ਖੇਤੀਬਾੜੀ
ਖੇਤੀਬਾੜੀ (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ: Agriculture) ਵਿੱਚ ਖੇਤੀ ਦਾ ਵਿਗਿਆਨ ਜਾਂ ਅਭਿਆਸ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਫਸਲਾਂ ਦੇ ਉਗਾਉਣ ਲਈ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਅਤੇ ਭੋਜਨ, ਉੱਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਉਤਪਾਦ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਪੌਦਿਆਂ ਅਤੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀ ਪਰਵਰਿਸ਼ (ਪਾਲਣ-ਪੋਸ਼ਣ) ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਜਿਹੀ ਕਿਰਿਆ ਹੈ ਜੋ ਮਨੁੱਖੀ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਅਤੇ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿੱਚ ਫਸਲਾਂ ਅਤੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ, ਪਸ਼ੂ-ਪਾਲਣ, ਜਲ-ਖੇਤੀ, ਮੱਛੀ ਪਾਲਣ ਅਤੇ ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਭੋਜਨ ਉਤਪਾਦਾਂ ਲਈ ਜੰਗਲਾਤ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਮਨੁੱਖੀ ਸਭਿਅਤਾ ਦੇ ਉਭਾਰ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਮੁੱਖ ਵਿਕਾਸ ਸੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਪਾਲਤੂ ਨਸਲਾਂ ਦੀ ਖੇਤੀ ਨੇ ਵਾਧੂ ਭੋਜਨ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਦੇ ਯੋਗ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ। ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਨੂੰ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਗਿਆਨ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਾਲ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਮਾਹੌਲ, ਸਭਿਆਚਾਰਾਂ ਅਤੇ ਤਕਨਾਲੋਜੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਚਲਾਇਆ ਅਤੇ ਪਰਿਭਾਸ਼ਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਮਨੁੱਖਾਂ ਨੇ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 105,000 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਨਾਜ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਨਵੇਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲਗਭਗ 11,500 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਬੀਜਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਭੇਡਾਂ, ਬੱਕਰੀਆਂ, ਸੂਰ ਅਤੇ ਪਸ਼ੂ 10,000 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਪਾਲਤੂ ਸਨ। ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 11 ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀ ਸੁਤੰਤਰ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਵੀਹਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ, ਵੱਡੇ ਪੈਮਾਨੇ ਦੇ ਮੋਨੋਕਲਚਰ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਉਦਯੋਗਿਕ ਖੇਤੀ ਖੇਤੀ ਉਤਪਾਦਨ 'ਤੇ ਹਾਵੀ ਹੋ ਗਈ।
.jpg)
ਆਧੁਨਿਕ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਗਿਆਨ, ਪਲਾਂਟ ਬ੍ਰੀਡਿੰਗ, ਐਗਰੀਕੋਮਿਕਲ (ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਅਤੇ ਖਾਦਾਂ), ਅਤੇ ਤਕਨੀਕੀ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਪਰ ਉਸੇ ਸਮੇਂ ਵਿਆਪਕ ਵਾਤਾਵਰਣਕ ਨੁਕਸਾਨ ਅਤੇ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਮਨੁੱਖੀ ਸਿਹਤ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਵੀ ਸਾਹਮਨੇ ਆਇਆ ਹੈ। ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਣ ਵਿੱਚ ਚੋਣਵੇਂ ਪ੍ਰਜਨਨ ਅਤੇ ਆਧੁਨਿਕ ਰਵਾਇਤਾਂ ਨੇ ਮੀਟ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵਾਧਾ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਪਰੰਤੂ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀ ਭਲਾਈ ਅਤੇ ਐਂਟੀਬਾਇਓਟਿਕਸ, ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਹਾਰਮੋਨਸ, ਅਤੇ ਉਦਯੋਗਿਕ ਮੀਟ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹੋਰ ਰਸਾਇਣਾਂ ਦੇ ਸਿਹਤ ਪ੍ਰਭਾਵ ਬਾਰੇ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਉਠਾਇਆ ਹੈ। ਅਨੁਵੰਸ਼ਕ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸੋਧੇ ਹੋਏ ਜੀਵ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਵਧ ਰਹੇ ਹਿੱਸੇ ਹਨ, ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾਈ ਗਈ ਹੈ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਫੂਡ ਉਤਪਾਦਨ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਮੁੱਦਿਆਂ ਨੂੰ ਵਧਾ ਰਹੇ ਹਨ ਜੋ ਕਈ ਮੋਰਚਿਆਂ 'ਤੇ ਬਹਿਸ ਨੂੰ ਵਧਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਹਾਲ ਹੀ ਦਹਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਜੈਕਿਫਰਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਸਮੇਤ ਭੂਮੀ ਅਤੇ ਜਲ ਸਰੋਤ ਦੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪਤਨ, ਅਤੇ ਗਲੋਬਲ ਵਾਰਮਿੰਗ ਬਾਰੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿੱਚ ਗਲੋਬਲ ਵਾਰਮਿੰਗ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਨੂੰ ਹਾਲੇ ਵੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਮਝਿਆ ਨਹੀਂ ਗਿਆ।
ਮੁੱਖ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਉਤਪਾਦਾਂ ਵਿੱਚ ਭੋਜਨ, ਫਾਈਬਰ, ਈਂਧਨ ਅਤੇ ਕੱਚੇ ਮਾਲ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਰਬੜ) ਆਦਿ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ। ਖਾਸ ਭੋਜਨ ਵਿੱਚ ਅਨਾਜ (ਅਨਾਜ), ਸਬਜ਼ੀਆਂ, ਫਲ, ਤੇਲ, ਮੀਟ ਅਤੇ ਮਸਾਲੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਫਾਈਬਰਸ ਵਿੱਚ ਕਪਾਹ, ਉੱਨ, ਭੰਗ, ਰੇਸ਼ਮ ਅਤੇ ਸਣ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ. ਕੱਚੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਲੰਬਰ ਅਤੇ ਬਾਂਸ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਗਲੋਬਲ ਖੇਤੀ ਉਤਪਾਦਨ ਲਗਭਗ 11 ਬਿਲੀਅਨ ਟਨ ਭੋਜਨ, 32 ਮਿਲੀਅਨ ਟਨ ਕੁਦਰਤੀ ਰੇਸ਼ੇ ਅਤੇ 4 ਬਿਲੀਅਨ ਲੱਕੜ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਲਗਭਗ 14 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਭੋਜਨ ਪ੍ਰਚੂਨ ਪੱਧਰ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਤਪਾਦਨ ਤੋਂ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ
[ਸੋਧੋ]ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਸ਼ਬਦ, ਲੇਟਿਨ ਸ਼ਬਦ "agricultūra" ਤੋਂ ਅਪਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਕੀੜੀ, ਨਿਸ਼ਕਾਤ ਅਤੇ ਐਮਬਰੋਸੀਆ ਬੀਲਲ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਕਿਸਮਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕਰਨ ਲਈ ਕੁਦਰਤੀ ਸਰੋਤਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ "ਭੋਜਨ, ਫਾਈਬਰ, ਜੰਗਲ ਦੇ ਉਤਪਾਦਾਂ, ਬਾਗਬਾਨੀ ਫਸਲਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਬੰਧਤ ਸੇਵਾਵਾਂ ਸਮੇਤ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਵਾਲੀਆਂ ਵਸਤਾਂ ਪੈਦਾ ਕਰੋ।" ਇਸ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀਯੋਗ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਜਾਂ ਬਾਗਬਾਨੀ, ਪੌਦਿਆਂ ਦੇ ਵਧਣ, ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਣ ਅਤੇ ਜੰਗਲਾਤ ਲਈ ਸਾਰੇ ਨਿਯਮ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਕਈ ਵਾਰ ਜੰਗਲਾਂ ਅਤੇ ਖੇਤੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਪੁਰਾਣੇ ਲੰਮੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਰੋਟੇਸ਼ਨ, ਵਿਆਪਕ ਬਨਾਮ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਅਭਿਆਸਾਂ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕੁਦਰਤ ਦੁਆਰਾ, ਆਦਮੀ ਦੁਆਰਾ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਉਸ ਦੇ ਆਧਾਰ ਤੇ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਫਿਰ ਵੀ, ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੰਗਲੀ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਗਿਆਨ ਤਬਦੀਲੀ ਅਤੇ ਓਵਰਲੈਪ ਹੈ। ਰਵਾਇਤੀ ਖੇਤੀ ਵਿਚ, ਦੋਵਾਂ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਛੋਟੇ ਜ਼ਮੀਨ-ਜਾਇਦਾਦ ਤੇ ਵੀ ਮਿਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦੀ ਮਿਆਦ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਇਤਿਹਾਸ
[ਸੋਧੋ]
ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸੁਤੰਤਰ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਟੈਕਸਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਵੱਖਰੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਪੁਰਾਣੇ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 11 ਵੱਖਰੇ ਖੇਤਰਾਂ ਨੂੰ ਮੂਲ ਦੇ ਆਜ਼ਾਦ ਕੇਂਦਰ ਵਜੋਂ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਘੱਟੋ ਘੱਟ 105 ਹਜ਼ਾਰ ਸਾਲ ਤੋਂ ਜੰਗਲੀ ਅਨਾਜ ਇਕੱਤਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਅਤੇ ਖਾਏ ਗਏ ਸਨ। ਕਰੀਬ 15,000 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮੇਓਸੋਪੋਟਾਮੀਆ ਵਿੱਚ ਸੂਰ ਦੇ ਪਾਲਤੂ ਜਾਨਵਰ ਸਨ। ਚੀਨ ਵਿੱਚ 13,500 ਤੋਂ 8,200 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਚਾਵਲ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੂੰਗ, ਸੋਏ ਅਤੇ ਅਜ਼ੂਕੀ ਬੀਨਜ਼ ਨੇ ਪਾਲਣਾ ਕੀਤੀ। ਮੇਸੋਪੋਟੇਮੀਆ ਵਿੱਚ 13,000 ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 11,000 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਭੇਡਾਂ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਤਕਰੀਬਨ 11,500 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ, ਅੱਠ ਨਿਓਲੀਲੀਥ ਬਾਨੀ ਫਸਲਾਂ, ਐਮਮਰ ਅਤੇ ਐਨੀਕੰਚਰ ਕਣਕ, ਜੌਆਂ, ਮਟਰ, ਦਾਲਾਂ, ਕੜਵਾਹਟ ਦੇ ਮੱਛੀ, ਚਿਕੜ ਦੇ ਮਟਰ ਅਤੇ ਸਣਾਂ ਨੂੰ ਲੇਵੈਂਟ ਵਿੱਚ ਉਗਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਤਕਰੀਬਨ 10,500 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਆਧੁਨਿਕ ਤੁਰਕੀ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪਸ਼ੂਆਂ ਨੂੰ ਜੰਗਲੀ ਆਰਕੋਚ ਤੋਂ ਪਾਲਣ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਦੱਖਣੀ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਐਂਡੀਜ਼ ਵਿੱਚ, ਆਲੂ ਦਾ ਭੋਜਨ 10,000 ਤੋਂ 7000 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ, ਬੀਨਜ਼, ਕੋਕਾ, ਲਾਲਾਮੇਸ, ਅਲਪਾਕ ਅਤੇ ਗਿਨੀ ਦੇ ਸੂਰ ਦੇ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਲਗਭਗ ਅੱਠ ਹਜ਼ਾਰ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਨਿਊ ਗਿਨੀ ਵਿੱਚ ਗੰਨਾ ਅਤੇ ਕੁਝ ਰੂਟ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਜੌਂ ਨੂੰ 7,000 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਅਫਰੀਕਾ ਦੇ ਸੇਹਲ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪਾਲਤੂ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਕਪਾਹ ਨੂੰ 5,600 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਪੇਰੂ ਵਿੱਚ ਪਾਲਕ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਅਜ਼ਾਦ ਤੌਰ ਤੇ ਯੂਰੇਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਣਜਾਣੀ ਸਮੇਂ ਪਾਲਕ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਮੇਸੋਮੇਰਿਕਾ ਵਿੱਚ 6000 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਜੰਗਲੀ ਟੀਜ਼ਿਨਟ ਨੂੰ ਮੱਕੀ ਦੇ ਆਕਾਰ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਮੱਧ ਯੁੱਗ ਵਿਚ, ਇਸਲਾਮੀ ਸੰਸਾਰ ਅਤੇ ਯੂਰਪ ਵਿਚ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰੀਆਂ ਤਕਨੀਕਾਂ ਅਤੇ ਫਸਲ ਦੇ ਪ੍ਰਾਣਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਚੱਲਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਖੰਡ, ਚੌਲ, ਕਪਾਹ ਅਤੇ ਫ਼ਲ ਦੇ ਰੁੱਖਾਂ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅਲ- ਅੰਡਲਾਸ 1492 ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਕੋਲੰਬੀਅਨ ਅਦਾਰੇ ਨੇ ਮੱਕੀ, ਆਲੂ, ਮਿੱਠੇ ਆਲੂ ਅਤੇ ਮਨੀਓਕ ਵਰਗੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕਣਕ, ਜੌਂ, ਚੌਲ ਅਤੇ ਝੱਟਨ ਅਤੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਸਮੇਤ ਜਾਨਵਰਾਂ, ਪਸ਼ੂਆਂ, ਭੇਡਾਂ ਅਤੇ ਬੱਕਰੀਆਂ ਸਮੇਤ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀਆਂ ਨਵੀਆਂ ਫ਼ਸਲਾਂ ਲਿਆ। ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਸੰਜਮ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਏ, ਪਿਛਲੇ 200 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ, ਨੀਲਾਥਰਿਕ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦੇ ਬਾਅਦ ਜਲਦ ਹੀ ਸਿੰਚਾਈ, ਫਸਲ ਰੋਟੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਖਾਦ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। 1900 ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ, ਵਿਕਸਤ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀਬਾੜੀ, ਅਤੇ ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਹੱਦ ਤਕ, ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਵਿੱਚ ਵੱਡਾ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਮਨੁੱਖੀ ਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਮਸ਼ੀਨੀਕਰਨ ਦੁਆਰਾ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਅਤੇ ਸਿੰਥੈਟਿਕ ਖਾਦਾਂ, ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਅਤੇ ਚੋਣਵੇਂ ਪ੍ਰਜਨਨ ਦੁਆਰਾ ਸਹਾਇਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਹੈਬਰ-ਬੌਸ਼ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਨੇ ਇੱਕ ਉਦਯੋਗਿਕ ਪੱਧਰ ਤੇ ਅਮੋਨੀਅਮ ਨਾਈਟਰੇਟ ਖਾਦ ਦੇ ਸੰਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੱਤੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਫਸਲ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ। ਆਧੁਨਿਕ ਖੇਤੀ ਨੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ, ਬਾਇਓਫਿਲ, ਜਨੈਟਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੋਧੇ ਹੋਏ ਜੀਵਨਾਂ, ਟੈਰਿਫ ਅਤੇ ਖੇਤੀ ਸਬਸਿਡੀਆਂ ਸਮੇਤ ਸਿਆਸੀ ਮੁੱਦਿਆਂ ਨੂੰ ਉਭਾਰਿਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਜੈਵਿਕ ਅੰਦੋਲਨ ਅਤੇ ਰੀਨੇਰੇਟਿਵ ਖੇਤੀ ਵਰਗੇ ਵਿਕਲਪਿਕ ਪਹੁੰਚ ਹਨ।
ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ
[ਸੋਧੋ]ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਐਗਰੀਕਲਚਰ ਨੈਓਲੀਥਿਕ ਰੈਵੋਲਿਊਸ਼ਨ ਦਾ ਉਤਪਾਦ ਸੀ; ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਐੱਚ. ਜੀ. ਵੇਲਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ, "ਸਭਿਅਤਾ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਸੀ।" ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਦੌਰ ਵਿੱਚ, ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਉਪਜਾਊ ਖੇਤਰਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਦ ਵਰਟੀਲੇ ਕ੍ਰੇਸੈਂਟ, ਨਾਲ ਸਪੇਸ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਸੀ, ਅਤੇ ਰਾਜ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ ਸੀਮਾਬੱਧ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਜਮੀਨਾਂ ਵਿੱਚ ਬਣੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਚੀਨ ਦੀ ਮਹਾਨ ਕੰਧ ਅਤੇ ਰੋਮਨ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਚੱਕਰ (ਸਰਹੱਦਾਂ) ਸੀਰੀਅਲ ਖੇਤੀ ਦੇ ਇੱਕੋ ਹੀ ਉੱਤਰੀ ਸਰਹੱਦ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨਦੇਹੀ ਇਹ ਸੀਰੀਅਲ ਬੈਲਟ ਅਜ਼ੀਕਲ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਤ ਸਭਿਅਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਮਾਣਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਿਲਕ ਰੋਡ ਦੁਆਰਾ ਜੁੜੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਮਿਸਰੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਖੇਤੀ ਸਭ ਤੋਂ ਨੀਲ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਸੀ, ਨਦੀ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕੀਤੀ, ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਭਜਨ ਵਿੱਚ ਉੱਚਾ ਕੀਤਾ। ਚੀਨੀ ਸਾਮਰਾਜੀ ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਕਈ ਹੁਕਮ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਸੀ: "ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਇਸ ਸਾਮਰਾਜ ਦੀ ਬੁਨਿਆਦ ਹੈ।" ਮਿਸਰੀ, ਮੇਸੋਪੋਟਾਮਿਅਨ, ਚੀਨੀ ਅਤੇ ਇੰਕਾ ਸਮਰਾਟਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਹਰ ਇੱਕ ਲਈ ਨਿੱਜੀ ਮਿਸਾਲ ਦਿਖਾਉਣ ਲਈ ਰਸਮੀ ਖੇਤਾਂ ਨੂੰ ਹਲ ਲਿਆ।
ਪੁਰਾਤਨ ਰਣਨੀਤੀਕਾਰ, ਚੀਨੀ ਗੁਆਾਨ ਝੋਂਗ ਅਤੇ ਸ਼ਾਂਗ ਯਾਂਗ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਕੌਤੀਆ ਨੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨੂੰ ਫੌਜੀ ਸ਼ਕਤੀ ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਵਾਲੇ ਸਿਧਾਂਤ ਲਾਗੂ ਕੀਤੇ। ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨੇ ਇਸ ਗੱਲ 'ਤੇ ਸੀਮਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪਰਿਭਾਸ਼ਤ ਕੀਤਾ ਕਿ ਕਿੰਨੀ ਦੇਰ ਤੱਕ ਇੱਕ ਫੌਜ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ. ਸ਼ਾਂਗ ਯੰਗ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇੱਕ ਨੂੰ ਜੰਗ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ਾਲ ਮਨੁੱਖੀ ਪੰਥ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਦੇਵਤੇ ਹਨ ਜਿਹੜੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਜੰਗ ਦੇ ਕਾਰਜਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜਦੇ ਹਨ।
ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਉੱਤਰ-ਪੱਤਰ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਨੇ ਸਭਿਅਤਾ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਸੋਧ (ਆਧੁਨਿਕ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਸੋਧ) ਨੇ ਆਧੁਨਿਕ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਸੋਧ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਨਅਤੀ ਸਭਿਅਤਾ ਨੂੰ ਸੰਭਵ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ। ਉਦਯੋਗ ਲਈ ਪਹਿਲੀ ਸ਼ਰਤ ਘੱਟ ਮਨੁੱਖੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦੁਆਰਾ ਵੱਧ ਉਪਜ ਸੀ, ਜਿਸਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਗ਼ੈਰ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਸੈਕਟਰਾਂ ਲਈ ਵਧੇਰੇ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਮਨੁੱਖੀ ਸ਼ਕਤੀ ਉਪਲੱਬਧ ਹੋਈ।
ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ
[ਸੋਧੋ]
ਦਿਹਾੜੀਦਾਰਪੁਣਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪਾਲਤੂ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਨਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ ਭੰਗੜੇ-ਰਹਿਤ ਪਸ਼ੂ-ਪਾਲਕ ਵਿਚ, ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਨੂੰ ਥਾਂ-ਥਾਂ ਘਾਹ, ਚਰਾਉਣ, ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਭਾਲ ਵਿੱਚ ਭੇਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ. ਸਹਾਰਾ, ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸਿਆਂ ਦੇ ਅਰਧ-ਸੁੱਕਾ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਕਿਸਮ ਦੀ ਖੇਤੀ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਕਾਸ਼ਤ ਬਦਲਣ ਨਾਲ, ਸਾਰੇ ਦਰਖ਼ਤ ਕੱਟ ਕੇ ਜੰਗਲ ਦੇ ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਖੇਤਰ ਸੜ ਗਿਆ ਹੈ. ਇਹ ਜ਼ਮੀਨ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਫਸਲਾਂ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ. ਜਦੋਂ ਮਿੱਟੀ ਘੱਟ ਉਪਜਾਊ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਫਿਰ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜ਼ਮੀਨ ਦਾ ਇੱਕ ਹੋਰ ਪੈਚ ਚੁਣਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਦੁਹਰਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਕਿਸਮ ਦੀ ਖੇਤੀ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ ਅਨੇਕਾਂ ਬਾਰਸ਼ਾਂ ਵਾਲੇ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਜੰਗਲ ਵਿੱਚ ਛੇਤੀ ਤੋਂ ਛੇਤੀ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ. ਇਹ ਅਭਿਆਸ ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬ ਭਾਰਤ, ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ, ਅਤੇ ਐਮਾਜ਼ੋਨ ਬੇਸਿਨ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਸਿਰਫ਼ ਪਰਿਵਾਰ ਜਾਂ ਸਥਾਨਕ ਲੋੜਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸਬਸਿਸਟੈਂਸ ਫਾਰਮਿੰਗ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਕਿਤੇ ਹੋਰ ਟਰਾਂਸਪੋਰਟ ਲਈ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ. ਇਹ ਮੌਨਸੂਨ ਏਸ਼ੀਆ ਅਤੇ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਡੂੰਘਾਈ ਨਾਲ ਪ੍ਰੈਕਟਿਸ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
[1] ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਖੇਤੀ ਵਿਚ, ਫਸਲਾਂ ਨੂੰ ਵਪਾਰਕ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਉਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਵੇਚਣ ਲਈ. ਕਿਸਾਨ ਦਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਵ ਮੁਨਾਫ਼ਾ ਕਮਾਉਣਾ ਹੈ, ਘੱਟ ਪਤਲੀ ਅਨੁਪਾਤ ਅਤੇ ਨਿਵੇਸ਼ ਦੀ ਵੱਧ ਵਰਤੋਂ. ਇਸ ਕਿਸਮ ਦੀ ਖੇਤੀ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ ਉੱਚ ਵਿਕਸਤ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਸਮਕਾਲੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ
[ਸੋਧੋ]
ਪਿਛਲੀ ਸਦੀ ਵਿੱਚ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਉਤਪਾਦਕਤਾ, ਸਿੰਥੈਟਿਕ ਖਾਦਾਂ ਅਤੇ ਲੇਬਰ, ਜਲ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ, ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਸਬਸਿਡੀ ਲਈ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦਾ ਬਦਲ ਵਜੋਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ. ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਰਵਾਇਤੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਬਾਹਰੀ ਵਾਤਾਵਰਣ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਇੱਕ ਪ੍ਰਤਿਕਿਰਿਆ ਹੋਈ ਹੈ, ਜਿਸਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਜੈਵਿਕ, ਪੁਨਰਗਠਨ ਅਤੇ ਸਥਾਈ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅੰਦੋਲਨਾਂ ਬਣਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ. ਇਸ ਅੰਦੋਲਨ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਤਾਕਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਯੂਰੋਪੀਅਨ ਯੂਨੀਅਨ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜੋ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ 1991 ਵਿੱਚ ਜੈਵਿਕ ਖੁਰਾਕ ਪ੍ਰਮਾਣਤ ਸੀ ਅਤੇ 2005 ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਕਾਮਨ ਐਗਰੀਕਲਚਰਲ ਪਾਲਿਸੀ (ਸੀਏਪੀ) ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਤਾਂ ਜੋ ਕਮੋਡਿਟੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਖੇਤੀ ਸਬਸਿਡੀ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕੇ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਡੀਕੌਪਲਿੰਗ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ. ਜੈਵਿਕ ਖੇਤੀ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਨੇ ਬਦਲਵੀਂ ਤਕਨੀਕਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਕੀੜੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਅਤੇ ਚੋਣਵੇਂ ਪ੍ਰਜਨਨ ਵਿੱਚ ਖੋਜ ਨੂੰ ਨਵਾਂ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਹਾਲੀਆ ਮੁੱਖ ਜੀਨਸਿਕ ਤੌਰ ਤੇ ਸੰਸ਼ੋਧਿਤ ਭੋਜਨ ਧਾਰਾ ਤਕਨੀਕੀ ਵਿਕਾਸਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
2007 ਵਿੱਚ, ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਗੈਰ-ਖੁਰਾਕ ਬਾਇਓਫਿਲ ਫਲਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਕਾਰਕਾਂ ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਲਈ ਜ਼ਿਆਦਾ ਰਿਆਇਤਾਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਾਬਕਾ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਜਮੀਨ ਦਾ ਵਿਕਾਸ, ਵਧਦੀ ਆਵਾਜਾਈ ਦੀ ਲਾਗਤ, ਜਲਵਾਯੂ ਤਬਦੀਲੀ, ਚੀਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਵਧ ਰਹੀ ਉਪਭੋਗਤਾ ਮੰਗ ਅਤੇ ਜਨਸੰਖਿਆ ਵਾਧਾ, ਭੋਜਨ ਦੀ ਕਮੀ ਕਾਰਨ ਏਸ਼ੀਆ, ਮੱਧ ਪੂਰਬ, ਅਫਰੀਕਾ, ਅਤੇ ਮੈਕਸੀਕੋ ਵਿੱਚ, ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਭੋਜਨ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਦਸੰਬਰ 2007 ਤਕ, 37 ਮੁਲਕਾਂ ਨੇ ਖਾਣੇ ਦੇ ਸੰਕਟ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ 20 ਨੇ ਕੁਝ ਕਿਸਮ ਦੇ ਭੋਜਨ-ਕੀਮਤ ਨਿਯੰਤਰਣ ਲਾਗੂ ਕੀਤੇ. ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਕਮੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਖਾਣੇ ਦੇ ਦੰਗੇ ਹੋਏ ਅਤੇ ਮਾਰੂ ਸਟੈਪਿਡਜ਼ ਵੀ ਮਾਰੇ ਗਏ. ਐਗਰੀਕਲਚਰਲ ਡਿਵੈਲਪਮੈਂਟ ਲਈ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਫੰਡ ਇਹ ਮੰਨਦਾ ਹੈ ਕਿ ਛੋਟੇ ਧਿਰਾਂ ਦੀ ਖੇਤੀ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਭੋਜਨ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਅਤੇ ਸਮੁੱਚੀ ਖੁਰਾਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਾਰੇ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਦੇ ਹੱਲ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ. ਉਹ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਵਿਅਤਨਾਮ ਦੇ ਤਜਰਬੇ ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਹਨ, ਜੋ ਭੋਜਨ ਅਨਾਜ ਦਰਾਮਦਕਰਤਾ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਭੋਜਨ ਨਿਰਯਾਤ ਕਰਨ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ ਗਰੀਬੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਗਿਰਾਵਟ ਦੇਖੀ, ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਛੋਟੇ ਧਾਰਕ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਕਾਰਨ।
ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿੱਚ ਅੱਜ ਦੇ ਦੋ ਮੁੱਖ ਸਰੋਕਾਰ ਰੋਗ ਅਤੇ ਭੂਮੀ ਵਿਗੜ ਰਹੇ ਹਨ ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਯੂਗਾਂਡਾ ਦੀ ਵੰਸ਼ ਦੇ ਕਾਰਨ ਕਣਕ 'ਤੇ ਸਟੈਮ ਰੱਸ ਦੀ ਇੱਕ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਅਫਰੀਕਾ ਅਤੇ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਫੈਲ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕੁਝ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ 70% ਜਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੇ ਫਸਲਾਂ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਕਾਰਨ ਵੱਡੀ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਲਗਭਗ 40% ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਾਲੀ ਜ਼ਮੀਨ ਗੰਭੀਰ ਰੂਪ ਨਾਲ ਘਟੀ ਹੈ. ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਵਿਚ, ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਘਾਨਾ ਸਥਿਤ ਅਫਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਨੈਸ਼ਨਲ ਰਿਸੋਰਸ ਸੰਸਥਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਜੇਕਰ ਧਰਤੀ ਦੇ ਪਤਨ ਦੇ ਮੌਜੂਦਾ ਰੁਝਾਨ ਜਾਰੀ ਰਹੇ ਤਾਂ 2025 ਤੱਕ ਮਹਾਦੀਪ ਆਪਣੀ ਆਬਾਦੀ ਦਾ ਸਿਰਫ਼ 25 ਫ਼ੀਸਦੀ ਹਿੱਸਾ ਖਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦਾ ਢਾਂਚਾ ਸੰਕਲਪ ਦੇ ਬ੍ਰੇਡੇਲਿਅਨ ਸਮਝ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਲੰਮੀ ਮਿਆਦ ਦੀ ਬਣਤਰ ਹੈ. ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਢਾਂਚਾ ਸੂਬੇ ਦੇ ਸਰਗਰਮ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦੀ ਬਜਾਏ ਖੇਤਰੀ, ਸਮਾਜਿਕ, ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਕਾਰਕ' ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ. ਪੋਲੈਂਡ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਜਿੱਥੇ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਅਤਿਅੰਤ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨੀਤੀ ਚੱਲਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, 2002 ਵਿੱਚ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਢਾਂਚਾ ਬਹੁਤ ਆਮ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ 1921 ਵਿੱਚ ਭਾਗਾਂ ਦੇ ਪੀਰੀਅਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਹੁਤ ਜਲਦੀ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।
2009 ਵਿੱਚ, ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮੁਦਰਾ ਫੰਡ (ਹੇਠਾਂ ਦੇਖੋ) ਅਨੁਸਾਰ, ਚੀਨ ਦਾ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਉਤਪਾਦ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਯੂਰਪੀਅਨ ਯੂਨੀਅਨ, ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ. ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੀ ਕੁੱਲ ਕਾਰਕ ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਨੂੰ ਮਾਪਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਉਪਾਅ ਦੁਆਰਾ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਲਗਭਗ 1.7 ਗੁਣਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਉਤਪਾਦਕ ਹੈ ਜੋ 1948 ਵਿੱਚ ਸੀ।
ਕਾਰਜਬਲ
[ਸੋਧੋ]2011 ਤਕ, ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਲੇਬਰ ਆਰਗੇਨਾਈਜੇਸ਼ਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਕਰੀਬ ਇੱਕ ਅਰਬ ਲੋਕਾਂ ਜਾਂ ਉਪਲਬਧ ਕਾਰਜ ਬਲ ਦੇ 1/3 ਤੋਂ ਵੱਧ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿੱਚ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਆਲਮੀ ਰੋਜ਼ਗਾਰ ਦੇ ਲਗਭਗ 70% ਦਾ ਸੰਚਾਲਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਉਦਯੋਗ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਨੂੰ ਨੌਕਰੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਸੇਵਾ ਖੇਤਰ ਨੇ ਸਿਰਫ 2007 ਵਿੱਚ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਸੈਕਟਰ ਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸਰਵਉੱਚ ਰੁਜ਼ਗਾਰਦਾਤਾ ਵਜੋਂ ਪਿੱਛੇ ਰੱਖਿਆ. 1997 ਅਤੇ 2007 ਦੇ ਦਰਮਿਆਨ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿੱਚ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਚਾਰ ਫ਼ੀਸਦੀ ਤੋਂ ਵੱਧ ਰਹੀ, ਇਹ ਰੁਝਾਨ ਜਾਰੀ ਰਹਿਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ। ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਪ੍ਰਤੀ ਦੇਸ਼ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਅਫਰੀਕੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ 80% ਤੋਂ ਵੱਧ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਕੈਨੇਡਾ ਵਰਗੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ 2% ਤੋਂ ਘੱਟ ਹੈ. ਵਿਕਸਤ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਅੰਕੜੇ ਪਿਛਲੀਆਂ ਸਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹਨ. ਯੂਰਪ ਵਿੱਚ 16 ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿਚ, ਮਿਸਾਲ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ, 55 ਤੋਂ 75 ਪ੍ਰਤਿਸ਼ਤ ਲੋਕ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿੱਚ ਰੁੱਝੇ ਹੋਏ ਸਨ। 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਯੂਰਪ ਵਿੱਚ, ਇਹ 35 ਤੋਂ 65 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਤੱਕ ਘਟਿਆ ਸੀ. ਉਸੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਅੱਜ, ਇਹ ਅੰਕੜੇ 10% ਤੋਂ ਘੱਟ ਹਨ.
ਸੁਰੱਖਿਆ
[ਸੋਧੋ]
ਖੇਤੀਬਾੜੀ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਖੇਤੀ ਕਰਨਾ, ਇੱਕ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਉਦਯੋਗ ਹੈ, ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਕੰਮ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸੱਟਾਂ, ਫੇਫੜਿਆਂ ਦੀ ਬੀਮਾਰੀ, ਰੌਲੇ-ਰੁਕਣ ਦੀ ਸੁਣਵਾਈ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ, ਚਮੜੀ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ, ਨਾਲ ਹੀ ਕੈਮੀਕਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਅਤੇ ਲੰਮੀ ਸੂਰਜ ਦੇ ਐਕਸਪੋਜਰ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਕੁਝ ਕੈਂਸਰ ਹੋਣ ਦਾ ਖਤਰਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਉਦਯੋਗਿਕ ਫਾਰਮਾਂ ਤੇ, ਸੱਟਾਂ ਤੇ ਅਕਸਰ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਵਿਕਸਤ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਸੱਟਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਆਮ ਕਾਰਨ ਟਰੈਕਟਰ ਰੋਲਓਵਰ ਹੈ। ਕੀੜੇਮਾਰ ਦਵਾਈਆਂ ਅਤੇ ਖੇਤੀ ਵਿੱਚ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਹੋਰ ਰਸਾਇਣਾਂ ਨੂੰ ਕਰਮਚਾਰੀ ਸਿਹਤ ਲਈ ਖਤਰਨਾਕ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਕੀੜੇਮਾਰ ਦਵਾਈਆਂ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਨੂੰ ਬਿਮਾਰੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਬੱਚੇ ਦੇ ਜਨਮ ਤੋਂ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਉਦਯੋਗ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਾਰ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਫਾਰਮ 'ਤੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਪੂਰੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸੱਟਾਂ, ਬੀਮਾਰੀ ਅਤੇ ਮੌਤ ਦਾ ਖਤਰਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ. ਨੌਜਵਾਨ ਕਾਮਿਆਂ ਦੇ ਘਾਤਕ ਸੱਟਾਂ ਦੇ ਆਮ ਕਾਰਣ ਡੁੱਬਣ, ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਅਤੇ ਮੋਟਰ ਵਾਹਨ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਦੁਰਘਟਨਾਵਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਲੇਬਰ ਆਰਗੇਨਾਈਜੇਸ਼ਨ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਸਮਝਦਾ ਹੈ "ਸਾਰੇ ਆਰਥਿਕ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਹੈ." ਇਹ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸਾਲਾਨਾ ਕੰਮ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਮੌਤ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 170,000 ਹੈ, ਦੂਜੀ ਨੌਕਰੀਆਂ ਦੀ ਔਸਤ ਦਰ ਦੋ ਵਾਰ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਸਰਗਰਮੀਆਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਮੌਤ, ਸੱਟ ਅਤੇ ਬਿਮਾਰੀ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਅਕਸਰ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦੀਆਂ. ਸੰਗਠਨ ਨੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਕਨਵੈਨਸ਼ਨ, 2001 ਵਿੱਚ ਸੇਫਟੀ ਐਂਡ ਹੈਲਥ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਕਿੱਤੇ ਵਿੱਚ ਜੋਖਮਾਂ ਦੇ ਰੇਂਜ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਜੋਖਮਾਂ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਅਤੇ ਸੰਗਠਨਾਂ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਅਦਾ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਉਤਪਾਦਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ
[ਸੋਧੋ]ਫਸਲ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਪ੍ਰਣਾਲੀ
[ਸੋਧੋ]
ਉਪਲਬਧ ਸੰਸਾਧਨਾਂ ਅਤੇ ਅੜਚਨਾਂ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਫਸਲਾਂ ਦੇ ਵੱਖੋ-ਵੱਖਰੇ ਕਿਸਮਾਂ ਵਿੱਚ ਫਰਕ ਹੈ; ਭੂਗੋਲ ਅਤੇ ਖੇਤ ਦੀ ਮਾਹੌਲ; ਸਰਕਾਰੀ ਨੀਤੀ; ਆਰਥਿਕ, ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਦਬਾਅ; ਅਤੇ ਕਿਸਾਨ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ।
ਕਾਸ਼ਤ (ਜਾਂ ਸਲੈਸ਼ ਅਤੇ ਬਰਨ) ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਲਈ ਇੱਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਜੰਗਲਾਂ ਨੂੰ ਸਾੜ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਮਿਆਦ ਲਈ ਸਾਲਾਨਾ ਅਤੇ ਫਿਰ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਦੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਨ ਲਈ ਪੋਸ਼ਕ ਤੱਤਾਂ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਫਿਰ ਇਹ ਪਲਾਟ ਜੰਗਲ ਨੂੰ ਫੜਨ ਲਈ ਢਿੱਲੀ ਛੱਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਅਤੇ ਕਿਸਾਨ ਇੱਕ ਨਵੇਂ ਪਲਾਟ ਵਿੱਚ ਚਲੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਕਈ ਸਾਲਾਂ (10-20) ਬਾਅਦ ਵਾਪਸ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਜੇ ਆਬਾਦੀ ਦੀ ਘਣਤਾ ਵਧਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਪਤਲੀ ਮਿਆਦ ਘਟਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤ (ਖਾਦ ਜਾਂ ਖਾਦ) ਅਤੇ ਕੁੱਝ ਮੈਨੂਅਲ ਪੈਸਟ ਕੰਟਰੋਲ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ. ਸਲਾਨਾ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਤੀਬਰਤਾ ਦਾ ਅਗਲਾ ਪੜਾਅ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਪਤਲੀ ਸਮਾਂ ਨਹੀਂ ਹੈ. ਇਸ ਲਈ ਅਜੇ ਵੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਅਤੇ ਕੀੜੇ ਕੰਟਰੋਲ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।
ਹੋਰ ਸਨਅਤੀਕਰਨ ਰਾਹੀਂ ਮੋਨੋਕਿਲਚਰਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਇੱਕ ਰਕਬੇ ਵੱਡੇ ਰਕਬੇ ਵਿੱਚ ਲਗਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ. ਘੱਟ ਬਾਇਓਡਾਇਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤ ਇਕਸਾਰ ਹੈ ਅਤੇ ਕੀੜਿਆਂ ਨੇ ਕੀੜੇਮਾਰ ਦਵਾਈਆਂ ਅਤੇ ਖਾਦਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਕਈ ਫਸਲਾਂ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕਈ ਫਸਲਾਂ ਇੱਕ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਮਵਾਰ ਵਧੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਅਤੇ ਇੰਟਰਕਰਪਪਿੰਗ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਕਈ ਫਸਲਾਂ ਵੱਢੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਇਹ ਪੋਲੀਕਿਲਚਰਜ਼ ਵਜੋਂ ਜਾਣੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਫਸਲ ਕਿਸਮਾਂ ਹਨ।
ਉਪ ਉਪਚਾਰਿਕ ਅਤੇ ਸੁਸਤ ਵਾਤਾਵਰਣਾਂ ਵਿੱਚ, ਖੇਤੀ ਦਾ ਸਮਾਂ ਅਤੇ ਹੱਦ ਬਾਰਸ਼ ਨਾਲ ਸੀਮਿਤ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜਾਂ ਤਾਂ ਇਹ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਦੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਆਗਿਆ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ ਜਾਂ ਸਿੰਚਾਈ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਪੈਂਦੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਵਾਤਾਵਰਣਾਂ ਵਿੱਚ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਦੀਆਂ ਫਸਲਾਂ (ਕਾਪੀ, ਚਾਕਲੇਟ) ਉਗਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਐਂਜਰੋਫੈਰਸਟਰੀ ਪਰਿਕਾਰੀ ਵਾਤਾਵਰਣਾਂ ਵਿੱਚ, ਜਿੱਥੇ ਪ੍ਰਿਆ-ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ ਘਾਹ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਜਾਂ ਪ੍ਰੈਰੀ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਬਹੁਤ ਹੀ ਲਾਭਕਾਰੀ ਸਾਲਾਨਾ ਖੇਤੀ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਹੈ।
ਫਸਲ ਦਾ ਵੇਰਵਾ
[ਸੋਧੋ]ਫਲਾਂ ਦੀਆਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਜਿਵੇਂ:- ਸੀਰੀਅਲ ਅਤੇ ਸੂਡੋਐਸਰੇਲਜ਼, ਦਾਲਾਂ (ਫਲ਼ੀਦਾਰ), ਚਰਨ ਅਤੇ ਫਲ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ। ਸੰਸਾਰ ਭਰ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਐੱਫ.ਏ.ਓ. ਦੇ ਅੰਦਾਜ਼ੇ ਦੇ ਆਧਾਰ ਤੇ ਲੱਖਾਂ ਮੀਟ੍ਰਿਕ ਟਨ ਵਿੱਚ:
| ਫਸਲ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੁਆਰਾ ਚੋਟੀ ਦੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਉਤਪਾਦਾਂ
(ਲੱਖ ਟਨ) 2004 ਦੇ ਅੰਕੜੇ | |
| ਅਨਾਜ | 2,263 |
| ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਤਰਬੂਜ | 866 |
| ਰੂਟਸ ਅਤੇ ਕੰਦ | 715 |
| ਮਿਲਕ | 619 |
| ਫ਼ਲ | 503 |
| ਮੀਟ | 259 |
| ਤੇਲ ਵਾਲੀਆਂ ਫਸਲਾਂ | 133 |
| ਮੱਛੀ (2001 ਅੰਦਾਜ਼ੇ) | 130 |
| ਅੰਡੇ | 63 |
| ਦਾਲਾਂ | 60 |
| ਵੈਜੀਟੇਬਲ ਫਾਈਬਰ | 30 |
| ਸਰੋਤ:: ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਸੰਗਠਨ | |
| ਗੰਨਾ | 1794 |
| ਮੱਕੀ | 883 |
| ਚੌਲ | 722 |
| ਕਣਕ | 704 |
| ਆਲੂ | 374 |
| ਸ਼ੂਗਰ ਬੀਟ | 271 |
| ਸੋਏਬੀਅਨ | 260 |
| ਕਸਾਵਾ | 252 |
| ਟਮਾਟਰ | 159 |
| ਜੌਂ | 134 |
| ਸਰੋਤ: ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਸੰਗਠਨਪਸ਼ੂਧਨ ਉਤਪਾਦਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ | |
ਪਸ਼ੂਧਨ ਉਤਪਾਦਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ
[ਸੋਧੋ]
ਜਾਨਵਰ, ਘੋੜਿਆਂ, ਖੱਚਰਾਂ, ਬਲਦਾਂ, ਪਾਣੀ ਦੇ ਮੱਝਾਂ, ਊਠ, ਲਾਲਾਮਾ, ਅਲਪਾਕ, ਗਧਿਆਂ ਅਤੇ ਕੁੱਤਿਆਂ ਸਮੇਤ, ਅਕਸਰ ਖੇਤਾਂ ਦੀ ਕਟਾਈ, ਫ਼ਸਲਾਂ ਦੀ ਵਾਢੀ, ਹੋਰ ਜਾਨਵਰਾਂ ਨੂੰ ਝਗੜਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਖਰੀਦਦਾਰਾਂ ਨੂੰ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਉਤਪਾਦਾਂ ਲਈ ਮਦਦ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ. ਪਸ਼ੂ-ਪਾਲਣ ਦਾ ਮਤਲਬ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਜਾਨਵਰਾਂ ਲਈ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀ ਪਰਵਰਿਸ਼ ਕਰਨਾ ਜਾਂ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੇ ਉਤਪਾਦਾਂ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਦੁੱਧ, ਅੰਡੇ, ਜਾਂ ਉੱਨ) ਨੂੰ ਨਿਰੰਤਰ ਆਧਾਰ ਤੇ ਚੁੱਕਣਾ, ਪਰ ਇਹ ਵੀ ਕੰਮ ਅਤੇ ਸੰਗਤੀ ਲਈ ਪ੍ਰਜਾਤੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਜਨਨ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਲਈ ਹੈ.
ਪਸ਼ੂ-ਪੰਛੀ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਨੂੰ ਫੀਡ ਸਰੋਤ ਦੇ ਆਧਾਰ ਤੇ ਪ੍ਰੀਭਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਘਾਹ ਦੇ ਆਧਾਰਿਤ, ਮਿਕਸਡ, ਅਤੇ ਬੇਖਮੀ. 2010 ਤਕ, ਧਰਤੀ ਦੇ ਬਰਫ਼ ਅਤੇ ਪਾਣੀ-ਮੁਕਤ ਖੇਤਰ ਦਾ 30% ਪਸ਼ੂਆਂ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਜਿਸਦੇ ਨਾਲ ਤਕਰੀਬਨ 1.3 ਅਰਬ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰ 1960 ਅਤੇ 2000 ਦੇ ਦਰਮਿਆਨ, ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਦੋਨਾਂ ਸਦਨਾਂ ਅਤੇ ਲਾਸ਼ ਦੇ ਭਾਰ ਵਿਚ, ਖ਼ਾਸ ਕਰਕੇ ਬੀਫ, ਸੂਰ ਅਤੇ ਮੁਰਗੀਆਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ, ਜਿਸ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ 10 ਦੇ ਕਰੀਬ ਗੁਣਵੱਤਾ ਨਾਲ ਵਧਿਆ ਸੀ. ਗੈਰ-ਮਾਸ ਵਾਲੇ ਜਾਨਵਰ, ਜਿਵੇਂ ਦੁੱਧ ਦੀਆਂ ਗਾਵਾਂ ਅਤੇ ਅੰਡਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਮਿਕਨੀਆਂ, ਨੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਉਤਪਾਦਨ ਵਾਧੇ ਨੂੰ ਦਿਖਾਇਆ. ਗਲੋਬਲ ਪਸ਼ੂ, ਭੇਡ ਅਤੇ ਬੱਕਰੀ ਦੇ ਆਬਾਦੀ ਨੂੰ 2050 ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧਣਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ. ਐਕੁਆਕਲਾਚਰ ਜਾਂ ਮੱਛੀ ਫਸਲਾਂ, ਸੀਮਤ ਸਰਜਰੀ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖੀ ਖਪਤ ਲਈ ਮੱਛੀ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ, ਭੋਜਨ ਉਤਪਾਦਨ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧ ਰਹੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਔਸਤਨ 9 1 975 ਅਤੇ 2007 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਸਾਲ।
20 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਦੂਜੇ ਅੱਧ ਵਿੱਚ, ਉਤਪਾਦਕ ਨਿਰਮਾਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਅਤੇ ਕਰਾਸਬ੍ਰੈਡੀਜ਼ ਬਣਾਉਣ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਉਤਪਾਦਨ ਵਧਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਜਿਆਦਾਤਰ ਜੈਨੇਟਿਕ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣ ਦੀ ਲੋੜ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਰੁਝਾਨ ਨੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੀਆਂ ਨਸਲਾਂ ਵਿੱਚ ਜੈਨੇਟਿਕ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਅਤੇ ਸੰਸਾਧਨਾਂ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਕਮੀ ਵੱਲ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਵਿੱਚ ਅਨੁਸਾਰੀ ਕਮੀ ਅਤੇ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਨਸਲਾਂ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾਂ ਲੱਭੇ ਗਏ ਸਥਾਨਕ ਪਰਿਵਰਤਨਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਘਾਹ ਵਾਲਾ ਆਧਾਰਿਤ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀ ਸਮਗਰੀ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸ਼ਿੱਟਲੈਂਡ, ਰੇਂਜਲੈਂਡ ਅਤੇ ਰਿਊਮਰਨੈਟ ਜਾਨਵਰਾਂ ਨੂੰ ਖੁਆਉਣ ਲਈ ਚੱਪਲਾਂ ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਬਾਹਰੀ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਇੱਕ ਮੁੱਖ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਸਰੋਤ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਰੂੜੀ ਨੂੰ ਸਿੱਧਾ ਘਾਹ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ. ਇਹ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਖੇਤਰਾਂ' ਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਫਸਲ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਜਲਵਾਯੂ ਜਾਂ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਜੋ 30-40 ਮਿਲੀਅਨ ਪਾਸਟ੍ਰਿਸਟਿਸਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਤਾ ਕਰਦੇ ਹਨ. ਮਿਕਸ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਘਾਹ ਦੇ ਮੈਦਾਨ, ਚਾਰੇ ਦੀ ਫਸਲ ਅਤੇ ਅਨਾਜ ਦੀਆਂ ਫੀਡ ਫਾਰਲਾਂ ਨੂੰ ਰਾਈਮਰੈਂਟ ਅਤੇ ਮੋਨੋਸੀਟ੍ਰਿਕ (ਇਕ ਪੇਟ, ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੁਰਗੀ ਅਤੇ ਸੂਰ) ਲਈ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਵਰਤਦਾ ਹੈ. ਫ਼ਸਲਾਂ ਲਈ ਖਾਦ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਮਿਲਕ ਨੂੰ ਮਿਸ਼ਰਤ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ਦੁਬਾਰਾ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਭੂਮੀ-ਰਹਿਤ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਬਾਹਰੋਂ ਖੁਰਾਕ ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਆਰਥਿਕ ਸਹਿਕਾਰਤਾ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ (ਓਈਸੀਡੀ) ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਸੰਗਠਨ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਫਸਲ ਅਤੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਨੂੰ ਜੋੜਨ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ. ਫਸਲਾਂ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਲਈ ਸਿੰਥੈਟਿਕ ਖਾਦਾਂ ਤੇ ਜਿਆਦਾ ਭਾਰੀ ਨਿਰਭਰ ਹੈ ਅਤੇ ਖਾਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਇੱਕ ਚੁਣੌਤੀ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੇ ਇੱਕ ਸਰੋਤ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਦਯੋਗਿਕ ਦੇਸ਼ ਪੋਲਟਰੀ ਅਤੇ ਪੋਕਰ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਆਧੁਨਿਕ ਸਪਲਾਈ ਕਰਨ ਲਈ ਇਹਨਾਂ ਅਪਰੇਸ਼ਨਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਵਿਗਿਆਨੀ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ 2003 ਤੋਂ 2030 ਦੇ ਵਿੱਚ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ 75% ਵਾਧਾ ਸੀਮਤ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀ ਖੁਰਾਕ ਦੀ ਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਹੋਵੇਗਾ, ਕਈ ਵਾਰ ਫੈਕਟਰੀ ਖੇਤੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਵਾਧਾ ਬਹੁਤ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਅਫਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ । ਵਪਾਰਿਕ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਗਏ ਕੁਝ ਪ੍ਰੰਪਰਾਵਾਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਧੇ ਦੇ ਹਾਰਮੋਨਸ ਦੇ ਉਪਯੋਗ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਵਿਵਾਦਗ੍ਰਸਤ ਹਨ।
ਉਤਪਾਦਨ ਅਭਿਆਸ
[ਸੋਧੋ]
ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਇੱਕ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ ਤੇ ਇੱਕ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਦੁਆਰਾ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੀ ਪ੍ਰੈਕਟਿਸ ਹੈ, ਜੋ ਕਿਸੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਕਿਸੇ ਵਗਣ ਵਾਲੀ ਆਬਾਦੀ ਦੀ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਡੱਬਿਆਂ ਨੂੰ ਲਾਉਣਾ ਜਾਂ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਇਨੋਲਾਪੋਰੇਸ਼ਨ ਲਈ ਜਾਂ ਕੀੜਿਆਂ ਦੇ ਕੰਟਰੋਲ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲਈ ਮਿੱਟੀ ਲਾਇਆ ਜਾਣ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਹੈ. ਟਿਲਜ ਪ੍ਰੰਪਰਾਗਤ ਤੋਂ ਨੀਂਦ ਤਕ ਵੱਖਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ. ਇਹ ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਨਿੱਘ ਕੇ, ਖਾਦ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨ ਅਤੇ ਜੰਗਲੀ ਬੂਟੀ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨ ਨਾਲ ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਨਾਲ ਨਾਲ ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵੀ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਜੈਵਿਕ ਪਦਾਰਥ ਨੂੰ ਉਤਾਰਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਜੀਵਾਣੂ ਦੀ ਭਰਪੂਰਤਾ ਅਤੇ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਨੂੰ ਘਟਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਪੈਸਟ ਕੰਟਰੋਲ ਵਿੱਚ ਜੰਗਲੀ ਬੂਟੀ, ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜੇ, ਕੀਟ ਅਤੇ ਰੋਗਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ. ਕੈਮੀਕਲ (ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ), ਜੀਵ ਵਿਗਿਆਨਿਕ (ਬਾਇਓਕੰਟਰੋਲ), ਮਕੈਨੀਕਲ (ਡਰਿਲ), ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਅਭਿਆਸਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ. ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਅਭਿਆਸਾਂ ਵਿੱਚ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਰੋਟੇਸ਼ਨ, ਕਲੇਨਿੰਗ, ਕਵਰ ਫਸਲਾਂ, ਇੰਟਰਕ੍ਰਪੀਪਿੰਗ, ਕੰਪੋਸਟਿੰਗ, ਬਚਣ ਅਤੇ ਵਿਰੋਧ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ. ਇਨਸਟੇਗਰੇਟਿਡ ਪੈਸਟ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਨੇ ਇਹਨਾਂ ਸਾਰੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਪੈਸਟ ਆਬਾਦੀ ਨੂੰ ਨੰਬਰ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕੇ ਜੋ ਕਿ ਆਰਥਿਕ ਨੁਕਸਾਨ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ, ਅਤੇ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਆਖਰੀ ਸਰੋਤ ਮੰਨਣ ਦੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਵਿੱਚ ਫਸਲਾਂ ਅਤੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਲਈ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤ ਦੇ ਸਰੋਤ ਅਤੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪੈਦਾ ਕੀਤੇ ਗਏ ਰੂੜੀ ਦੇ ਉਪਯੋਗ ਦੀ ਵਿਧੀ ਦੋਨੋਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਰਸਾਇਣਕ ਗੈਰ-ਖਾਦ ਖਾਦ, ਖਾਦ, ਹਰੀ ਖਾਦ, ਖਾਦ ਅਤੇ ਖਣਿਜ ਖਣਿਜ. ਫਸਲ ਪੋਸ਼ਕ ਤੱਤ ਦੀ ਵਰਤੋ ਨੂੰ ਸਾਂਤੀ ਦੀਆਂ ਤਕਨੀਕਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਫਸਲ ਰੋਟੇਸ਼ਨ ਜਾਂ ਪਤਲੀ ਅਵਧੀ ਦੇ ਮਾਧਿਅਮ ਨਾਲ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ. ਖਾਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਫੀਡ ਦੀ ਫਸਲ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪ੍ਰਬੰਧਿਤ ਕੁੱਝ ਘਣਤਵੀ ਚਾਰਾਗਾਹਾਂ ਵਿੱਚ, ਜਾਂ ਫਸਲਾਂ ਜਾਂ ਚਰਾਂਦਾਂ ਤੇ ਰੂੜੀ ਦੇ ਸੁੱਕੇ ਜਾਂ ਤਰਲ ਫਾਰਮੂਲੇ ਨੂੰ ਫੈਲਾ ਕੇ।
ਪਾਣੀ ਦੀ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਬਾਰਸ਼ ਅਯੋਗ ਜਾਂ ਪਰਿਵਰਤਨਯੋਗ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ, ਜੋ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਹੱਦ ਤੱਕ ਵਾਪਰਦੀ ਹੈ। ਕੁਝ ਕਿਸਾਨ ਬਾਰਸ਼ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਕਰਨ ਲਈ ਸਿੰਚਾਈ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ. ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਕੈਨੇਡਾ ਦੇ ਹੋਰ ਖੇਤਰਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਗਰੇਟ ਪਲੇਨਜ਼, ਕਿਸਾਨ ਅਗਲੇ ਸਾਲ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਲਈ ਵਰਤਣ ਲਈ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਨਮੀ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਲਈ ਇੱਕ ਪਤੌਰੀ ਸਾਲ ਵਰਤਦੇ ਹਨ। ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ 70% ਪਾਣੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ।
ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਫੂਡ ਪਾਲਿਸੀ ਰਿਸਰਚ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਦੀ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਅਨੁਸਾਰ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਤਕਨਾਲੋਜੀਆਂ ਦਾ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਮੇਲ-ਮਿਲਾ ਕੇ ਜੇ ਖਾਣੇ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ 'ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੋਵੇਗਾ; ਇੱਕ ਮਾਡਲ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਦਿਆਂ ਇਹ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਗਿਆਰਾਂ ਤਕਨੀਕਾਂ ਨਾਲ ਖੇਤੀ ਉਤਪਾਦਕਤਾ, ਖੁਰਾਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਵਪਾਰ ਨੂੰ 2050 ਤੱਕ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਫੂਡ ਪਾਲਿਸੀ ਰਿਸਰਚ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਨੇ ਪਾਇਆ ਕਿ ਭੁੱਖ ਤੋਂ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਖਤਰੇ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 40% ਤੱਕ ਘਟਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਭੋਜਨ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਕਰੀਬ ਅੱਧੇ ਤੋਂ ਘਟਾਇਆ ਗਿਆ।
"ਈਕੋਸਿਸਟਮ ਸੇਵਾਵਾਂ ਲਈ ਭੁਗਤਾਨ (ਪੀ.ਈ. ਐੱਸ.) ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਹਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਯਤਨ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਪਹੁੰਚ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਮੁੱਲਾਂ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹਰੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਪ੍ਰਥਾਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਮੁਹੱਈਆ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਵਾਤਾਵਰਣ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੇ ਲਾਭਾਂ ਨੂੰ ਇਨਾਮ ਦਿੰਦੀ ਹੈ." "ਇਨੋਵੇਟਿਵ ਪੀ.ਈ.एस. ਦੇ ਉਪਾਅ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹਿਰੀ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਉਗਰਾਹਿਤ ਸਮੁਦਾਇਆਂ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਦੀਆਂ ਮਾਤਰਾਵਾਂ ਅਤੇ ਨਗਰ ਪਾਲਿਕਾ ਦੇ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਲਈ ਤਾਜ਼ੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਲਈ ਦਿਹਾਤੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਉਚਾਈ ਵਾਲੀਆਂ ਸਮੁਦਾਇਆਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਮੁੜ ਵਨਵਾੜੀ ਭੁਗਤਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ. ਮਿੱਟੀ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਨੂੰ ਠੀਕ ਢੰਗ ਨਾਲ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਲਈ ਜੰਗਲੀ ਸਟੀਵਰਾਂ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਈਕੋਸਵਰਵਸ ਭੁਗਤਾਨ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸੋਮ ਨੂੰ ਬਹਾਲ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸੋਮ ਅਤੇ ਹੋਰ ਪ੍ਰਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦੇਣ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਨੂੰ ਮੁਆਵਜ਼ਾ ਦੇਣ ਲਈ ਕਣਕ ਦੀ ਜ਼ਬਤ ਅਤੇ ਨਿਕਾਸੀ ਕਟੌਤੀ ਨੂੰ ਹਰਾ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਪ੍ਰਥਾਵਾਂ ਦੇ ਕ੍ਰੈਡਿਟ ਲਾਭਾਂ ਦੀ ਅਦਾਇਗੀ ਕਰਨ ਲਈ ਵਿਧੀਆਂ। "
ਫਸਲ ਸੋਧ ਅਤੇ ਬਾਇਓਟੈਕਨਾਲੌਜੀ
[ਸੋਧੋ].jpg)
ਸੱਭਿਅਤਾ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ, ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੁਆਰਾ ਫਸਲ ਸੋਧ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ. ਪ੍ਰਜਨਨ ਦੇ ਪ੍ਰਥਾਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਫਸਲਾਂ ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਨਾਲ, ਪੌਦਿਆਂ ਦੇ ਜੈਨੇਟਿਕ ਬਣਾਉ ਨੂੰ ਬਦਲਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਮਨੁੱਖਾਂ ਲਈ ਵਧੇਰੇ ਲਾਭਕਾਰੀ ਗੁਣਾਂ ਨਾਲ ਫਸਲਾਂ ਵਿਕਸਿਤ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ, ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਵੱਡੇ ਫਲਾਂ ਜਾਂ ਬੀਜ, ਸੋਕੇ-ਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ, ਜਾਂ ਕੀੜੇ ਪ੍ਰਤੀ ਵਿਰੋਧ. ਪੌਦੇ ਦੇ ਪ੍ਰਜਨਨ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਤਰੱਕੀ ਜੈਨਟੀਸਿਸਟ ਗ੍ਰੇਗਰ ਮੈਂਡਡਲ ਦੇ ਕੰਮ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਚੱਲੀ. ਪ੍ਰਭਾਵੀ ਅਤੇ ਪਛਤਾਵੇ ਵਾਲੇ ਸਮੂਹਾਂ 'ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕੰਮ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 50 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਪਰੰਤੂ ਪੌਦੇ ਦੇ ਉਤਪਾਦਕਾਂ ਨੇ ਜੈਨੇਟਿਕਸ ਅਤੇ ਪ੍ਰਜਨਨ ਤਕਨੀਕਾਂ ਦੀ ਬਿਹਤਰ ਸਮਝ ਦਿੱਤੀ. ਫਸਲ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਤਕਨੀਕ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਲੋੜੀਂਦੇ ਗੁਣ, ਸਵੈ-ਪਰਾਪਤੀ ਅਤੇ ਕ੍ਰਾਸ-ਪੋਲਿਨੇਸ਼ਨ, ਅਤੇ ਅਣੂ ਤਕਨੀਕ ਜੋ ਜੀਵਨੀ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਜੀਵਾਣੂ ਨੂੰ ਸੰਸ਼ੋਧਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਪੌਦਿਆਂ ਦੇ ਵਸਨੀਕਾਂ ਨੇ ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਉਪਜ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਟਾਕਰਾ ਵਧਣ ਅਤੇ ਸੋਕਾ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ ਵਧਾਈ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਵਾਢੀ ਘਟਾਈ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ਫਸਲਾਂ ਦੇ ਪੌਦਿਆਂ ਦੇ ਸੁਆਦ ਅਤੇ ਪੋਸ਼ਟਿਕ ਮੁੱਲ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਹੋਇਆ ਹੈ. ਸਾਵਧਾਨੀਪੂਰਵਕ ਚੋਣ ਅਤੇ ਪ੍ਰਜਨਨ ਫਸਲ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਏ ਹਨ. 1920 ਵਿਆਂ ਅਤੇ 1 9 30 ਦੇ ਦਰਮਿਆਨ ਪੌਦਾ ਚੋਣ ਅਤੇ ਬ੍ਰੀਡਿੰਗ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਚਰਾਂਦ (ਘਾਹ ਅਤੇ ਕਲੋਵਰ) ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਵਿਆਪਕ ਐਕਸ-ਰੇ ਅਤੇ ਅਲਟਰਾਵਾਇਲਟ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਉਤਪਤੀ ਦੇ ਯਤਨਾਂ (ਅਰਥਾਤ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੇਨੇਟਿਕ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ) 1950 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਅਨਾਜ ਦੀਆਂ ਆਧੁਨਿਕ ਵਪਾਰਕ ਕਿਸਮਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕਣਕ, ਮੱਕੀ (ਮੱਕੀ) ਅਤੇ ਜੌਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ।[2]
ਹਰੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਨੇ "ਉੱਚ ਉਪਜ ਵਾਲੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ" ਪੈਦਾ ਕਰਕੇ ਪੈਦਾਵਾਰ ਨੂੰ ਭਾਰੀ ਵਾਧਾ ਕਰਨ ਲਈ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਹਾਈਬ੍ਰਿਡਰੇਸ਼ਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਫੁੱਲਤ ਕੀਤਾ ਹੈ. ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਮੱਕੀ (ਮੱਕੀ) ਦੀ ਔਸਤ ਪੈਦਾਵਾਰ ਸਾਲ 2001 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਵਿੱਚ 2.5 ਟਨ ਪ੍ਰਤੀ ਹੈਕਟੇਅਰ (ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ 40 ਬੈਸਲ੍ਹ) ਪ੍ਰਤੀ 9.4 ਪ੍ਰਤੀ ਹੈਕਟਰ ਪ੍ਰਤੀ ਹੈਕਟੇਅਰ (150 ਬੁਕੱਲਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ) ਤੋਂ ਵਧੀ ਹੈ. ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਸੰਸਾਰ ਭਰ ਵਿੱਚ ਔਸਤਨ ਕਣਕ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ 1 99 2 ਵਿੱਚ 1 ਤੋਂ ਘੱਟ / 1 ਹੈਕਟੇਅਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੇ 2.5 ਟਨ / ਹੈਕਟੇਅਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਗਈ ਹੈ. ਦੱਖਣੀ ਅਮਰੀਕੀ ਔਸਤ ਮੌਸਮੀ ਔਸਤ ਕਣਕ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਤਕਰੀਬਨ 2 ਟਨ / ਹੈਕਟੇਅਰ, ਅਫਰੀਕੀ 1 ਟਨ / ਹੇ. ਸਿੰਚਾਈ ਨਾਲ 3.5 ਤੋਂ 4 ਟਨ / ਹੈਕਟੇਅਰ ਤਕ. ਇਸ ਦੇ ਉਲਟ, ਫਰਾਂਸ ਵਰਗੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਕਣਕ ਦੀ ਔਸਤਨ ਕਣਕ 8 ਟਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ. ਪੈਦਾਵਾਰ ਵਿੱਚ ਬਦਲਾਵ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ ਜਲਵਾਯੂ, ਜੈਨੇਟਿਕਸ, ਅਤੇ ਤੀਬਰ ਖੇਤੀ ਤਕਨੀਕਾਂ (ਖਾਦ, ਰਸਾਇਣਕ ਪੈਸਟ ਕੰਟਰੋਲ, ਵਿਕਾਸ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਵਿਕਾਸ ਨਿਯੰਤਰਣ) ਦੇ ਪੱਧਰ ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਰਤਨ ਲਈ ਹੈ।[3][4]
ਜੈਨੇਟਿਕ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ
[ਸੋਧੋ]ਜੈਨੇਟਿਕ ਤੌਰ ਤੇ ਸੋਧੇ ਹੋਏ ਜੀਵ (ਜੀ ਐੱਮ ਓ) ਜੀਵ ਜੀਵ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜੈਨੇਟਿਕ ਸਾਮੱਗਰੀ ਜੈਨੇਟਿਕ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਤਕਨੀਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਬਦਲੀ ਗਈ ਹੈ ਜੋ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਰੀਕੋਮੈਨਿੈਂਟ ਡੀਐਨਏ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਵਜੋਂ ਜਾਣੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ. ਜੈਨੇਟਿਕ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਨੇ ਨਵੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੇ ਗੁਰਮੁੱਲੇ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਜੀਣ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਉਪਲਬਧ ਜੀਨਾਂ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਕੀਤਾ ਹੈ. ਜੈਨੇਟਿਕ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਦੁਆਰਾ ਫਸਲਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੁੱਝ ਗੁਣ ਹਨ: ਵੱਧ ਰਹੀ ਟਿਕਾਊਤਾ, ਪੋਸ਼ਣ ਸੰਬੰਧੀ ਸਮੱਗਰੀ, ਕੀੜੇ ਅਤੇ ਵਾਇਰਸ ਦੇ ਟਾਕਰੇ ਅਤੇ ਜੜੀ-ਬੂਟੀਆਂ ਦੀ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ. ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਲਈ, GMO ਫਸਲਾਂ ਖੁਰਾਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਖਾਣਿਆਂ ਦੇ ਲੇਬਲਾਂ ਦੀ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੀਆਂ ਹਨ ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ ਜੀ ਐੱਮ ਐੱਫ ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਫਸਲਾਂ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ, ਆਯਾਤ ਜਾਂ ਵਰਤੋਂ 'ਤੇ ਰੋਕ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ, ਜੋ ਸੰਭਾਵੀ ਸਿਹਤ ਮੁੱਕਿਆਂ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਜੀ.ਐੱਮ. ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਵ ਸੰਧੀ, ਬਾਇਓਸੈਫੇਟੀ ਪ੍ਰੋਟੋਕੋਲ, ਜੀ ਐੱਮ ਐੱਮ ਦੇ ਵਪਾਰ ਨੂੰ ਨਿਯਮਬੱਧ ਕਰਦੀ ਹੈ. ਜੀ ਐੱਮ ਐੱਫ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੇ ਗਏ ਖਾਣਿਆਂ ਦੇ ਲੇਬਲਿੰਗ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ ਚੱਲ ਰਹੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਯੂਰਪੀਅਨ ਯੂਨੀਅਨ ਦੇ ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਜੀ ਐੱਮ ਐੱਫ ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਲੇਬਲ ਦੇਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ, ਤਾਂ ਯੂਐਸ ਨਾ ਕਰਦਾ।
ਜੜੀ-ਬੂਟੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚਾਅ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਬੀਜ ਦੀ ਜੀਨੀ ਇਸਦੇ ਜੈਨੋਮ ਵਿੱਚ ਪਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਜੜੀ-ਬੂਟੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਲੱਗਣ ਵਾਲੇ ਬਰਤਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਗਲਾਈਫੌਸੈਟਸ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਨੂੰ ਬਰਦਾਸ਼ਤ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੰਦੀ ਹੈ. ਇਹ ਬੀਜਾਂ ਕਿਸਾਨ ਨੂੰ ਇੱਕ ਫਸਲ ਉਗਾਉਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਰਵਾਇਤੀ ਫਸਲ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਏ ਬਿਨਾਂ ਜੰਗਲੀ ਬੂਟੀ ਨੂੰ ਕਾਬੂ ਕਰਨ ਲਈ ਜੜੀ-ਬੂਟੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਛਿੜਕਾਅ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ. ਭਰੂਣ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਜੜੀ-ਬੂਟੀਆਂ ਦੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਵੱਧਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਗਲਾਈਫੋਸੈਟ-ਆਧਾਰਿਤ ਹਰਜਾਨਾਸ਼ੁਦਾ ਸਪਰੇਅ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ. ਕੁਝ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਗਲਾਈਫੋਸੈਟ ਰੋਧਕ ਬੂਟੀ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਹੋਰ ਜੜੀ-ਬੂਟੀਆਂ ਵਿੱਚ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ. ਕੁੱਝ ਅਧਿਐਨਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਆਪਕ ਗਲਾਈਫੋਸੈਟ ਦੀ ਵਰਤੋ ਕੁਝ ਫਸਲਾਂ ਵਿੱਚ ਆਇਰਨ ਦੀ ਕਮੀ ਨੂੰ ਜੋੜਦੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਫਸਲ ਉਤਪਾਦਨ ਅਤੇ ਇੱਕ ਪੋਸ਼ਕ ਤੱਤਾਂ ਦੀ ਚਿੰਤਾ ਹੈ, ਸੰਭਾਵੀ ਆਰਥਿਕ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੇ ਨਾਲ।
ਉਤਪਾਦਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਹੋਰ ਜੀ ਐੱਮ ਐੱ ਈ ਫਸਲਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀੜੇ-ਰੋਧਕ ਫਸਲਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਬੇਸੀਲਸ ਥਿਊਰਿੰਗਿਸਿਸ (ਬੀਟੀ) ਤੋਂ ਇੱਕ ਜੀਨ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜਿਆਂ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਟਿਸ਼ੂ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀ ਹੈ. ਇਹ ਫਸਲਾਂ ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਨੁਕਸਾਨ ਤੋਂ ਬਚਾਉਂਦਾ ਹੈ. ਕੁਝ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਕਿ ਰਵਾਇਤੀ ਪ੍ਰਜਨਨ ਦੇ ਅਭਿਆਸਾਂ ਦੁਆਰਾ ਉਸੇ ਜਾਂ ਬਿਹਤਰ ਕੀਟ-ਰੋਧਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਕੀੜਿਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧ ਨੂੰ ਹਾਈਬ੍ਰਿਡਿਏਸ਼ਨ ਜਾਂ ਜੰਗਲੀ ਸਪੀਸੀਜ਼ ਦੇ ਨਾਲ ਕਰਾਸ-ਪੋਲਨਿੰਗ ਰਾਹੀਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ. ਕੁੱਝ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਜੰਗਲੀ ਜੀਵ ਰਵਾਇਤੀ ਗੁਣਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਰੋਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ; ਟਮਾਟਰ ਦੀਆਂ ਜੰਗਲੀ ਆਬਾਦੀ ਦੇ ਨਾਲ ਟਮਾਟਰਾਂ ਦੇ ਕੱਟਣ ਨਾਲ ਕੁਝ ਟਮਾਟਰ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੇ 19 ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਵਾਤਾਵਰਣ ਪ੍ਰਭਾਵ
[ਸੋਧੋ]
ਖੇਤੀਬਾੜੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਖੇਤੀ ਦੇ ਢੰਗ ਨਾਲ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ, ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤਪਸ਼, ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਾਣੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ, ਕੁਦਰਤੀ ਵਾਤਾਵਰਨ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਅਤੇ ਸਮਤਲ ਹੋਰ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਸਮਾਜ 'ਤੇ ਬਾਹਰੀ ਲਾਗਤ ਲਗਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਯੂਕੇ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੀ ਇੱਕ 2000 ਦਾ ਮੁਲਾਂਕਣ 1996 ਵਿੱਚ 2,343 ਮਿਲੀਅਨ ਪੌਂਡ ਜਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਹੈਕਟੇਅਰ £ 208 ਦੇ ਕੁੱਲ ਬਾਹਰੀ ਖਰਚਿਆਂ ਦਾ ਨਿਰਧਾਰਨ ਕੀਤਾ. ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਇਨ੍ਹਾਂ ਲਾਗਤਾਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ 2005 ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਕਿ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਲਗਭਗ 5 ਤੋਂ 16 ਅਰਬ ਡਾਲਰ (ਪ੍ਰਤੀ ਹੈਕਟੇਅਰ $ 30 ਤੋਂ $ 96) ਲਗਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ 714 ਮਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦਾ ਵਾਧਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ. ਦੋਵੇਂ ਅਧਿਐਨਾਂ, ਜੋ ਕਿ ਵਿੱਤੀ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ 'ਤੇ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੇਂਦਰਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ, ਨੇ ਸਿੱਟਾ ਕੱਢਿਆ ਹੈ ਕਿ ਬਾਹਰੀ ਲਾਗਤਾਂ ਨੂੰ ਅੰਦਰੂਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਹੋਰ ਜਿਆਦਾ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਵਿੱਚ ਸਬਸਿਡੀਆਂ ਵੀ ਨਹੀਂ ਸਨ, ਪਰ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਨੋਟ ਕੀਤਾ ਕਿ ਸਬਸਿਡੀਆਂ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੀ ਲਾਗਤ ਨੂੰ ਸਮਾਜ ਉੱਤੇ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ. 2010 ਵਿੱਚ, ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਵਾਤਾਵਰਨ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੰਸਾਧਨ ਪੈਨਲ ਨੇ ਖਪਤ ਅਤੇ ਉਤਪਾਦਨ ਦੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ। ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਖਾਣਿਆਂ ਦੀ ਖਪਤ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੇ ਦਬਾਅ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਡ੍ਰਾਈਵਰਾਂ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਬਦਲਣ, ਜਲਵਾਯੂ ਤਬਦੀਲੀ, ਪਾਣੀ ਦੇ ਇਸਤੇਮਾਲ ਅਤੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਦੇ ਦੋ। 2011 UNEP ਗ੍ਰੀਨ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਅਨੁਸਾਰ "[ਇੱਕ] ਭੂਮੀ ਵਰਤੋਂ ਦੇ ਬਦਲਾਵ ਛੱਡਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਸਮੁੱਚੇ ਤੌਰ 'ਤੇ 13 ਫੀਸਦੀ ਐਂਥਰੋਪੋਜੈਨਿਕ ਗਲੋਬਲ ਜੀ.ਏਚੂ. ਜੀ.ਜੀ.ਜੀ. ਉਤਪੰਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਐਂਜੀਰੋਨਿਕ ਖਾਦਾਂ ਐਗਰੋ-ਰਸਾਇਣਕ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਅਤੇ ਜੜੀ-ਬੂਟੀਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਨਿਕਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਜੀ.ਜੀ.ਜੀ. ਇਨ੍ਹਾਂ ਇਨਪੁਟਾਂ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਉਦਯੋਗਾਂ ਨੂੰ ਸਨਅਤੀ ਉਤਸਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ) ਅਤੇ ਜੈਵਿਕ ਊਰਜਾ-ਊਰਜਾ ਦੀ ਇੰਪੁੱਟ. "ਔਸਤਨ ਸਾਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਦੂਜੀ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦੇ ਬਾਇਓਫੂਅਲ ਉਤਪਾਦਨ ਲਈ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਜੰਗਲਾਤ ਦੇ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀ ਕੁੱਲ ਗਿਣਤੀ 3.8 ਬਿਲੀਅਨ ਟਨ ਪ੍ਰਤੀ ਸਾਲ 2011 ਅਤੇ 2050 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ (ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ ਉੱਚ ਵਿਕਾਸ ਦਰ, ਸਾਲ 2011-2020 ਲਈ 48 ਫੀਸਦੀ ਅਤੇ 2020 ਦੇ ਬਾਅਦ ਔਸਤ 2 ਫੀਸਦੀ ਸਲਾਨਾ ਵਾਧਾ) ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। "
ਪਸ਼ੂ ਧਨ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ
[ਸੋਧੋ]ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਇੱਕ ਸੀਨੀਅਰ ਅਧਿਕਾਰੀ ਅਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੀ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਸਹਿ ਲੇਖਕ ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਬਾਰੇ ਦੱਸ ਰਹੇ ਹਨਨਿੰਗ ਸਟੀਨਫੈਲਡ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪਸ਼ੂ ਧੰਨ ਅੱਜ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਗੰਭੀਰ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਯੋਗਦਾਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਪਸ਼ੂ-ਪੰਛੀ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸਾਰੀ ਜ਼ਮੀਨ ਦਾ 70% ਹਿੱਸਾ, ਜਾਂ ਗ੍ਰਹਿ ਦੇ 30% ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਜਮੀਅਤ ਹੈ. ਇਹ ਗ੍ਰੀਨਹਾਊਸ ਗੈਸਾਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸਰੋਤ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਗ੍ਰੀਨਹਾਊਸ ਗੈਸਾਂ ਦੇ 18% ਦੇ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ CO2 ਦੇ ਸਮਾਨਾਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮਿਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ. ਤੁਲਨਾ ਕਰਕੇ, ਸਾਰੇ ਆਵਾਜਾਈ ਵਿੱਚ ਸੀ ਐਓ 2 ਦੇ 13.5% ਕਮੀ ਆਉਂਦੀ ਹੈ. ਇਹ ਮਨੁੱਖੀ-ਸਬੰਧਿਤ ਨਾਈਟਰਸ ਆਕਸਾਈਡ (ਜਿਸ ਵਿੱਚ 296 ਵਾਰ CO 2 ਦੀ ਗਲੋਬਲ ਵਾਰਮਿੰਗ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਹੈ) ਦਾ 65% ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ-ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਮੀਥੇਨ (ਜੋ ਕਿ CO 2 ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਤਾਪਮਾਨ 23 ਗੁਣਾਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ) ਦਾ 37% ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ. ਇਹ 64% ਬਣਦਾ ਹੈ. ਅਮੋਨੀਆ ਐਮੀਸ਼ਨ ਪਸ਼ੂ-ਪੰਛੀ ਦੀ ਵਿਸਥਾਰ ਨੂੰ ਜੰਗਲੀ ਕਤਲੇਆਮ ਦੀ ਗੱਡੀ ਚਲਾਉਣ ਵਾਲੀ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਕਾਰਕ ਵਜੋਂ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।ਅਮੇਜ਼ਨ ਬੇਸਿਨ ਵਿੱਚ 70% ਪਹਿਲਾਂ ਵਾਲੇ ਜੰਗਲੀ ਇਲਾਕੇ ਨੂੰ ਹੁਣ ਗੋਦਾਮਾਂ ਦੁਆਰਾ ਫੜ੍ਹਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਬਚੇ ਖੁਰਾਕ ਕੈਪਸ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ. ਜੰਗਲਾਂ ਦੀ ਕਟਾਈ ਅਤੇ ਜ਼ਮੀਨੀ ਪਤਨ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ, ਜਾਨਵਰ ਵੀ ਜੈਵ-ਵਿਵਿਧਤਾ ਵਿੱਚ ਕਟੌਤੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਯੂ.ਐੱਨ.ਈ.ਪੀ. ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ "ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੇ ਮੀਥੇਨ ਦੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨੂੰ ਮੌਜੂਦਾ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਅਤੇ ਖਪਤ ਦੇ ਨਮੂਨਿਆਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ 2030 ਤਕ 60 ਫੀਸਦੀ ਤੱਕ ਵਧਾਉਣ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਹੈ।"
ਜ਼ਮੀਨ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਮੁੱਦੇ
[ਸੋਧੋ]ਭੂਮੀ ਪਰਿਵਰਤਨ, ਮਾਲ ਅਤੇ ਸੇਵਾਵਾਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ, ਧਰਤੀ ਦੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਵਾਲਾ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਤਰੀਕਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਬਾਇਓਡਾਇਵੈਂਸੀ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਚਲਾਏ ਜਾਣ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ. ਇਨਸਾਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪਰਿਵਰਤਿਤ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਅਨੁਮਾਨਤ ਅੰਦਾਜ਼ 3 9 ਤੋਂ 50% ਤੱਕ ਬਦਲਦੇ ਹਨ. ਭੂਮੀ ਵਿਗੜਾਈ, ਵਾਤਾਵਰਣ ਫੰਕਸ਼ਨ ਅਤੇ ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਵਿੱਚ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਗਿਰਾਵਟ, ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ 24% ਜ਼ਮੀਨ ਤੇ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀ-ਬਾੜੀ ਵਿੱਚ ਵਧੇਰੇ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਤੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ. ਯੂ.ਐੱਨ.-ਐਫ.ਏ.ਐੱਫ.ਓ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਘਟਾਉਣ ਪਿੱਛੇ ਡ੍ਰਾਈਵਿੰਗ ਕਾਰਕ ਵਜੋਂ ਭੂਮੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਰਿਪੋਰਟ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ 1.5 ਅਰਬ ਲੋਕ ਘਟੀਆ ਜ਼ਮੀਨ 'ਤੇ ਭਰੋਸਾ ਕਰਦੇ ਹਨ. ਡਿਗਰੇਡੇਸ਼ਨ, ਜੰਗਲਾਂ ਦੀ ਕਟਾਈ, ਮਾਰੂਥਲਤਾ, ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਕਮੀ, ਖਣਿਜ ਦੀ ਘਾਟ, ਜਾਂ ਰਸਾਇਣ ਵਿਗਿਆਨ (ਐਸਿਡਿਸ਼ਨ ਅਤੇ ਸਲਿਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ) ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਯੂਟੋਫੈਕਸ਼ਨ, ਜਲੂਸਕੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤ ਜੋ ਐਲਗਲ ਖਿੜਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਐਨੋਐਕਸਿਆ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਹੈ, ਮੱਛੀ ਦੀ ਮਾਰਨ, ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਪੀਣ ਅਤੇ ਹੋਰ ਉਦਯੋਗਿਕ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਲਾਇਕ ਦਿੰਦਾ ਹੈ. ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਲਈ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਗਰੱਭਧਾਰਣ ਅਤੇ ਖਾਦ ਕਾਰਜ, ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਉੱਚ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਲਈ ਸੰਘਣਸ਼ੀਲਤਾ ਕਾਰਨ ਪੌਸ਼ਟਿਕ (ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ ਨਾਈਟਰੋਜੀਨ ਅਤੇ ਫਾਸਫੋਰਸ) ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਾਲੀ ਜ਼ਮੀਨ ਤੋਂ ਨਿਕਲਣ ਅਤੇ ਲੀਚ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ. ਇਹ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜੀਵਾਣੂ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦੇ ਯੂਟੋਰੋਫੇਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਣ ਵਾਲੇ ਮੁੱਖ ਬੇਰੋਕ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਹਨ। [5]
ਤਾਜ਼ੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਸੰਸਾਧਨਾਂ ਦੇ 70% ਤੱਕ ਕਢਵਾਉਣ ਲਈ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਖਾਤੇ. ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਜਲ ਸਪਲਾਈ ਦੇ ਪਾਣੀ ਤੋਂ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਡਰਾਅ ਹੈ, ਅਤੇ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਸੰਤੁਲਨ ਦਰ 'ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਭੂਮੀਗਤ ਪਾਣੀ ਦੇ ਸਰੋਤਾਂ ਤੋਂ ਖਿੱਚਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ. ਇਹ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਇਹ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉੱਤਰੀ ਚੀਨ, ਉੱਪਲੇ ਗੰਗਾ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਖ ਵੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਐਕਵਾਈਫਰਾਂ ਦੀ ਕਮੀ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਰਾਨ, ਮੈਕਸੀਕੋ ਅਤੇ ਸਉਦੀ ਅਰਬ ਵਿੱਚ ਜਹਾਜ਼ਰਾਨਾਂ ਲਈ ਨਵੇਂ ਮਸਲੇ ਅੱਗੇ ਵਧਾਏ ਗਏ ਹਨ. ਉਦਯੋਗ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪਾਣੀ ਦੇ ਸੰਸਾਧਨਾਂ 'ਤੇ ਵਧ ਰਿਹਾ ਦਬਾਅ, ਜਿਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਪਾਣੀ ਦੀ ਕਮੀ ਦੀ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਪਾਣੀ ਦੀ ਘੱਟ ਵਰਤੋਂ ਦੇ ਨਾਲ ਵਿਸ਼ਵ ਦੀ ਵਧ ਰਹੀ ਆਬਾਦੀ ਲਈ ਵਧੇਰੇ ਖੁਰਾਕ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਦੀ ਚੁਣੌਤੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ. ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੁਦਰਤੀ ਗੰਦਗੀ ਦੇ ਵਿਨਾਸ਼, ਪਾਣੀ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਰੋਗਾਂ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ, ਅਤੇ ਸੈਲੀਕੀਕਰਣ ਅਤੇ ਜਲ-ਧੱਕਣ ਰਾਹੀਂ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਵਿਗੜਦੀ ਤਬਾਹੀ ਸਮੇਤ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਸਿੰਚਾਈ ਗਲਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਕੀੜੇਮਾਰ ਦਵਾਈਆਂ
[ਸੋਧੋ]ਕੀੜੇਮਾਰ ਦਵਾਈਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ 1950 ਤੋਂ ਵਧ ਕੇ 2.5 ਮਿਲੀਅਨ ਸ਼ਾਰਟ ਟੂ ਟਨ ਸਾਲਾਨਾ ਹੈ, ਫਿਰ ਵੀ ਕੀੜਿਆਂ ਤੋਂ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਕਮੀ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਸਥਾਈ ਰਹੀ ਹੈ. ਵਰਲਡ ਹੈਲਥ ਆਰਗੇਨਾਈਜੇਸ਼ਨ ਨੇ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਇਆ ਕਿ ਸਾਲ ਵਿੱਚ 3 ਮਿਲੀਅਨ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਜ਼ਹਿਰੀਲੀਆਂ ਵਾਪਰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ 220,000 ਮੌਤਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ. ਕੀੜੇਮਾਰ ਦਵਾਈਆਂ ਕੀੜੇਮਾਰ ਆਬਾਦੀ ਵਿੱਚ ਕੀੜੇਮਾਰ ਦਵਾਈਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧ ਲਈ ਚੋਣ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ "ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਟ੍ਰੈਡਮਿਲ" ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜਿਆਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਇੱਕ ਵਿਕਲਪਿਕ ਦਲੀਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ "ਵਾਤਾਵਰਣ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ" ਅਤੇ ਦੁਰਵਰਤੋਂ ਰੋਕਣ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਅਤੇ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਉੱਚ ਉਪਜੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਦ੍ਰਿਸ਼, ਜੋ ਕਿ ਕੇਂਦਰ ਫਾਰ ਗਲੋਬਲ ਫੂਡ ਇਸ਼ੂਜ਼ ਦੀ ਵੈਬਸਾਈਟ ਹੈ: 'ਇੱਕ ਪ੍ਰਤੀ ਏਕੜ ਵਧਣ ਨਾਲ ਜ਼ਮੀਨ ਹੋਰ ਵੱਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਕੁਦਰਤ ' ਹਾਲਾਂਕਿ, ਆਲੋਚਕਾਂ ਦਾ ਦਲੀਲ ਹੈ ਕਿ ਵਾਤਾਵਰਨ ਅਤੇ ਭੋਜਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਵਪਾਰ ਬੰਦ ਕਰਨਾ ਲਾਜ਼ਮੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਕੀੜੇਮਾਰ ਦਵਾਈਆਂ ਸਿਰਫ ਚੰਗੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਧੀ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਫਸਲ ਰੋਟੇਸ਼ਨ ਨੂੰ ਤਬਦੀਲ ਕਰਦੇ ਹਨ. ਯੂ.ਐੱਨ.ਈ.ਪੀ. ਪਿਸ਼-ਪਲੰਨ ਐਗਰੀਕਲਚਰਡ ਪੈਸਟ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਤਕਨੀਕ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੰਟਰਕਰਿਪਪਿੰਗ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਸਹੀ ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜਿਆਂ ਨੂੰ ਖਿੱਚਣ ਜਾਂ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਕੀੜਿਆਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਜਾਂ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ ਪਲਾਂਟ ਦੇ ਅਰੋਮ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ. "ਪੂਰਬੀ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਧੱਕਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਨਾਲ ਮੱਕੀ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਨ-ਫਿਕਸਿੰਗ ਫਾਰਫੇ ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਸਾਂਝੀ ਕਾਸ਼ਤ ਨੇ ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਭਰਪੂਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਲਈ ਫੀਡਰਾਂ ਨੂੰ ਅਨਾਜ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਇਆ ਹੈ. ਮੀਟ, ਦੁੱਧ ਅਤੇ ਹੋਰ ਡੇਅਰੀ ਉਤਪਾਦ ਅਤੇ ਉਹ ਖਾਦ ਨੂੰ ਜੈਵਿਕ ਖਾਦ ਵਜੋਂ ਵਰਤਦੇ ਹਨ ਜੋ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤ ਕੱਢਦੇ ਹਨ।
ਮੌਸਮੀ ਤਬਦੀਲੀ
[ਸੋਧੋ]ਜਲਵਾਯੂ ਤਬਦੀਲੀ ਵਿੱਚ ਤਾਪਮਾਨ, ਬਾਰਸ਼ (ਟਾਈਮਿੰਗ ਅਤੇ ਮਾਤਰਾ), ਸੀਓ 2, ਸੂਰਜੀ ਰੇਡੀਏਸ਼ਨ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਤੱਤਾਂ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਨਾਲ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਹੈ. ਅਤਿਅੰਤ ਘਟਨਾਵਾਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਖੁਸ਼ਕ ਅਤੇ ਹੜ੍ਹ, ਜਲਵਾਯੂ ਤਬਦੀਲੀ ਦੇ ਫੈਲਾਅ ਹੋਣ ਦੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਕਰਦੇ ਹਨ. ਖੇਤੀਬਾੜੀ, ਜਲਵਾਯੂ ਤਬਦੀਲੀ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਅਸੁਰੱਖਿਅਤ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ; ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸਪਲਾਈ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵ ਦੀ ਵਧ ਰਹੀ ਆਬਾਦੀ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੇ ਭੋਜਨ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੋਵੇਗੀ। ਵੀਹ-ਪਹਿਲੀ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਦਰਿਆਵਾਂ ਦੇ ਵਹਾਅ ਵਿੱਚ ਉਤਾਰ-ਚੜ੍ਹਾਅ ਵਧਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ. ਨੀਲ ਨਦੀ ਬੇਸਿਨ (ਈਥੋਪੀਆ, ਕੀਨੀਆ ਅਤੇ ਸੁਡਾਨ) ਅਤੇ ਹੋਰ ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਤਜਰਬੇ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ, ਖੇਤੀ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਸੀਜ਼ਨਾਂ ਦੌਰਾਨ ਪਾਣੀ ਦੇ ਸਰੋਤਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਉਪਜ ਵਿੱਚ 50% ਤਕ ਗਿਰਾਵਟ ਆ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਕੁਦਰਤੀ ਸਰੋਤਾਂ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਲਈ ਪਰਿਵਰਤਨਸ਼ੀਲ ਪਹੁੰਚ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਪਵੇਗੀ. ਮਿਸਾਲ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ, ਵਾਤਾਵਰਨ ਅਤੇ ਸਮੱਰਥ ਖੇਤੀ ਵਿਧੀ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਨੀਤੀਆਂ, ਪ੍ਰਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸਾਧਨ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੋਣਗੇ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਜੋਖਮਾਂ ਅਤੇ ਕਮਜ਼ੋਰਤਾ ਦੇ ਮੁਲਾਂਕਣ ਲਈ ਵਾਤਾਵਰਣ ਬਾਰੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੀ ਬਿਹਤਰ ਵਰਤੋਂ. ਯੋਜਨਾਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਨੀਤੀ ਨਿਰਮਾਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਅਜਿਹੇ ਢੁਕਵੀਂ ਪਾਲਿਸੀਆਂ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੋਵੇਗੀ ਜਿਹੜੀਆਂ ਅਜਿਹੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਤਬਦੀਲੀ ਲਈ ਫੰਡਿੰਗ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।
ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਇਸਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਰੂਪਾਂ ਨੂੰ ਗਲੋਬਲ ਵਾਰਮਿੰਗ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਜਾਂ ਵਿਗੜ ਸਕਦਾ ਹੈ. ਵਾਤਾਵਰਨ ਵਿੱਚ CO2 ਦੇ ਕੁਝ ਵਾਧੇ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਜੈਵਿਕ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਵਿਛੋੜਾ ਤੋਂ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿੱਚ ਨਿਕਲਣ ਵਾਲੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮੀਥੇਨ ਦੇ ਕਾਰਨ ਚੌਲ਼ ਦੇ ਖੇਤ ਜਿਹੇ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਜੈਵਿਕ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਵਿਛੋੜਾ ਕਰਕੇ ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਨਾਲ ਫਾਰਮ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀਆਂ ਆਮ ਪਾਚਨ ਸਰਗਰਮੀਆਂ. ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਗਿੱਲੀ ਹਾਊਸ ਗੈਸਾਂ ਨਾਈਟ੍ਰਿਕ ਆਕਸਾਈਡ ਅਤੇ ਨਾਈਟਰਸ ਆਕਸਾਈਡ ਨੂੰ ਛੱਡ ਕੇ ਭੰਗਾਰ ਜਾਂ ਐਨਾਓਰੌਬਿਕ ਮਿੱਟੀ ਵੀ ਨਾਈਟਰੋਜਨ ਰਾਹੀਂ ਨਸ਼ਟ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ. ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਵਿੱਚ ਬਦਲਾਵ ਇਨ੍ਹਾਂ ਗਰੀਨਹਾਊਸ ਗੈਸਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡਣ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਵਿੱਚ ਕੁੱਝ CO2 ਨੂੰ ਮਿਲਾਉਣ ਲਈ ਮਿੱਟੀ ਵਰਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਯੂ.ਐੱਨ.ਈ.ਪੀ ਦੁਆਰਾ ਸੂਚਨਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ, "[ਇੱਕ] ਗਰੇਟਿਫਕ ਜੈਵਿਕ ਨਾਈਟ੍ਰਸ ਆਕਸਾਈਡ ਨਿਕਾਸੀ ਦੇ ਲਗਭਗ 58 ਫੀ ਸਦੀ ਅਤੇ ਲਗਭਗ 47 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਵਿਸ਼ਵ ਮੀਨੇਨ ਦੇ ਨਿਕਾਸਾਂ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਕਰਦਾ ਹੈ. ਗਧੇ ਅਤੇ ਚੌਲ਼ ਫਾਰਮ ਮੀਥੇਨ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਉਪਜਾਊ ਖੇਤਰ ਨਾਈਟ੍ਰਸ ਆਕਸਾਈਡ ਨੂੰ ਰਿਲੀਜ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਰੇਣਿਆਂ ਦੇ ਵਰਨਣ ਫਸਲ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਨ ਜਾਂ ਪਸ਼ੂਆਂ ਨੂੰ ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਜਾਰੀ ਕਰਨ ਲਈ ਚੁੱਕਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ. ਇਹਨਾਂ ਦੋਨਾਂ ਗੈਸਾਂ ਵਿੱਚ CO2 (ਕ੍ਰਮਵਾਰ 298 ਗੁਣਾ ਅਤੇ 25 ਗੁਣਾ) ਨਾਲੋਂ ਪ੍ਰਤੀ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਗਲੋਬਲ ਵਾਰਮਿੰਗ ਸਮਰੱਥਾ ਹੈ। "
ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਕਈ ਕਾਰਕ ਹਨ ਜੋ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ CO2 ਦੇ ਨਿਕਾਸਾਂ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ. ਸਰੋਤ ਦੀ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਖੇਤੀ ਸੰਦ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਤੋਂ ਕਟਾਈ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੇ ਆਵਾਜਾਈ ਤੱਕ ਸੀਮਾ ਹੈ. ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਸ੍ਰੋਤਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਲੱਗਭਗ 8% ਕੌਮੀ ਕਾਰਬਨ ਪੈਦਲ ਛਾਪ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 75% ਫਾਰਮਾਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਰਸਾਇਣਾਂ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਤੋਂ ਜਾਰੀ ਕਾਰਬਨ ਨਿਕਾਸ ਵਿੱਚੋਂ ਹੈ. ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ, ਜੜੀ-ਬੂਟੀਆਂ, ਉੱਲੀਮਾਰ ਅਤੇ ਖਾਦ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਕਾਰਖਾਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਗਰੀਨਹਾਊਸ ਗੈਸ ਦਾ ਵੱਡਾ ਦੋਸ਼ ਹੈ. ਫਾਰਮ 'ਤੇ ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਅਤੇ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਾਰਬਨ ਨਿਕਾਸ ਦੀ ਇੱਕ ਹੋਰ ਸ੍ਰੋਤ ਹੈ. ਆਧੁਨਿਕ ਖੇਤੀ ਵਿੱਚ ਲਗਾਈਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਤਕਰੀਬਨ ਸਾਰੀਆਂ ਉਦਯੋਗਿਕ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਜੈਵਿਕ ਇੰਧਨ ਦੁਆਰਾ ਚਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ. ਇਹ ਯੰਤਰ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਅਖੀਰ ਤੱਕ ਜੀਵ ਫਿਊਲ ਬਾਲਣ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ. ਟਰੈਕਟਰ ਇਸ ਸਰੋਤ ਦਾ ਮੂਲ ਹਨ. ਟਰੈਕਟਰ ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਲ ਨੂੰ ਜਲਾਉਣ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਿਰਫ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਸੀਐਸ 2 ਜਾਰੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ. ਵੱਖ ਵੱਖ ਇਕਾਈਆਂ ਦੇ ਨੱਥੀ ਹੋਣ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸ਼ਕਤੀ ਦੀ ਲੋੜ ਦੇ ਕਾਰਨ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਤੋਂ ਨਿਕਲਣ ਵਾਲੀ ਮਾਤਰਾ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਦੇ ਪੱਧਰਾਂ ਦੇ ਥਰਮਲ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਅਤੇ ਹਲਆ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਭੂਮੀ ਨੂੰ ਖਰਾਬ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਏਗੀ. ਵਿਕਾਸ ਦਰ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਪੰਪਾਂ ਅਤੇ ਸਪਰੇਅਰ ਫਸਲਾਂ ਨੂੰ ਹਾਈਡਰੇਟ ਰੱਖਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ. ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਫਸਲਾਂ ਇੱਕ ਚੱਕਰ ਨੂੰ ਚੁਣਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਜਾਂ ਫਿਰ ਜੋੜਨ ਵਾਲੇ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ. ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀਆਂ ਮਸ਼ੀਨਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਧੂ ਊਰਜਾ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਨਾਲ ਮੁਢਲੇ ਟਰੈਕਟਰਾਂ ਤੋਂ ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਦੇ ਵਧਣ ਦਾ ਪੱਧਰ ਵਧ ਜਾਂਦਾ ਹੈ. ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿੱਚ CO2 ਦੇ ਨਿਕਾਸ ਲਈ ਅੰਤਿਮ ਮੁੱਖ ਯੋਗਦਾਨ ਪੈਦਾਵਾਰ ਦੇ ਆਖਰੀ ਟਰਾਂਸਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਸਬਸਿਡੀ ਕਾਰਨ ਸਥਾਨਕ ਖੇਤੀ ਪਿਛਲੇ ਸੈਕਿੰਡ ਵਿੱਚ ਗਿਰਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ. ਕਰਿਆਨੇ ਦੀ ਦੁਕਾਨ ਵਿੱਚ ਖ਼ਤਮ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬਹੁਤੇ ਫਸਲਾਂ ਸੈਂਕੜੇ ਮੀਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਖ ਵੱਖ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਪਲਾਂਟਾਂ ਵਿੱਚ ਭੇਜੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ. ਇਹ ਬਰਾਮਦ ਆਵਾਜਾਈ ਦੇ ਜੈਵਿਕ ਬਾਲਣ ਸਾਧਨਾਂ ਰਾਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ. ਲਾਜ਼ਮੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਹ ਆਵਾਜਾਈ ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਦੇ ਨਿਕਾਸਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਸਥਿਰਤਾ
[ਸੋਧੋ]ਕੁਝ ਮੁੱਖ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਅੰਦਰ-ਅੰਦਰ ਖੇਤੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਫੁੱਲਤ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮੁੱਖ ਧਾਰਾ ਦੇ ਖੇਤੀ ਲਈ ਅੱਗੇ ਵੱਲ. ਮੌਜੂਦਾ ਖੇਤੀ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਸੰਸਾਧਨ, ਉੱਚ ਪੱਧਰੀ ਢਾਹ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਉਪਜਾਊ ਸ਼ਕਤੀ ਘਟਾਈ ਹੈ. ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਵਾਟਰ ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਅਤੇ ਯੂ.ਐੱਨ.ਈ.ਪੀ. ਦੀ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਅਨੁਸਾਰ, ਵਰਤਮਾਨ ਪ੍ਰਥਾਵਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਖੇਤੀ ਨੂੰ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੈ; ਇਸ ਲਈ ਫਸਲ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕਰਨ ਲਈ ਪਾਣੀ, ਜ਼ਮੀਨ ਅਤੇ ਪਰਿਆਵਰਣ ਦੇ ਸਰੋਤ ਕਿੰਨੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਹਨ, ਇਸ ਬਾਰੇ ਮੁੜ ਵਿਚਾਰ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ. ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਵਾਤਾਵਰਨ ਅਤੇ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਕਢਵਾਉਣ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦੇਣ, ਵਾਤਾਵਰਣ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦੇਣ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਉਪਭੋਗਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਹਿੱਤਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸੰਤੁਲਨ ਦੇਣ ਦਾ ਸੁਝਾਅ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ. ਅਜਿਹੇ ਉਪਾਅ ਅਪਣਾਏ ਜਾਣ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਬੇਇਨਸਾਫ਼ੀ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਗਰੀਬਾਂ ਤੋਂ ਅਮੀਰ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਪਾਣੀ ਦੀ ਪੁਨਰ-ਨਿਰਧਾਰਨ, ਵਧੇਰੇ ਲਾਭਕਾਰੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਲਈ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਕਲੀਅਰਿੰਗ, ਜਾਂ ਜੈਟਲੈਂਡ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀ ਸਾਂਭ ਸੰਭਾਲ ਜਿਸ ਨਾਲ ਮੱਛੀਆਂ ਫੜਨ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਵਿੱਚ ਤਰੱਕੀ ਤਰੱਕੀ ਦੇ ਨਾਲ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸੰਦ ਅਤੇ ਸਾਧਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਕਿ ਖੇਤੀ ਨੂੰ ਹੋਰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਟਿਕਾਊ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕੇ. ਨਵੀਂਆਂ ਤਕਨਾਲੋਜੀਆਂ ਨੇ ਨਵੀਆਂ ਤਕਨੀਕਾਂ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕਨਵਰਵਿਜ਼ਨ ਡਰਰੇਜ, ਇੱਕ ਖੇਤੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਜਿਸ ਨਾਲ ਭੂਮੀ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ, ਪਾਣੀ ਦੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਅਤੇ ਕਾਰਬਨ ਸੱਖਣੇਪਨ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।
ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਫੂਡ ਪਾਲਿਸੀ ਰਿਸਰਚ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ (ਆਈ ਐੱਫ.ਪੀ.ਆਰ.ਆਈ.) ਦੀ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਅਨੁਸਾਰ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਤਕਨਾਲੋਜੀਆਂ ਦਾ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਮੇਲ-ਮਿਲਾ ਕੇ ਜੇ ਖਾਣੇ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ 'ਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੈ; ਇੱਕ ਮਾਡਲ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਦਿਆਂ ਇਹ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਗਿਆਰਾਂ ਤਕਨੀਕਾਂ ਨਾਲ ਖੇਤੀ ਉਤਪਾਦਕਤਾ, ਖੁਰਾਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਵਪਾਰ ਨੂੰ 2050 ਤੱਕ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਆਈਐਫਪੀਆਰਆਈ ਨੇ ਪਾਇਆ ਕਿ ਭੁੱਖ ਤੋਂ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਖਤਰੇ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 40% ਤਕ ਘਟਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਖਾਣਿਆਂ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਲਗਭਗ ਅੱਧਿਆਂ ਘਟਾਈਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰ
[ਸੋਧੋ]ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ "[ਖੇਤੀਬਾੜੀ] ਵਸਤਾਂ ਅਤੇ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ, ਵੰਡ ਅਤੇ ਖਪਤ" ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ. 1800 ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਅਧਿਐਨ ਦੇ ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ਵਜੋਂ ਮਾਰਕੀਟਿੰਗ ਅਤੇ ਵਪਾਰ ਦੇ ਆਮ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦਾ ਸੰਯੋਗ ਕਰਨਾ ਅਤੇ 20 ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਕਾਫ਼ੀ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ. ਹਾਲਾਂਕਿ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਹੈ, ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਰੁਝਾਨ ਪੂਰੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਰਥਚਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਕਿਰਾਏਦਾਰ ਕਿਸਾਨਾਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਨ ਸਿਵਲ ਯੁੱਧ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਮਰੀਕਨ ਯੁੱਧ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਯੂਰੋਪੀ ਸਾਮਰਾਜ ਦੀ ਯੂਰਪੀ ਸਾਮਰਾਜ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ. ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਸਟੇਟਸ ਅਤੇ ਹੋਰ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਫੂਡ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ, ਵੰਡ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਮਾਰਕੀਟਿੰਗ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਕਦੇ-ਕਦੇ ਮੁੱਲ ਦੀਆਂ ਚੇਨਾਂ ਦੇ ਤੌਰ' ਤੇ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੋਏ ਖਰਚੇ ਘੱਟ ਗਏ ਹਨ. ਇਹ ਖੇਤੀ ਦੀ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮਰੱਥਾ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੈ, ਜੋ ਸਪਲਾਈ ਚੇਨ ਦੁਆਰਾ ਮੁਹੱਈਆ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਕੀਮਤ ਦੇ ਵਾਧੇ ਦੇ ਵਧੇ ਹੋਏ ਪੱਧਰ (ਜਿਵੇਂ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰੋਸੈਸਡ ਉਤਪਾਦਾਂ) ਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਮਾਰਕੀਟ ਇਕਸਾਰਤਾ ਨਾਲ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਅਤੇ ਭਾਵੇਂ ਬਾਜ਼ਾਰ ਦੀ ਵੱਧ ਰਹੀ ਵਾਧਾ ਦੀ ਕੁੱਲ ਸੰਭਾਵਨਾ ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਬਦਲਾਅ ਉਤਪਾਦਕਾਂ (ਕਿਸਾਨਾਂ) ਅਤੇ ਖਪਤਕਾਰਾਂ ਤੋਂ ਆਰਥਿਕ ਸਰਪਲਸ ਨੂੰ ਮੁੜ ਵੰਡਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਪੇਂਡੂ ਸਮਾਜਾਂ ਲਈ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਕੌਮੀ ਸਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਨੀਤੀਆਂ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਉਤਪਾਦਾਂ ਲਈ ਕਰਜ਼ੇ, ਸਬਸਿਡੀਆਂ, ਟੈਰਿਫ ਅਤੇ ਹੋਰ ਉਪਾਵਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਆਰਥਿਕ ਬਾਜ਼ਾਰਾਂ ਨੂੰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ. ਘੱਟੋ ਘੱਟ 1960 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਤੋਂ, ਆਯਾਤ / ਨਿਰਯਾਤ ਪਾਬੰਦੀਆਂ, ਵਟਾਂਦਰਾ ਦਰ ਦੀਆਂ ਨੀਤੀਆਂ ਅਤੇ ਸਬਸਿਡੀਆਂ ਦੇ ਇੱਕ ਸੁਮੇਲ ਨੇ ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਅਤੇ ਵਿਕਸਤ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਦੋਨਾਂ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। 1980 ਵਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਸਪਸ਼ਟ ਸੀ ਕਿ ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਗੈਰ-ਸਬਸਿਡੀ ਵਾਲੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਕੌਮੀ ਨੀਤੀਆਂ ਤੋਂ ਮਾੜੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਫਾਰਮ ਉਤਪਾਦਾਂ ਲਈ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨਾਲ ਘੱਟ ਗਲੋਬਲ ਭਾਅ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ. 1980 ਅਤੇ 1980 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਮੱਧ ਵਿੱਚ ਕਈ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਮਝੌਤਿਆਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸੀਮਤ ਖੇਤੀਬਾਤਾਂ, ਸਬਸਿਡੀਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਵਪਾਰਕ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਸਨ।
ਹਾਲਾਂਕਿ, 2009 ਤੱਕ, ਗਲੋਬਲ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਉਤਪਾਦ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਵਿੱਚ ਅਜੇ ਵੀ ਨੀਤੀਗਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ਚੱਲਣ ਵਾਲੇ ਡਰਾਫਟ ਦੀ ਬਹੁਤ ਵੱਡੀ ਰਕਮ ਸੀ ਟੈਕਸਸ ਦੇ ਕਾਰਨ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ ਟੈਕਸਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਖੰਡ, ਦੁੱਧ ਅਤੇ ਚਾਵਲ ਦੀ ਵਪਾਰਕ ਵਿਤਰਣ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਰਕਮ ਵਾਲੇ ਤਿੰਨ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਉਤਪਾਦ ਸਨ। ਤਿਲਸੇਦਾਰਾਂ ਵਿੱਚ, ਤਿਲ੍ਹ੍ਹੀ ਕਿਸਮ ਦੇ ਟੈਕਸ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਰਕਮ ਸੀ, ਪਰੰਤੂ ਸਮੁੱਚੇ ਤੌਰ ਤੇ, ਫੀਡ ਅਨਾਜਾਂ ਅਤੇ ਤਿਲਹਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੇ ਉਤਪਾਦਾਂ ਨਾਲੋਂ ਟੈਕਸਾਂ ਦਾ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਪੱਧਰ ਸੀ. 1980 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਤੋਂ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰੀ ਸੁਧਾਰਾਂ ਦੌਰਾਨ ਪਾਲਿਸੀ-ਚਲਾਏ ਗਏ ਭਟਕਣਿਆਂ ਨੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਕਮੀ ਦੇਖੀ ਹੈ. ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਕੁੱਝ ਫਸਲਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕਪਾਹ, ਅਜੇ ਵੀ ਵਿਕਸਿਤ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਸਬਸਿਡੀ ਨੂੰ ਵੇਖਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਵਿਸ਼ਵ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਨੂੰ ਨਕਲੀ ਤੌਰ ਤੇ ਘਟਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਗ਼ੈਰ-ਸਬਸਿਡੀ ਵਾਲੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨਾਲ ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ ਪੈਦਾ ਕਰਦੀ ਹੈ. ਗੈਰ-ਪ੍ਰੋਸੈਸਡ ਚੀਜ਼ਾਂ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮੱਕੀ, ਸੋਏਬੀਨ, ਗਾਵਾਂ) ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਕੁਆਲਿਟੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ ਗ੍ਰੇਡ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ. ਗੁਣਵੱਤਾ ਉਤਪਾਦਕ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਕੀਮਤ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਤਪਾਦਨ ਦੇ ਮਾਤਰਾ ਦੁਆਰਾ ਸੂਚਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਆਇਤਨ, ਨੰਬਰ ਜਾਂ ਭਾਰ।
ਖੇਤੀ ਵਿਗਿਆਨ
[ਸੋਧੋ]ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿਗਿਆਨ ਜੀਵ ਵਿਗਿਆਨ ਦਾ ਇੱਕ ਵਿਆਪਕ ਬਹੁ-ਵਿੱਦਿਅਕ ਖੇਤਰ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਹੀ, ਕੁਦਰਤੀ, ਆਰਥਿਕ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਭਾਗ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਜੋ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਅਭਿਆਸ ਅਤੇ ਸਮਝ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। (ਵੈਟਰਨਰੀ ਸਾਇੰਸ, ਪਰ ਪਸ਼ੂ ਵਿਗਿਆਨ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।)
ਖੇਤੀ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੁਆਰਾ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸੂਚੀ
[ਸੋਧੋ]| Economy | Countries by agricultural output in 2015 (billions in USD)
| ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
(01)  ਚੀਨ
|
|||||||||
(02)  ਭਾਰਤ
|
|||||||||
(—)  ਯੂਰਪੀ ਸੰਘ
|
|||||||||
(03)  ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ
|
|||||||||
(04)  ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ
|
|||||||||
(05)  ਬ੍ਰਾਜ਼ੀਲ
|
|||||||||
| (06) ਫਰਮਾ:Country data Nigeria | |||||||||
(07)  ਪਾਕਿਸਤਾਨ
|
|||||||||
(08)  ਤੁਰਕੀ
|
|||||||||
(09)  ਅਰਜਨਟੀਨਾ
|
|||||||||
(10)  ਜਪਾਨ
|
|||||||||
| (11) ਫਰਮਾ:EGY | |||||||||
(12)  Thailand
|
|||||||||
(13)  ਰੂਸ
|
|||||||||
(14)  ਆਸਟਰੇਲੀਆ
|
|||||||||
(15)  ਮੈਕਸੀਕੋ
|
|||||||||
(16)  ਫ਼ਰਾਂਸ
|
|||||||||
(17)  ਇਟਲੀ
|
|||||||||
(18)  España
|
|||||||||
(19)  ਵੀਅਤਨਾਮ
|
|||||||||
| (20) ਫਰਮਾ:Country data ਇਰਾਨ | |||||||||
|
ਆਈ ਐੱਮ ਐੱਫ ਅਤੇ [[ਸੀਆਈਏ ਵਰਲਡ ਫੈਕਟਬੁੱਕ] ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, 2015 ਵਿੱਚ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਦੇ 20 ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਦੇਸ਼]]. | |||||||||
ਊਰਜਾ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ
[ਸੋਧੋ]1940 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਤੋਂ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਨੇ ਨਾਟਕੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਵਾਧਾ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਊਰਜਾ-ਕੁਸ਼ਲ ਮਸ਼ੀਨਰੀ, ਖਾਦ ਅਤੇ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਵਧਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੈ। ਇਹ ਊਰਜਾ ਇੰਨਪੁੱਟ ਦੀ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਜੀਵ ਜੰਤੂ ਫਿਊਲ ਸਰੋਤਾਂ ਤੋਂ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। 1960-65 ਦੇ ਮਾਪਣ ਵਾਲੇ ਚੱਕਰ ਅਤੇ 1986 ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 1990 ਤੱਕ ਚੱਕਰ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ, ਹਰਿਆਲੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਨੇ ਸੰਸਾਰ ਭਰ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨੂੰ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਅਨਾਜ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ (70% ਤੋਂ 390% ਕਣਕ ਅਤੇ 60% ਤੋਂ 150% ਭੂਗੋਲਿਕ ਖੇਤਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਦੁੱਗਣੀ। ਪੈਟਰੋ ਕੈਮੀਕਲਜ਼ ਅਤੇ ਮਕੈਨਕੀਕਰਣ 'ਤੇ ਆਧੁਨਿਕ ਖੇਤੀ ਦੇ ਭਾਰੀ ਭਰੋਸਾ ਨੇ ਇਹ ਚਿੰਤਾ ਜਤਾਈ ਹੈ ਕਿ ਤੇਲ ਦੀ ਕਮੀ ਕਾਰਨ ਲਾਗਤ ਵਧ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਘੱਟ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਖੁਰਾਕ ਦੀ ਕਮੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
| ਕੁਲ ਊਰਜਾ ਦਾ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਭੋਜਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ (%)
| |||
|---|---|---|---|
| ਦੇਸ਼ | ਸਾਲ | ਖੇਤੀਬਾੜੀ (ਸਿੱਧਾ ਅਤੇ ਅਸਿੱਧੇ) | ਭੋਜਨ ਸਿਸਟਮ |
|
ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਕਿੰਗਡਮ [6] |
2005 | 1.9 | 11 |
| ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਸਟੇਟਸ[7] | 2002 | 2.0 | 14 |
| ਸਵੀਡਨ[8] | 2000 | 2.5 | 13 |
ਆਧੁਨਿਕ ਜਾਂ ਸਨਅਤੀਕ੍ਰਿਤ ਖੇਤੀ ਦੋ ਬੁਨਿਆਦੀ ਤਰੀਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਜੈਵਿਕ ਇੰਧਨ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੀ ਹੈ: 1. ਫਾਰਮ' ਤੇ ਸਿੱਧੀ ਖਪਤ ਅਤੇ 2. ਅਸਿੱਧੇ ਵਰਤੋਂ ਫਾਰਮ 'ਤੇ ਵਰਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਇਨਪੁਟ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਲਈ। ਸਿੱਧਿਆਂ ਖਪਤ ਵਿੱਚ ਖੇਤ ਵਾਹਨ ਅਤੇ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਲੂਬਰੀਕੈਂਟ ਅਤੇ ਫਿਊਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ; ਅਤੇ ਗੈਸੋਲੀਨ, ਤਰਲ ਪ੍ਰੋਪੇਨ, ਅਤੇ ਬਿਜਲੀ ਸੁੱਕੀਆਵਾਂ, ਪੰਪਾਂ, ਲਾਈਟਾਂ, ਹੀਟਰਾਂ ਅਤੇ ਕੂਲਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਵਰਤੋਂ। 2002 ਵਿੱਚ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਲਗਪਗ 1.2 ਮਿਲੀਅਨ (1.1 ਕੁਆਂਡੀਬੀਬੀ ਬੀ ਟੀ ਯੂ), ਜਾਂ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਕੁੱਲ ਊਰਜਾ ਦੀ ਸਿਰਫ 1% ਖਪਤ ਹੋਈ।
2002 ਵਿੱਚ ਖਾਦ ਅਤੇ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਤੇਲ ਅਤੇ ਕੁਦਰਤੀ ਗੈਸ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਤੇਲ ਅਤੇ ਕੁਦਰਤੀ ਗੈਸ ਹੈ ਜੋ ਕਿ 2002 ਵਿੱਚ 0.6 ਐਕਸਜੌਇਲ (0.6 ਕੁਆਟਰ ਅਰਬ ਬਿਊਟੀ) ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਨਾਈਟਰੋਜੋਨ ਖਾਦ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਦੁਆਰਾ ਖਪਤ ਕੀਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਕੁਦਰਤੀ ਗੈਸ ਅਤੇ ਕੋਲੇ ਦਾ ਅੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਊਰਜਾ ਵਰਤੋਂ। ਚੀਨ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕੋਲੇ ਨੂੰ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਖਾਦ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕੁਦਰਤੀ ਗੈਸ ਅਤੇ ਥੋੜ੍ਹੇ ਜਿਹੇ ਕੋਲੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਯੂਰਪ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤਾਤ ਹੈ। ਰਾਇਲ ਸੁਸਾਇਟੀ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਇੱਕ 2010 ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਜੀਵਾਣੂ ਈਂਧਨ ਦੇ ਸਿੱਧੇ ਅਤੇ ਅਸਿੱਧੇ ਨਿਵੇਸ਼ ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਹੈ। ਸਮੁੱਚੇ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਇੰਧਨ ਕਈ ਕਾਰਕਾਂ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ ਬਦਲਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਫਸਲ, ਉਤਪਾਦਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਅਤੇ ਸਥਾਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ. ਖੇਤੀ ਮਸ਼ੀਨਰੀ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੀ ਗਈ ਊਰਜਾ ਵੀ ਅਸਿੱਧੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਊਰਜਾ ਦੀ ਖਪਤ ਦਾ ਇੱਕ ਰੂਪ ਹੈ। ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਦੇ ਫਾਰਮਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸਿੱਧੇ ਅਤੇ ਅਸਿੱਧੇ ਖਪਤ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ, ਦੇਸ਼ ਦੀ ਊਰਜਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੇ ਲਗਪਗ 2% ਹਿੱਸੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਫਾਰਮਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸਿੱਧੀ ਅਤੇ ਅਸਿੱਧੇ ਊਰਜਾ ਦੀ ਖਪਤ 1 9 7 9 ਵਿੱਚ ਸਿਖਰ ਤੇ ਸੀ ਅਤੇ ਪਿਛਲੇ 30 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਘੱਟ ਹੋਈ ਹੈ. ਫੂਡ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਸਿਰਫ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦੀਆਂ, ਸਗੋਂ ਖਾਣਾ-ਪੀਸ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ, ਪੈਕਿੰਗ, ਟ੍ਰਾਂਸਪੋਰਟੇਸ਼ਨ, ਮਾਰਕੀਟਿੰਗ, ਖਪਤ ਅਤੇ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਵਸਤਾਂ ਦਾ ਨਿਪਟਾਰਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ. ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਫੂਡ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਊਰਜਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਦੇ ਪੰਜਵੇਂ ਹਿੱਸੇ ਤੋਂ ਘੱਟ ਖੇਤੀ ਦਾ ਖਾਤਾ ਹੈ।
ਪੈਟਰੋਲੀਅਮ ਦੀ ਕਮੀ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਮਿਟਾਉਣਾ
[ਸੋਧੋ]ਪੈਟਰੋਲੀਅਮ ਦੀ ਕਮੀ (ਵਿਸ਼ਵ-ਵਿਆਪੀ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਲਈ ਪੀਕ ਆਇਲ) ਦੀ ਸੂਰਤ ਵਿੱਚ ਜੈਵਿਕ ਖੇਤੀ ਰਵਾਇਤੀ ਅਭਿਆਸਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਆਕਰਸ਼ਕ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜੋ ਪੈਟਰੋਲੀਅਮ ਆਧਾਰਿਤ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ, ਜੜੀ-ਬੂਟੀਆਂ, ਜਾਂ ਖਾਦਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਆਧੁਨਿਕ ਜੈਵਿਕ-ਖੇਤੀ ਤਰੀਕਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਵਰਤੇ ਗਏ ਕੁਝ ਅਧਿਐਨਾਂ ਨੇ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਖੇਤੀ ਤੋਂ ਉਪਲਬਧ ਉਪਜਾਂ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਜਾਂ ਵੱਧ ਉਪਜ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਕੀਤੀ ਹੈ. ਸੋਵੀਅਤ ਯੂਨੀਅਨ ਦੇ ਪਤਨ ਦੇ ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ, ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਪੈਟਰੋਲੀਅਮ ਆਧਾਰਤ ਨਿਵੇਸ਼ ਦੀ ਕਮੀ ਦੇ ਨਾਲ, ਕਿਊਬਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਬਾਦੀ ਨੂੰ ਭੋਜਨ ਦੇਣ ਲਈ ਬਾਇਪੈਸਟੀਸਾਈਡਸ, ਪੌਦੇ-ਆਧਾਰਿਤ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਅਤੇ ਟਿਕਾਊ ਫਸਲ ਕਰਨ ਦੇ ਅਮਲਾਂ ਸਮੇਤ ਜਿਆਦਾਤਰ ਜੈਵਿਕ ਪ੍ਰਥਾਵਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ. ਹਾਲਾਂਕਿ, ਜੈਵਿਕ ਖੇਤੀ ਜਿਆਦਾ ਕਿਰਤ-ਅਧਾਰਿਤ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਵਰਕਫੋਰਸ ਦੀ ਸ਼ਿਫਟ ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬਦਲਣ ਦੀ ਲੋੜ ਪਵੇਗੀ। ਮੱਛੀ ਪਾਲਣ ਦੀ ਖੇਤੀ ਤਕਨੀਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋ ਦੌਰਾਨ ਗੰਢ-ਤੁੱਪ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਪੁਨਰ-ਸਥਾਪਤੀ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਸਰੋਵਰ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਾਉਣਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ, ਟੈਕਸਟ ਦੀ ਸਾਂਭ-ਸੰਭਾਲ ਕਰਨ ਲਈ, ਅਤੇ ਬਰਬਾਦੀ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨ ਲਈ।
ਇਹ ਸੁਝਾਅ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਦਿਹਾਤੀ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਜੈਵਿਕ ਅਤੇ ਸਿੰਨਫੂਲ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਤੋਂ ਈਂਧਨ ਮਿਲ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਕੂੜੇ-ਕਰਕਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਆਮ ਖਾਣੇ ਦੇ ਬਨਾਮ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨ ਬਹਿਸ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਚਾਰਲਾਲ ਖਾਦ, ਕੁਝ ਬਾਲਣ ਅਤੇ ਖਾਣਾ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਜਿਉਂ ਹੀ ਸਿੰਫੂਏਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸਾਈਟ 'ਤੇ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ, ਇਹ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਧੇਰੇ ਪ੍ਰਭਾਵੀ ਹੋਵੇਗੀ ਅਤੇ ਕੇਵਲ ਇੱਕ ਨਵੇਂ ਜੈਵਿਕ-ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਫਿਊਜ਼ਨ ਲਈ ਕਾਫੀ ਈਂਧਨ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰੇਗੀ।
ਇਹ ਸੁਝਾਅ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਕੁਝ ਟਰਾਂਸੈਗੈਨੀਕਲ ਪਲਾਂਟਾਂ ਨੂੰ ਕੁਝ ਦਿਨ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜੋ ਰਵਾਇਤੀ ਫਸਲਾਂ ਨਾਲੋਂ ਘੱਟ ਫਾਸਿਲ-ਇਲੈਕਟਲ-ਬਣਾਏ ਗਏ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਪੈਦਾਵਾਰ ਨੂੰ ਬਣਾਏ ਰੱਖਣ ਜਾਂ ਵਧਾਉਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦੇਵੇਗਾ. ਇਹਨਾਂ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਵਾਤਾਵਰਨ ਅਤੇ ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਸਵਾਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਅਸੰਭਵ GMO ਪ੍ਰੈਕਟਿਸਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਟਰਮਿਨੇਟਰ ਬੀਜਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹਨ। ਜੀ.ਐੱਮ.ਓ. ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਸਥਿਰਤਾ ਬਾਰੇ ਕੁੱਝ ਖੋਜ ਵੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਪਰ ਮੌਨਸੈਂਟੋ ਕੰਪਨੀ ਦੁਆਰਾ ਘੱਟੋ ਘੱਟ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਬਹੁ-ਸਾਲਾ ਯਤਨ ਅਸਫ਼ਲ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਸੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਰਵਾਇਤੀ ਪ੍ਰਜਨਨ ਤਕਨੀਕਾਂ ਨੇ ਇੱਕੋ ਫਸਲ ਦੀ ਇੱਕ ਹੋਰ ਸਥਾਈ ਕਿਸਮ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ।
ਨੀਤੀ
[ਸੋਧੋ]ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨੀਤੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਫੈਸਲਿਆਂ ਅਤੇ ਘਰੇਲੂ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀ ਦਰਾਮਦ ਸੰਬੰਧੀ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਦਾ ਸੈੱਟ ਹੈ। ਸਰਕਾਰਾਂ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਪਾਲਸੀਆਂ ਨੂੰ ਘਰੇਲੂ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੇ ਮਾਰਕੀਟਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਖਾਸ ਨਤੀਜੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਲਾਗੂ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਕੁਝ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਿਸ਼ਾ-ਵਸਤੂਆਂ ਵਿੱਚ ਖਤਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਅਤੇ ਵਿਵਸਥਾ (ਜਲਵਾਯੂ ਤਬਦੀਲੀ, ਭੋਜਨ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਕੁਦਰਤੀ ਆਫ਼ਤ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਨੀਤੀਆਂ ਸਮੇਤ), ਆਰਥਿਕ ਸਥਿਰਤਾ (ਟੈਕਸਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਨੀਤੀਆਂ ਸਮੇਤ), ਕੁਦਰਤੀ ਸਰੋਤ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੀ ਸਥਿਰਤਾ (ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਕਰਕੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਨੀਤੀ), ਖੋਜ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ, ਅਤੇ ਮਾਰਕੀਟ ਘਰੇਲੂ ਵਸਤੂਆਂ ਲਈ ਪਹੁੰਚ (ਵਿਸ਼ਵ-ਵਿਆਪੀ ਸੰਗਠਨਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰਨਾਂ ਮੁਲਕਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਾਂ ਸਮੇਤ)। ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨੀਤੀ ਖਾਣੇ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ 'ਤੇ ਵੀ ਸੰਪਰਕ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ਕਿ ਖਾਣਾ ਸਪਲਾਈ ਇੱਕ ਲਗਾਤਾਰ ਅਤੇ ਜਾਣੀ-ਜਾਣੀ ਗੁਣਵੱਤਾ, ਖੁਰਾਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੀ ਹੈ, ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭੋਜਨ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਆਬਾਦੀ ਦੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਬਚਾਅ ਪਾਲਿਸੀ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿੱਤੀ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਬਸਿਡੀਆਂ, ਤੋਂ ਉਤਪਾਦਨ ਨੂੰ ਸਵੈ-ਇੱਛਤ ਕੁਆਲਟੀ ਅਸ਼ੋਰੈਂਸ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਵਿੱਚ ਭਰਤੀ ਕਰਨ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਲੈ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨੀਤੀ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਖਪਤਕਾਰਾਂ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਕਾਰੋਬਾਰ, ਵਪਾਰਕ ਲਾਬੀਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਮੂਹ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਲਾਬੀਕਰਨ ਅਤੇ ਮੁਹਿੰਮ ਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਵਪਾਰਕ ਹਿੱਤਾਂ ਦੀ ਨੀਤੀ ਬਣਾਉਣ ਉੱਤੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੈ। ਵਾਤਾਵਰਣ ਸੰਬੰਧੀ ਮੁੱਦਿਆਂ ਅਤੇ ਮਜ਼ਦੂਰ ਯੂਨੀਅਨਾਂ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਰੱਖਣ ਵਾਲੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਐਕਸ਼ਨ ਗਰੁੱਪਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵੀ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਨਿੱਜੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਸਤਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਤਿਨਿਧਤਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਲਾਬਿੰਗ ਸੰਗਠਨ। ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਫੂਡ ਐਂਡ ਐਗਰੀਕਲਚਰ ਔਰਗੇਨਾਈਜੇਸ਼ਨ (ਐੱਫ ਏ ਓ) ਭੁੱਖ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ਕੌਮਾਂਤਰੀ ਯਤਨਾਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨਿਯਮਾਂ ਅਤੇ ਸਮਝੌਤਿਆਂ ਦੀ ਗੱਲਬਾਤ ਲਈ ਫੋਰਮ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਐਫਏਓ ਦੇ ਪਸ਼ੂ ਉਤਪਾਦਨ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਵਿਭਾਜਨ ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਡਾ. ਸੈਮੂਅਲ ਜੂਟਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਵੱਡੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਲਾਬਿੰਗ ਨੇ ਸੁਧਾਰਾਂ ਨੂੰ ਰੋਕ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਜੋ ਮਨੁੱਖੀ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਣਗੇ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, 2010 ਵਿੱਚ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੀ ਇੰਡਸਟਰੀ ਲਈ ਸਵੈ-ਇੱਛਤ ਕੋਡ ਆਫ ਕੰਡੀਸ਼ਨ ਲਈ ਤਜਵੀਜ਼ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿਹਤ ਦੇ ਮਿਆਰ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਕ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਨਿਯਮ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣਗੇ, ਜਿਵੇਂ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਜ਼ਮੀਨ ਦਾ ਖੇਤਰ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਸਹਾਇਤਾ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ ਵੱਡੇ ਫੂਡ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਦਬਾਅ ਕਾਰਨ ਸਫਲਤਾਪੂਰਵਕ ਹਾਰਿਆ।
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ BBC School fact sheet on intensive farming
- ↑ Berg, Paul; Singer, Maxine (15 August 2003). George Beadle: An Uncommon Farmer. The Emergence of Genetics in the 20th century. Cold Springs Harbor Laboratory Press. ISBN 978-0-87969-688-7.
- ↑ Cassman, K. (5 December 1998). "Ecological intensification of cereal production systems: The Challenge of increasing crop yield potential and precision agriculture". Proceedings of a National Academy of Sciences Colloquium, Irvine, California. University of Nebraska. Archived from the original on 24 October 2007. Retrieved 11 October 2007.
{{cite journal}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ Conversion note: 1 bushel of wheat = 60 pounds (lb) ≈ 27.215 kg. 1 bushel of maize = 56 pounds ≈ 25.401 kg
- ↑ Carpenter, S.R.; N.F. Caraco; D.L. Correll; R.W. Howarth; A.N. Sharpley; V.H. Smith (1998). "Nonpoint Pollution of Surface Waters with Phosphorus and Nitrogen". Ecological Applications. 8 (3): 559–568. doi:10.1890/1051-0761(1998)008[0559:NPOSWW]2.0.CO;2.
{{cite journal}}:|hdl-access=requires|hdl=(help); Unknown parameter|last-author-amp=ignored (|name-list-style=suggested) (help)|hdl-access=requires|hdl=(help) - ↑ Rebecca White (2007). "Carbon governance from a systems perspective: an investigation of food production and consumption in the UK" (PDF). Oxford University Center for the Environment. Archived from the original (PDF) on 19 July 2011.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ Patrick Canning; Ainsley Charles; Sonya Huang; Karen R. Polenske; Arnold Waters (2010). "Energy Use in the U.S. Food System". USDA Economic Research Service Report No. ERR-94. United States Department of Agriculture. Archived from the original on 2010-09-18. Retrieved 2017-05-09.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ Wallgren, Christine; Höjer, Mattias (2009). "Eating energy—Identifying possibilities for reduced energy use in the future food supply system". Energy Policy. 37 (12): 5803–5813. doi:10.1016/j.enpol.2009.08.046. ISSN 0301-4215.