ਮੰਡੀ ਦੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਕੌਰ
ਮੰਡੀ ਦੀ ਰਾਣੀ ਸ਼੍ਰੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਕੌਰ ਸਾਹਿਬਾ ਦਾ ਜਨਮ 1904 ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ,[1] ਜਗਤਜੀਤ ਸਿੰਘ ਸਾਹਿਬ ਬਹਾਦਰ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਚੌਥੀ ਪਤਨੀ ਰਾਣੀ ਕਨਾਰੀ ਸਾਹਿਬਾ ਦੀ ਇਕਲੌਤੀ ਧੀ ਸੀ। ਜਗਤਜੀਤ ਨੇ 1890 ਅਤੇ 1947 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਕਪੂਰਥਲਾ, ਉੱਤਰੀ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਮਹਾਰਾਜਾ ਵਜੋਂ ਰਾਜ ਕੀਤਾ।
ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸਿੱਖਿਆ ਈਸਟਬੋਰਨ, ਇੰਗਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਗਤੀਸ਼ੀਲ ਗਰਲਜ਼ ਬੋਰਡਿੰਗ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ, ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੇ ਟੈਨਿਸ ਖੇਡੀ, ਇੱਕ ਪੰਜ-ਪੀਸ ਜੈਜ਼ ਬੈਂਡ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਨਾਟਕਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਫਿਰ ਉਸ ਨੂੰ ਪੈਰਿਸ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਦਾ ਵਿਆਹ 1923 ਵਿੱਚ ਮੰਡੀ ਦੇ ਰਾਜਾ ਜੋਗਿੰਦਰ ਸੇਨ ਬਹਾਦਰ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਸੀ।[2] ਜੋੜੇ ਨੇ ਆਪਣੇ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਯੂਰਪ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ, ਅਤੇ ਕਿੰਗ ਜਾਰਜ V ਅਤੇ ਮਹਾਰਾਣੀ ਮੈਰੀ ਦੁਆਰਾ ਲੰਡਨ ਵਿੱਚ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਪੰਜ ਮਹੀਨਿਆਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਮੰਡੀ, ਭਾਰਤ ਵਾਪਸ ਆ ਗਏ, ਅਤੇ ਜੋੜੇ ਦੇ ਇੱਕ ਪੁੱਤਰ ਅਤੇ ਇੱਕ ਧੀ, ਟਿੱਕਾ ਯਸ਼ੋਦਨ ਸਿੰਘ (ਜਨਮ 1923) ਅਤੇ ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਨਿਰਵਾਣਾ ਦੇਵੀ (ਜਨਮ 1929) ਸਨ।[3] 1927 ਵਿੱਚ ਨਿਊਯਾਰਕ ਹੇਰਾਲਡ ਟ੍ਰਿਬਿਊਨ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਇੰਟਰਵਿਊ ਵਿੱਚ, ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਨੇ ਸਭ ਤੋਂ ਗਰੀਬ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਹਾਸ਼ੀਏ ਵਾਲੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਲੜਨ ਦਾ ਇਰਾਦਾ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ।[4] ਜਦੋਂ ਉਸ ਦੇ ਪਤੀ ਨੇ ਦੂਜੀ ਪਤਨੀ ਲਈ, ਅੰਮ੍ਰਿਤ 1933 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪੈਰਿਸ ਲਈ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਕਦੇ ਵਾਪਸ ਨਹੀਂ ਆਇਆ।
ਕੌਰ ਨੇ ਪੈਰਿਸ ਵਾਪਸ ਆਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਸਮਾਂ ਬਿਤਾਇਆ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਦੂਜਾ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਸੀ।[5] ਉਸਨੂੰ 8 ਦਸੰਬਰ 1940 ਨੂੰ ਕਬਜ਼ੇ ਵਾਲੇ ਪੈਰਿਸ ਵਿੱਚ ਗੇਸਟਾਪੋ ਦੁਆਰਾ "ਫਰਾਂਸ ਛੱਡਣ ਵਿੱਚ ਯਹੂਦੀਆਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਲਈ ਆਪਣੇ ਗਹਿਣੇ ਵੇਚਣ ਦੇ ਦੋਸ਼ ਵਿੱਚ" ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਬੇਸਨਕੋਨ ਦੇ ਨਜ਼ਰਬੰਦੀ ਕੈਂਪ ਵਿੱਚ ਕੈਦ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਵਿਦੇਸ਼ ਦਫਤਰ ਅਤੇ ਮਾਰਸ਼ਲ ਪੇਟੇਨ ਨੂੰ ਪੱਤਰ ਲਿਖ ਕੇ ਉਸਦੀ ਰਿਹਾਈ ਲਈ ਮਦਦ ਮੰਗੀ। ਜਰਮਨਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕੈਦ ਆਪਣੇ ਇੱਕ ਜਾਸੂਸ ਲਈ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਦਾ ਅਦਲਾ-ਬਦਲੀ ਕਰਨ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕੀਤੀ, ਪਰ ਇੱਕ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੇ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਅਜਿਹੇ ਸੌਦੇ ਨੂੰ ਜਾਇਜ਼ ਠਹਿਰਾਉਣ ਲਈ ਉਸਦੀ ਵਾਪਸੀ "ਕਾਫ਼ੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਮਹੱਤਵ ਨਹੀਂ" ਸੀ। ਕੌਰ ਦੀ 1948 ਵਿੱਚ ਲੰਡਨ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਪਹਿਲੀ ਮਹਿਲਾ ਭਾਰਤੀ ਕੈਬਨਿਟ ਮੰਤਰੀ, ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਕੌਰ, ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਚਚੇਰੀ ਭੈਣ ਸੀ।
2022 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਇਤਾਲਵੀ ਪੱਤਰਕਾਰ "ਲਿਵੀਆ ਮਨੇਰਾ ਸੰਬੂਏ" ਨੇ ਇੱਕ ਜੀਵਨੀ ਲਿਖੀ, Il segreto di Amrit Kaur, ਜੋ ਕਿ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ In Search of Amrit Kaur ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ 2023 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਈ ਸੀ[6]
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ Akemi Johnson (2023-03-12). "The Life of an Indian Princess, Cloaked in Mystery". The New York Times. Retrieved 2023-03-19.
- ↑ "Rani of Mandi, 1924". The Lafayette Negative Archive. 1924-06-24. Archived from the original on 2023-03-19. Retrieved 2023-03-19.
- ↑ Ray Steward. "Rani Amrit Kaur Sahib of Mandi with her two children". in.pinterest.com. Retrieved 2013-03-19.
- ↑ Tunku Varadarajan (2023-03-17). "In Search of Amrit Kaur Review: Portrait of a Doomed Princess". The Wall Street Journal. Retrieved 2023-03-19.
- ↑ Butool Jamal (9 March 2023). "The Indian Princess Who Was Captured by the Germans During World War II". The Wire. India. Retrieved 26 March 2023.
- ↑ Manera Sambuy, Livia (2023). In Search of Amrit Kaur: A Lost Princess and Her Vanished World. Translated by Todd Portnowitz. Farrar, Straus and Giroux. ISBN 9780374715724. Originally Il segreto di Amrit Kaur (in ਇਤਾਲਵੀ). Feltrinelli. 2022. ISBN 9788807035128.