰੇਲੀ
- ਪਾਰਦੀ
- ਕਲਟੋ (ਨਹਾਲੀ)
ਹੋਰ ਭੀਲ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਗਾਮਿਤ (ਗਾਮਤੀ) ਅਤੇ ਮਾਉਚੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਵਾਸਵੀ ਨਸਲੀ ਭੀਲਾਂ ਦੁਆਰਾ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਗੁਜਰਾਤੀ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਾਲਵੀ ਅਤੇ ਨਿਮਾੜੀ ਰਾਜਸਥਾਨੀ ਦੇ ਨੇੜੇ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਵਰਣਿਤ ਵਾਗਰੀ ਬੂਲੀ ਵੀ ਇੱਕ ਭੀਲ ਭਾਸ਼ਾ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ
[ਸੋਧੋ]ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ Ernst Kausen, 2006. Die Klassifikation der indogermanischen Sprachen (Microsoft Word, 133 KB)
- ↑ "ABSTRACT OF SPEAKERS' STRENGTH OF LANGUAGES AND MOTHER TONGUES - 2011" (PDF). www.censusindia.gov.in. Indian Census 2011, Government of India. Retrieved 7 July 2018.
- ↑ "Report of the Commissioner for linguistic minorities: 52nd report (July 2014 to June 2015)" (PDF). Commissioner for Linguistic Minorities, Ministry of Minority Affairs, Government of India. Archived from the original (PDF) on 25 ਮਈ 2017. Retrieved 21 ਫ਼ਰਵਰੀ 2018.
ਹੋਰ ਪੜ੍ਹੋ
[ਸੋਧੋ]- Khare, Randhir. "Dangs: Journeys Into The Heartland". New Delhi: Harper Collins Publishers India. Archived 19 February 2015 at the Wayback Machine.
- Khare, Randhir. "Flight Of Arrows". Selected Song Poems Of The Bhils.Pune:Grasswork Books
- Khare, Randhir. The Singing Bow: Song-Poems of the Bhil. New Delhi: HarperCollins Publishers India, 2001. ISBN 81-7223-425-2
- Varma, Siddheshwar. Bhil Dialects and Khandesi: A Linguistic Analysis. Panjab University Indological series, 23. Hoshiarpur: Vishveshvaranand Vishva Bandhu Institute of Sanskrit and Indological Studies, Panjab University, 1978.