ਮਲਿਕਾ ਪੁਖਰਾਜ

ਮਲਿਕਾ ਪੁਖਰਾਜ PP
Malika Pukhraj in 1920s, Jammu.
ਜਾਣਕਾਰੀ
ਜਨਮ	1912 ਹਮੀਰਪੁਰ ਸਿਧਾਰ, ਜੰਮੂ, ਬਰਤਾਨਵੀ ਭਾਰਤ (ਮੌਜੂਦਾ ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ, ਭਾਰਤ)
ਮੂਲ	ਕਸ਼ਮੀਰ
ਮੌਤ	4 ਫ਼ਰਵਰੀ 2004 (aged 92) ਲਾਹੌਰ, ਪੰਜਾਬ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ
ਵੰਨਗੀ(ਆਂ)	ਲੋਕ ਸੰਗੀਤ ਅਤੇ ਗਜ਼ਲ
ਕਿੱਤਾ	ਵੋਕਲਿਸਟ
ਲੇਬਲ	ਰੇਡੀਓ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਰੇਡੀਓ

ਮਲਿਕਾ ਪੁਖਰਾਜ (Urdu: ملكہ پکھراج) (ਜ. 1912 - 2004) ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਗ਼ਜ਼ਲ ਗਾਇਕਾ ਸੀ। ਉਸਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ "ਮਲਿਕਾ" ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬੁਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਹਫੀਜ਼ ਜਲੰਧਰੀ ਦੇ ਗੀਤ ਅਭੀ ਤੋ ਮੈਂ ਜਵਾਨ ਹੂੰ ਨੂੰ ਗਾਉਣ ਲਈ ਬਹੁਤ ਹੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੈ।ਜਿਸ ਦਾ ਨਾ ਸਿਰਫ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚ, ਬਲਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਵੀ ਲੱਖਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਅਨੰਦ ਲਿਆ।

ਜੀਵਨੀ

ਮਲਿਕਾ ਦਾ ਜਨਮ ਜੰਮੂ ਤੋਂ 16 ਕਿਮੀ ਦੂਰ ਅਖਨੂਰ ਨਦੀ ਦੇ ਕੰਢੇ ਬਸੇ ਪਿੰਡ ਮੀਰਪੁਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ। ਨੌਂ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਉਹ ਜੰਮੂ ਦੇ ਰਾਜੇ ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋ ਗਈ। ਸੰਗੀਤ ਸਿੱਖਿਆ ਉਸ ਨੇ ਉਸਤਾਦ ਅੱਲ੍ਹਾ ਬਖ਼ਸ਼ (ਬੜੇ ਗੁਲਾਮ ਅਲੀ ਖ਼ਾਨ ਦੇ ਪਿਤਾ) ਤੋਂ ਲਈ। ਉਸ ਦਾ ਵਿਆਹ ਲਾਹੌਰ ਵਿੱਚ ਸਈਦ ਸ਼ੱਬੀਰ ਹੁਸੈਨ ਸ਼ਾਹ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਵਕਤ ਦੇ ਨਾਲ ਚਾਰ ਬੇਟੀਆਂ ਅਤੇ ਦੋ ਬੇਟੀਆਂ ਦੀ ਮਾਂ ਬਣੀ। ਉਸ ਦੀ ਇੱਕ ਧੀ ਤਾਹਿਰਾ ਸਈਦ ਨੇ ਵੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਗਾਇਕਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਪਹਿਚਾਣ ਬਣਾਈ। ਮਲਿਕਾ ਪੁਖਰਾਜ ਦੀ 4 ਫਰਵਰੀ 2004 ਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਲਾਹੌਰ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।

ਗਾਇਕੀ

ਮਲਿਕਾ ਪੁਖਰਾਜ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਕਦੀਮੀਂ ਗ਼ਜ਼ਲ ਗਾਇਕਾ ਸਮਝੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਜਨਮ 1912 ਵਿੱਚ ਜੰਮੂ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ। ਉਹ ਤਮਾਮ ਉਮਰ ਲਾਹੌਰ ਹੀ ਰਹੀ। ਪੰਜਾਬੀ ਉਹ ਮਝੈਲਾਂ ਵਾਲੀ ਬੋਲਦੀ ਸੀ। ਉਸ ਦੀ ਤਰਬੀਅਤ ਕਲਾਸਿਕੀ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਧਰੁਪਦ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ ਜਿਸ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਸਦਕਾ ਉਸ ਦੀ ਗ਼ਜ਼ਲ ਸਰਾਈ ਤੋਂ ਮਿਲਦੇ ਹਨ। ਉਸ ਦੇ ਵਧੇਰੇ ਤਵੇ 1930ਵਿਆਂ ਅਤੇ 1940ਵਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮਾਰਕੀਟ ’ਚ ਆਏ। ਉਸ ਨੇ ਪਹਾੜੀ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਰਿਕਾਰਡਿੰਗ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਉਸ ਨੇ ਦੇਹਾਤ ਸੁਧਾਰ ਲਹਿਰ, ਜੋ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਚਲਾਈ ਸੀ, ਵਾਸਤੇ ਵੀ ਪੰਜਾਬੀ ਗੀਤਾਂ ਦੇ ਤਵੇ ਭਰੇ ਹਨ ਜੋ 1947 ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਹਨ।