ਭੌਣੀ
| ਭੌਣੀ | |
|---|---|
 | |
| ਵਰਗੀਕਰਨ | ਸਧਾਰਣ ਮਸ਼ੀਨ |
| ਸਨਅਤ | ਉਸਾਰੀ, ਢੋਆ-ਢੁਆਈ |
| ਚੱਕੇ | 1 |
| ਐਕਸਲ | 1 |
ਲੱਕੜ ਦੇ ਝਰੀ ਵਾਲੇ ਗੋਲ ਚੱਕਰ ਨੂੰ, ਜਿਸ ਰਾਹੀਂ ਰੱਸੇ ਨਾਲ ਡੋਲ੍ਹ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ ਖੂਹ/ਖੂਹੀ ਵਿਚੋਂ ਪਾਣੀ ਕੱਢਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਭੌਣੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਲੱਕੜ ਦੀ ਭੌਣੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਫੇਰ ਲੋਹੇ ਦੀ ਦੇਗ ਦੀਆਂ ਭੌਣੀਆਂ ਬਣਨ ਲੱਗੀਆਂ। ਭੌਣੀ ਰਾਹੀਂ ਹੀ ਖੂਹ/ਖੂਹੀ ਲਾਹੁਣ ਸਮੇਂ ਖੂਹ/ਖੂਹੀ ਦੇ ਮਹਿਲ ਹੇਠੋਂ ਕਹੇ ਨਾਲ ਮਿੱਟੀ ਬਾਹਰ ਕੱਢੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਭੌਣੀ ਰਾਹੀਂ ਹੀ ਕੋਹ/ਚਰਸ ਨਾਲ ਖੂਹ ਵਿਚੋਂ ਪਾਣੀ ਕੱਢ ਕੇ ਫਸਲਾਂ ਸਿੰਜੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਨ। ਜਦ ਨਲਕੇ ਨਹੀਂ ਲੱਗੇ ਸਨ, ਉਸ ਸਮੇਂ ਘਰੇਲੂ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਖੂਹਾਂ/ਖੂਹੀਆਂ ਵਿਚੋਂ ਸਾਰਾ ਪਾਣੀ ਭੌਣੀ ਰਾਹੀਂ ਹੀ ਕੱਢਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਖੂਹ/ਖੂਹੀ ਵਿਚੋਂ ਪਾਣੀ ਕੱਢਣ ਲਈ ਚਾਰ ਡੰਡਿਆਂ ਵਾਲੇ ਬਣਾਏ ਚੱਕਰ ਨੂੰ, ਜਿਸ ਦੁਆਲੇ ਲੱਜ ਲਪੇਟੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ, ਵੀ ਭੌਣੀ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਇਸ ਭੌਣੀ ਨੂੰ ਖੂਹੀ ਦੀ ਚਰਖੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਖੂਹ ਦੀ ਪੁਲੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਇਹ ਭੌਣੀ ਸਿਰਫ ਖੂਹ/ਖੂਹੀ ਵਿਚੋਂ ਪਾਣੀ ਕੱਢਣ ਲਈ ਹੀ ਕੰਮ ਆਉਂਦੀ ਸੀ।
ਹੁਣ ਨਾ ਖੂਹ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਖੂਹੀਆਂ। ਇਸ ਲਈ ਖੂਹ/ਖੂਹੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਭੌਣੀ ਵੀ ਅਲੋਪ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਹੁਣ ਪਾਣੀ ਪੀਣ ਲਈ ਨਲਕੇ ਹਨ। ਖੇਤੀ ਦੀ ਸਿੰਜਾਈ ਲਈ ਟਿਊਬਵੈੱਲ ਹਨ।[1]
ਇੱਕ ਭੌਣੀ ਇੱਕ ਐਕਸਲ ਜਾਂ ਸ਼ਾਫਟ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਚੱਕਰ ਹੈ ਜੋ ਚੱਕਰ ਦੇ ਉੱਪਰੋਂ ਲੰਘਦੀ ਇੱਕ ਤੰਗ ਕੇਬਲ ਜਾਂ ਬੈਲਟ ਨੂੰ ਗਤੀ ਅਤੇ ਦਿਸ਼ਾ ਬਦਲਣ, ਜਾਂ ਆਪਣੇ ਅਤੇ ਇੱਕ ਸ਼ਾਫਟ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਤਬਾਦਲਾ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000005-QINU`"'</ref>" does not exist.
- ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000006-QINU`"'</ref>" does not exist.
ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:<ref> tag defined in <references> has no name attribute.