ਮੋਹਤਰਾਮ ਐਸਕੰਦਰੀ
ਮੋਹਤਰਮ ਇਸਕੰਦਰੀ ( Persian: محترم اسکندری ; 1895 – 27 ਜੁਲਾਈ, 1924), [1] ਇੱਕ ਈਰਾਨੀ ਬੁੱਧੀਜੀਵੀ ਅਤੇ ਈਰਾਨੀ ਮਹਿਲਾ ਅੰਦੋਲਨ ਦੀ ਇੱਕ ਮੋਢੀ ਸੀ। ਉਹ ਜਮੀਅਤ-ਏ ਨੇਸਵਾਨ-ਏ ਵਤਨਖਾਹ ਦੀ ਸਹਿ-ਸੰਸਥਾਪਕ ਅਤੇ ਪਹਿਲੀ ਨੇਤਾ ਸੀ, ਜੋ ਪਰਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਮਹਿਲਾ ਅਧਿਕਾਰ ਸੰਸਥਾ ਸੀ।[2]
ਨੇਸਵਾਨ ਵਤਨ ਖਾਅ ਅਖਬਾਰ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਚੇਅਰਪਰਸਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ, ਐਸਕੰਦਰੀ ਨੇ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਪਰਦੇ ਹਟਾਉਣ ਸਮੇਤ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੇ ਸਮਰਥਨ ਵਿੱਚ ਭਾਸ਼ਣ ਦਿੱਤੇ। ਉਸਨੇ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਲਈ ਵੀ ਮਾਰਚ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ। [3]
ਜੀਵਨੀ[ਸੋਧੋ]
ਮੋਹਤਰਮ ਦਾ ਜਨਮ 1895 [4] ਵਿੱਚ ਤਹਿਰਾਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਉਦਾਰ, ਬੌਧਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜੀਵੰਤ ਅਤੇ ਸਿਆਸੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਰਗਰਮ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ, ਮੁਹੰਮਦ ਅਲੀ ਮਿਰਜ਼ਾ ਇਸਕੰਦਰੀ (ਅਲੀ ਖਾਨ ਦਾ ਰਾਜਕੁਮਾਰ), ਇੱਕ ਸੰਵਿਧਾਨਵਾਦੀ ਅਤੇ ਅਦਮੀਤ ਸੁਸਾਇਟੀ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਸਨ ਅਤੇ ਦਾਰ ਉਲ-ਫੂਨਨ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਉਂਦੇ ਸਨ। ਉਸਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਨਾਲ ਘਰ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ, ਅਤੇ ਮਿਰਜ਼ਾ ਮੁਹੰਮਦ ਅਲੀ ਖਾਨ ਮੋਹਕੀਕੀ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਹੇਠ ਫ਼ਾਰਸੀ ਅਤੇ ਫਰਾਂਸੀਸੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਐਸਕੰਦਰੀ ਅਤੇ ਮੋਹਕੀਕੀ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਵਿਆਹ ਕਰਨਗੇ। ਦੋਵਾਂ ਨੇ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ। [5] [6]
ਇੱਕ ਬਾਲਗ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ, ਐਸਕੰਦਰੀ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਦੀ ਸੱਟ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਸੀ, ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਲਈ ਪੜ੍ਹਾ ਰਹੀ ਸੀ, ਅਤੇ ਲੜਕੀਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਰਾਜ ਸਕੂਲ ਦੀ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ। ਸੰਵਿਧਾਨਕ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਰਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਨਾਲ ਉਸਦੀ ਅਸੰਤੁਸ਼ਟੀ ਨੇ ਉਸਨੂੰ 1922 ਵਿੱਚ ਜਮੀਅਤ-ਏ ਨੇਸਵਾਨ-ਏ ਵਤਨਖਾਹ, "ਈਰਾਨ ਦੀ ਦੇਸ਼ਭਗਤੀ ਮਹਿਲਾ ਲੀਗ" ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਨੇ ਨਾਰੀਵਾਦ ਅਤੇ ਈਰਾਨੀ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦ ਨੂੰ ਵਿਲੱਖਣ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਢਾਲਿਆ।
ਉਹ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਸੰਵਿਧਾਨਕ ਕ੍ਰਾਂਤੀ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਤੋਂ ਨਿਰਾਸ਼ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ 1922 ਵਿੱਚ, [3] ਤਹਿਰਾਨ ਵਿੱਚ ਕਈ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਉਸਨੇ ਦੇਸ਼ਭਗਤ ਮਹਿਲਾ ਸੰਘ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਲੈਕਚਰ ਦਿੱਤਾ, ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਦੇ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਦਾ ਸੰਚਾਲਨ ਕੀਤਾ, ਅਤੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਮਾਰਚਾਂ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ। ਇਕ ਰੈਲੀ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਔਰਤਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਪਰਚੇ ਸਾੜ ਦਿੱਤੇ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਸਰਕਾਰੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਮੋਹਤਰਾਮ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ। ਪਰ ਇਸ ਨਾਲ ਉਸਦਾ ਨਾਮ ਈਰਾਨ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਸਨੇ ਬਾਲਗ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਸਕੂਲ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਵੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਵਸਤੂਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਇਸ਼ਤਿਹਾਰ ਦਿੱਤਾ। [5]
ਮੋਹਤਰਾਮ ਐਸਕੰਦਰੀ ਦੀ 29 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਤਹਿਰਾਨ ਵਿੱਚ ਜੁਲਾਈ 1924 - 1925 ਨੂੰ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ, ਪਿੱਠ ਦੀ ਸਰਜਰੀ ਦੀਆਂ ਪੇਚੀਦਗੀਆਂ ਕਾਰਨ ਉਹ ਇੱਕ ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ। [7]
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ "Archived copy" (PDF). Archived from the original (PDF) on 2020-04-19. Retrieved 2008-08-31.
{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (link) - ↑ Afary, Janet. The Iranian Constitutional Revolution, 1906 - 1911, Columbia University Press, 1996.
- ↑ 3.0 3.1 Sanasarian, pages 63-64
- ↑ Hamideh Sedghi (2007). Women and Politics in Iran: Veiling, Unveiling, and Reveiling. Cambridge: Cambridge University Press. p. 77. ISBN 9780511510380.
- ↑ 5.0 5.1 Pouran Farrokhzad, pages 90 and 91
- ↑ Iranian Women in the Constitutional Movement, pages 115-118
- ↑ "ESKANDARĪ, MOḤTARAM". Encyclopædia Iranica. January 19, 2012. http://www.iranicaonline.org/articles/eskandari-mohtaram.