ਮਨਸਾ
| Manasa | |
|---|---|
ਸੱਪਾਂ ਅਤੇ ਜ਼ਹਿਰ ਦੀ ਦੇਵੀ | |
 | |
| ਦੇਵਨਾਗਰੀ | मनसा |
| ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਲਿਪੀਅੰਤਰਨ | Manasā |
| ਬੰਗਾਲੀ / ਹਾਜੋਂਗ | মনসা / কাণি দেউও (Kānī Dīyāʊ) |
| ਮਾਨਤਾ | ਦੇਵੀ, Nāga |
| ਵਾਹਨ | ਸੱਪ, ਹੰਸ |
| Consort | ਜਰਾਤਕਰੂ |
ਮਨਸਾ, ਨੂੰ ਮਨਸਾ ਦੇਵੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਸੱਪਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਹਿੰਦੂ ਦੇਵੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਮਨਸਾ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬੰਗਾਲ ਅਤੇ ਉੱਤਰ ਅਤੇ ਪੂਰਬੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਹੋਰ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪੂਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੁੱਖ ਰੂਪ 'ਚ ਸੱਪ ਦੇ ਡੰਗੇ ਦੀ ਰੋਕਥਾਮ ਤੇ ਇਲਾਜ ਅਤੇ ਜਣਨ ਤੇ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਲਈ ਵੀ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਮਨਸਾ ਅਸਤਿਕਾ ਦੀ ਮਾਂ, ਵਾਸੁਕੀ, ਨਾਗ (ਨਾਗਾਂ) ਦਾ ਰਾਜਾ, ਦੀ ਭੈਣ, ਅਤੇ ਰਿਸ਼ੀ ਜਰਾਤਕਰੂ ਦੀ ਪਤਨੀ ਹੈ।[1] ਉਸ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਾਹਰਾ ਜਾਂ ਪਦਮਾਵਤੀ ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[2]
ਆਰੰਭ
[ਸੋਧੋ]ਮੂਲ ਰੂਪ 'ਚ ਇੱਕ ਆਦੀਵਾਸੀ (ਕਬਾਇਲੀ) ਦੇਵੀ, ਮਨਸਾ ਨੂੰ ਹਿੰਦੂਆਂ ਨੇ ਪੂਜਨ ਲਈ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, ਉਸ ਨੂੰ ਉੱਚ ਜਾਤੀ ਹਿੰਦੂ ਪੰਥਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[3] ਇੱਕ ਹਿੰਦੂ ਦੇਵੀ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਉਸ ਨੂੰ ਰਿਸ਼ੀ ਕਸ਼ਪ ਅਤੇ ਕਦਰੂ, ਨਾਗਾਂ ਦੀ ਮਾਂ, ਦੀ ਧੀ ਵਜੋਂ ਵੀ ਪਛਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਆਈਕੋਨੋਗ੍ਰਾਫੀ
[ਸੋਧੋ]
ਮਨਸਾ ਨੂੰ ਸੱਪਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਢਕੀ ਇੱਕ ਔਰਤ ਦੇ ਰੂਪ 'ਚ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਇੱਕ ਕਮਲ ਤੇ ਬੈਠੀ ਹੋਈ ਜਾਂ ਸੱਪ ਉੱਤੇ ਖੜ੍ਹੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਉਹ ਸੱਤ ਕੋਬਰਾ ਦੇ ਫਨਾਂ ਦੀ ਛਤਰ ਛਾਇਆ ਹੇਠ ਆਵਾਸ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰੀ, ਉਸ ਦੀ ਗੋਦ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬੱਚਾ ਵੀ ਦਰਸਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬੱਚੇ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਅਸਤਿਕਾ ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।[1][4]
ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਮੰਦਰ
[ਸੋਧੋ]-
-
-
Mansa Devi Temple, Kandra, Jharkhand
ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ
[ਸੋਧੋ]- ਚੰਦ ਸਦਾਗਰ
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ 1.0 1.1 Wilkins ਪੀ.395
- ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000000B-QINU`"'</ref>" does not exist.
- ↑ McDaniel ਪੀ.148
- ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000000C-QINU`"'</ref>" does not exist.
ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:<ref> tag defined in <references> has no name attribute.
ਨੋਟਸ
[ਸੋਧੋ]- Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000000D-QINU`"'</ref>" does not exist.
- Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000000E-QINU`"'</ref>" does not exist.
- Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000000F-QINU`"'</ref>" does not exist.