ਰੁਦਕੀ

ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਇੱਕ ਅਜ਼ਾਦ ਗਿਆਨਕੋਸ਼ ਤੋਂ
ਰੁਦਕੀ

ਅਬਦੁੱਲਾ ਜਫਰ ਇਬਨ ਮੁਹੰਮਦ ਰੁਦਕੀ[1] (Persian: ابوعبدالله جعفر ابن محمد رودکی, ਤਾਜਿਕ: [Абӯабдуллоҳ Ҷаъфар Ибни Муҳаммад] Error: {{Lang}}: text has italic markup (help), entitledآدم الشعرا ਆਦਮ ਅਲਸ਼ਾਇਰਾ ਜਾਂ ਸ਼ਾਇਰਾਂ ਦਾ ਆਦਮ), ਰੁਦਾਗੀ ਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ (858 - 941), ਫ਼ਾਰਸੀ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਕਵੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਧੁਨਿਕ ਫਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਮੋਢੀ ਕਵੀ ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਜਦੋਂ ਫਾਰਸ (ਈਰਾਨ) ਉੱਤੇ ਅਰਬਾਂ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤਕ ਜਗਤ ਵਿੱਚ ਅਰਬੀ ਦਾ ਗਲਬਾ ਵੱਧ ਗਿਆ ਸੀ, ਰੁਦਕੀ ਨੇ ਫਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਨਵਾਂ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਰਬੀ ਲਿਪੀ ਦੇ ਨਵਿਆਏ ਸੰਸਕਰਨ ਵਿੱਚ ਲਿਖਣਾ ਚਾਲੂ ਕੀਤਾ ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਫ਼ਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਲਿਪੀ ਬਣ ਗਈ।

ਰੁਦਕੀ ਦਾ ਜਨਮ ਆਧੁਨਿਕ ਤਾਜਿਕਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਜੋ ਉਸ ਸਮੇਂ ਫ਼ਾਰਸੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਖੇਤਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਆਉਂਦਾ ਸੀ।

ਰੁਦਕੀ ਦੀ ਬੇਨੂਰੀ[ਸੋਧੋ]

ਸਮਾਨੀ ਅਤੇ ਨਿਜ਼ਾਮੀ ਅਰੂਜ਼ੀ ਵਰਗੇ ਕੁਝ ਪੁਰਾਣੇ ਜੀਵਨੀਕਾਰ ਉਹਦੀ ਬੇਨੂਰੀ ਦੇ ਜਨਮ ਜਾਤ ਹੋਣ ਤੇ ਜੋਰ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦੇ। ਫਿਰਦੌਸੀ ਆਪਣੇ ਸ਼ਾਹਨਾਮਾ ਵਿੱਚ ਬੱਸ ਏਨਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਪੰਚਤੰਤਰ ਸੁਣਾਇਆ ਤੇ ਉਸਨੇ ਇਹ ਕਵਿਤਾ ਵਿੱਚ ਲਿਖ ਦਿੱਤਾ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਉਸ ਦੀ ਨਿਗਾਹ ਸਲਾਮਤ ਹੋਣ ਦਾ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ:

پوپک دیدم به حوالی سرخس
بانگک بر بُرده به ابر اندرا
چادرکی رنگین دیدم بر او
رنگ بسی گونه بر آن چادرا

ਗੁਰਮੁਖੀ:-

ਪੋਪਕ ਦੀਦਮ ਬੇ ਹਵਾਲੀ ਸਰਾਖ਼ਸ
ਬਾਨਗਕ ਬਰ ਬਰਦੇ ਬੇ ਅਬਰ ਅੰਦਰਾ
ਚਾਦਰ ਕੀ ਰੰਗੀਨ ਦੀਦਮ ਬਰ ਓ
ਰੰਗ ਬਸੀ ਗੁਨਾ ਬਰ ਆਨ ਚਾਦਰਾ

ਪੰਜਾਬੀ ਅਨੁਵਾਦ:-

ਮੈਂ ਸਰਾਖ਼ਸ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਕੋਲ ਇੱਕ ਪੰਛੀ ਵੇਖਿਆ
ਉਸਨੇ ਬੱਦਲਾਂ ਤੱਕ ਆਪਣਾ ਗੀਤ ਬੁਲੰਦ ਕੀਤਾ ਸੀ
ਮੈਂ ਉਸ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਰੰਗੀਨ ਚਾਦਰ ਵੇਖੀ
ਤੇ ਉਸ ਦੀ ਚਾਦਰ ਉੱਤੇ ਦੇਖੇ ਅਨੇਕ ਰੰਗ

ਸਤਨਾਮ ਸਿੰਘ ਕੈਂਥ ਦੀ ਪੁਸਤਕ ਸਾਹਿਤਿਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਪੰਨਾ ਨੰਬਰ 99 ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਫ਼ਾਰਸੀ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਮਸਨਵੀ "ਕਲੀਲੀ - ਓ- ਦਮਨ" ਰੂਦਕੀ ਦੀ ਹੀ ਰਚਨਾ ਹੈ

  1. Encyclopaedia Britannica. "Rudaki".

{{ਅਧਾਰ}