ਰਜਨੀ ਕੁਮਾਰ
ਰਜਨੀ ਕੁਮਾਰ (ਜਨਮ ਨੈਨਸੀ ਜੋਇਸ ਮਾਰਗਰੇਟ ਜੋਨਸ ; 5 ਮਾਰਚ 1923 – 11 ਨਵੰਬਰ 2022) ਇੱਕ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਜਨਮੇ ਭਾਰਤੀ ਸਿੱਖਿਆ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਅਤੇ ਸਪਰਿੰਗਡੇਲਜ਼ ਗਰੁੱਪ ਆਫ਼ ਸਕੂਲਜ਼ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਸਨ। ਉਹ 2011 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਚੌਥੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਨਾਗਰਿਕ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤਕਰਤਾ ਸੀ।
ਜੀਵਨੀ
[ਸੋਧੋ]ਕੁਮਾਰ ਦਾ ਜਨਮ ਨੈਨਸੀ ਜੋਇਸ ਮਾਰਗਰੇਟ ਜੋਨਸ 5 ਮਾਰਚ 1923 ਨੂੰ ਲੰਡਨ, ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਕਿੰਗਡਮ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ।[1] ਉਸਨੇ 1941 ਵਿੱਚ ਲੰਡਨ ਸਕੂਲ ਆਫ਼ ਇਕਨਾਮਿਕਸ ਤੋਂ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਕੀਤੀ,[2] 23 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਾਥੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀ, ਯੁਧਿਸ਼ਟਰ ਕੁਮਾਰ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ, ਭਾਰਤ ਚਲੀ ਗਈ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਨਾਮ ਰਜਨੀ ਰੱਖ ਲਿਆ।[1][3]
1950 ਵਿੱਚ, ਉਹ ਇੱਕ ਸਥਾਨਕ ਸਕੂਲ, ਸਲਵਾਨ ਗਰਲਜ਼ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਵਜੋਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਈ ਅਤੇ 1955 ਤੱਕ ਉੱਥੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ[2] ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ, ਉਹ 1953 ਵਿੱਚ ਨੈਸ਼ਨਲ ਫੈਡਰੇਸ਼ਨ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਅਨ ਵੂਮੈਨ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਵਜੋਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਈ।[1] 1955 ਵਿੱਚ, ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਘਰ ਦੇ ਲਿਵਿੰਗ ਰੂਮ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਿੰਡਰਗਾਰਟਨ ਵਜੋਂ ਆਪਣਾ ਸਕੂਲ, ਸਪਰਿੰਗਡੇਲਸ ਸਕੂਲ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ।[2][4] ਸੰਸਥਾ ਨੇ, ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਅਤੇ ਦੁਬਈ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਕੀਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਰਿਪੋਰਟ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਇਸਦੇ ਰੋਲ ਵਿੱਚ 6000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਹਨ।[2]
ਕੁਮਾਰ ਲੇਡੀ ਇਰਵਿਨ ਕਾਲਜ[2] ਦੇ ਚੇਅਰਪਰਸਨ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਬਾਲ ਭਵਨ ਦੇ ਉਪ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸਨ।[1] ਉਸਨੇ ਜਨੇਵਾ ਵਿੱਚ ਗਲੋਬਲ ਪੀਸ ਕਾਨਫਰੰਸ ਅਤੇ ਮਾਸਕੋ ਵਿੱਚ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਲਈ ਵਿਸ਼ਵ ਕਾਂਗਰਸ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। 1988 ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਸੇਵਾਮੁਕਤੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ,[1] ਕੁਮਾਰ ਸਪਰਿੰਗਡੇਲਜ਼ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ ਸੋਸਾਇਟੀ ਵਿੱਚ ਇਸਦੀ ਚੇਅਰਪਰਸਨ ਵਜੋਂ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ। ਉਹ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਾਖਰਤਾ ਮਿਸ਼ਨ ਦੇ ਤਹਿਤ ਇੱਕ ਪਹਿਲਕਦਮੀ, ਦਿੱਲੀ ਸਕੂਲ ਸਾਖਰਤਾ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਨਾਲ ਵੀ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਸੀ।[1][2]
ਕੁਮਾਰ ਨੂੰ 2005 ਵਿੱਚ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਹਿਲਾ ਦਿਵਸ 'ਤੇ ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ[1] Gr8 ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਪਤਕਰਤਾ! ਮਹਿਲਾ ਅਵਾਰਡ, ਕੁਮਾਰ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ 2011 ਵਿੱਚ ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ ਦੇ ਚੌਥੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਭਾਰਤੀ ਨਾਗਰਿਕ ਪੁਰਸਕਾਰ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[2][5] 2012 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੂੰ ਦੱਖਣੀ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਆਰਡਰ ਆਫ਼ ਦ ਕੰਪੈਨੀਅਨਜ਼ ਆਫ਼ ਓਰ ਟੈਂਬੋ (ਸਿਲਵਰ) ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[6]
ਕੁਮਾਰ ਦੀ ਮੌਤ 10 ਨਵੰਬਰ 2022 ਨੂੰ 99 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਹੋਈ[7][8][9]
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਰਚਨਾਵਾਂ
[ਸੋਧੋ]- Kumar, Rajni (2019). Against the wind : a life's journey. Noida, Uttar Pradesh, India. ISBN 978-93-5357-132-0. OCLC 1130900621.
{{cite book}}: CS1 maint: location missing publisher (link)
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 "Rajni Kumar : A Class Apart". Archived by the Wayback Machine.: Boloji. 25 December 2005. Archived from the original on 10 May 2012. Retrieved 13 November 2022.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 Chaudhary, Suchitra Bajpai (17 April 2013). "The woman behind the legendary Springdales School". Friday magazine. Al Nisr Publishing. Archived from the original (Archived by the Wayback Machine.) on 27 June 2013. Retrieved 13 November 2022.
{{cite web}}: More than one of|archivedate=and|archive-date=specified (help); More than one of|archiveurl=and|archive-url=specified (help) - ↑ Goreja, Rahul (12 November 2022). "'Curious, Joyous, Upright': Springdales School's Founder Rajni Kumar No More". TheQuint (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 12 November 2022.
- ↑ "Springdales". Springdales. 2014. Archived from the original on 4 ਜੂਨ 2017. Retrieved 26 November 2014.
{{cite web}}: More than one of|archivedate=and|archive-date=specified (help); More than one of|archiveurl=and|archive-url=specified (help) - ↑ "Padma Shri" (PDF). Ministry of Home Affairs, Government of India. 2014. Archived from the original (PDF) on 15 ਅਕਤੂਬਰ 2015. Retrieved 11 November 2014.
{{cite web}}: More than one of|archivedate=and|archive-date=specified (help); More than one of|archiveurl=and|archive-url=specified (help) - ↑ "Rajni Kumar conferred with prestigious award in South Africa". Hindustan Times. 5 November 2012. Archived from the original on 30 November 2014. Retrieved 27 November 2014.
{{cite web}}: More than one of|archivedate=and|archive-date=specified (help); More than one of|archiveurl=and|archive-url=specified (help) - ↑ "Rajni Kumar, 5.3.1923 – 10.11.2022". Springdales. Retrieved 10 November 2022.
- ↑ Kanjilal, Pratik (10 November 2022). "SC Allows House Arrest For Gautam Navlakha; What the US Midterm Polls Mean For India". The India Cable. Retrieved 10 November 2022.
Rajni Kumar, born Nancie Joyce Margaret Jones in the UK, was an educationist honoured with the Padmashree award, who married and moved to India in 1941. Founder of Springdales School and chairperson of Lady Irwin College, she has died aged 99.
- ↑ Chenoy, Anuradha (11 November 2022). "Rajni Kumar: Educator who gave the Capital a new model". Hindustan Times.