ਰਾਣਾ ਜਸ਼ਰਾਜ
ਰਾਣਾ ਜਸ਼ਰਾਜ ਦਾ ਨਾਂ ਵੀਰ ਦਾਦਾ ਜਸ਼ਰਾਜ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਲੋਹਾਣਾ ਜਾਤੀ ਦੁਆਰਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੁਲਦੇਵਤਾ ਵਜੋਂ ਪੂਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।[1][2] ਜਸ਼ਰਾਜ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ, ਬਸੰਤ ਪੰਚਮੀ (ਹਿੰਦੂ ਕੈਲੰਡਰ ਅਨੁਸਾਰ ਬਸੰਤ ਰੁੱਤ ਦਾ ਪੰਜਵਾਂ ਦਿਨ) ਵੀਰ ਦਾਦਾ ਜਸ਼ਰਾਜ ਦੇ ਬਲਿਦਾਨ ਦਿਵਸ (ਸ਼ਹੀਦ ਦਿਵਸ) ਵਜੋਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਵੀਰ ਦਾਦਾ ਜਸ਼ਰਾਜ ਭਾਰਤੀ ਉਪ ਮਹਾਂਦੀਪ ਦੇ ਪੰਜਾਬ, ਸਿੰਧ, ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਲੋਹਾਣਾ, ਭਾਨੁਸ਼ਾਲੀ, ਖੱਤਰੀ, ਅਤੇ ਸਾਰਸਵਤ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੁਆਰਾ ਪੂਜਿਆ ਇੱਕ ਦੇਵਤਾ ਹੈ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਲੋਕ ਕਥਾਵਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਜਸ਼ਰਾਜ (1205-1231) ਨੂੰ ਜਦੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਿਆ ਕਿ ਹਿੰਦੂਆਂ ਦੁਆਰਾ ਪੂਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਪਵਿੱਤਰ ਜਾਨਵਰ ਨੂੰ ਦੁਸ਼ਮਣ ਚੋਰੀ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਵਿਆਹ ਦੇ ਮੰਡਪ ਵਿੱਚ ਸੀ, ਉਸਨੇ ਆਪਣਾ ਡਰ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਆਪਣੇ ਦੁਸ਼ਮਣਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕੀਤਾ। ਉਸਦੀ ਭੈਣ ਹਰਕੋਰ ਦੁਆਰਾ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਕਾਬੁਲ ਤੋਂ ਦੁਸ਼ਮਣ ਆਖ਼ਰਕਾਰ ਹਾਰ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਜਸ਼ਰਾਜ ਜੇਤੂ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ,ਪਰ ਉਹ ਦੁਸ਼ਮਣ ਦੀ ਰਣਨੀਤੀ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਹ ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਹੀ ਲੋਹਾਣਾ ਅਤੇ ਭਾਨੁਸ਼ਾਲੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਵੀਰ ਦਾਦਾ ਜਸ਼ਰਾਜ ਵਜੋਂ ਪੂਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਭੈਣ ਹਰਕੋਰ ਨੂੰ ਲੋਹਾਣਾ ਕਬੀਲੇ ਦੁਆਰਾ ਕੁਲਦੇਵੀ ਵਜੋਂ ਪੂਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਹਾਲਾਂਕਿ, ਲੋਹਾਣਾ ਲੋਕ, ਅੱਜ ਦਾਦਾ ਜਸਰਾਜ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਲੋਕ ਦੇਵਤਾ ਜਾਂ ਕੁਲਦੇਵਤਾ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਦਾਦਾ ਜਸਰਾਜ ਦੀ ਮੂਰਤੀ ਨੂੰ ਖਜੂਰ ਅਤੇ ਗੁੜ ਆਦਿ ਭੇਟ ਕਰਨ ਦਾ ਰਿਵਾਜ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਘੋੜੇ 'ਤੇ ਸਵਾਰ ਦਿਖਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਨਵ-ਵਿਆਹੀਆਂ ਦੁਲਹਨਾਂ ਰੰਗ-ਬਿਰੰਗੇ ਕੱਪੜੇ ਪਾ ਕੇ ਦਾਦਾ ਜਸਰਾਜ ਨੂੰ ਭੇਟ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਪਹਿਲਾਂ ਪੂਜਾ-ਪਾਠ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਸਿਰਫ਼ ਚਿੱਟੇ ਕੱਪੜੇ ਪਹਿਨਣ ਦਾ ਹੁਕਮ ਹੁੰਦਾ ਸੀ, ਪਰ ਹੁਣ ਲੋਹਾਣੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਇਹ ਰਿਵਾਜ ਲਗਭਗ ਵਿਸਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।[2]
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ Thakur, Upendra (1959). Sindhi Culture. University of Bombay. p. 175.
- ↑ 2.0 2.1 Lachaier, Pierre (1999). Firmes et entreprises en Inde: Ia firme lignagere dans ses reseaux. KARTHALA Edition. p. 70. ISBN 978-2-86537-927-9.