ਵੀਅਤਨਾਮ ਜੰਗ

ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਇੱਕ ਅਜ਼ਾਦ ਗਿਆਨਕੋਸ਼ ਤੋਂ
ਵੀਅਤਨਾਮ ਲਾਮ
ਹਿੰਦਚਿਨਾ ਲਾਮ ਅਤੇ ਠੰਡੀ ਲਾਮ ਦਾ ਹਿੱਸਾ
ਮਿਤੀ੧੯੫੬ (੧੯੫੬-੧੨)
(੧੮ ਸਾਲ, ੪ ਮਹੀਨੇ, ੪ ਹਫ਼ਤੇ ਅਤੇ ੧ ਦਿਨ)
ਥਾਂ/ਟਿਕਾਣਾ
ਨਤੀਜਾ

ਸਾਮਵਾਦ ਦੀ ਜਿੱਤ

ਰਾਜਖੇਤਰੀ
ਤਬਦੀਲੀਆਂ
ਉੱਤਰੀ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਵੀਅਤਨਾਮ ਦਾ ਵੀਅਤਨਾਮ ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਗਣਰਾਜ ਵਿੱਚ ਏਕੀਕਰਨ।
Belligerents

ਸਾਮਵਾਦ-ਵਿਰੋਧੀ ਤਾਕਤਾਂ: ਫਰਮਾ:Country data ਦੱਖਣੀ ਵੀਅਤਨਾਮ
 ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ
 ਦੱਖਣੀ ਕੋਰੀਆ
 ਆਸਟਰੇਲੀਆ
 ਥਾਈਲੈਂਡ
 ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ
ਕੰਬੋਡੀਆ ਖਮੇਰ ਗਣਰਾਜ
ਲਾਓਸ ਲਾਓਸ ਦੀ ਬਾਦਸ਼ਾਹੀ

ਸਹਾਇਤਾ ਦੇਣ ਵਾਲ਼ੇ:
ਫਰਮਾ:Country data ਫ਼ਿਲਪੀਨਜ਼
ਫਰਮਾ:Country data ਤਾਈਵਾਨ

ਫਰਮਾ:Country data ਸਪੇਨ

ਸਾਮਵਾਦੀ ਤਾਕਤਾਂ: ਫਰਮਾ:Country data ਉੱਤਰੀ ਵੀਅਤਨਾਮ
ਫਰਮਾ:Country data ਦੱਖਣੀ ਵੀਅਤਨਾਮ ਗਣਰਾਜ ਵੀਅਤ ਕਾਂਗ
ਕੰਬੋਡੀਆ ਖਮੇਰ ਰੂਜ
ਲਾਓਸ ਪਾਥਟ ਲਾਓ

ਸਹਾਇਤਾ ਦੇਣ ਵਾਲ਼ੇ:
 ਚੀਨ
ਫਰਮਾ:Country data ਸੋਵੀਅਤ ਸੰਘ
ਫਰਮਾ:Country data ਕਿਊਬਾ  ਉੱਤਰੀ ਕੋਰੀਆ
ਫਰਮਾ:Country data ਚੈੱਕੋਸਲੋਵਾਕੀਆ
 ਚੀਨ
 ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ
ਕੰਬੋਡੀਆ ਦੀ ਬਾਦਸ਼ਾਹੀ (੧੯੫੩–੭੦)
ਕੰਬੋਡੀਆ ਖਮੇਰ ਗਣਰਾਜ

ਕੰਪੂਚੀਆ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੰਘ ਦੀ ਸ਼ਾਹੀ ਸਰਕਾਰ
Commanders and leaders
ਫਰਮਾ:Country data ਦੱਖਣੀ ਵੀਅਤਨਾਮ Ngô Đình Diệm
ਫਰਮਾ:Country data ਦੱਖਣੀ ਵੀਅਤਨਾਮ Nguyễn Văn Thiệu
ਫਰਮਾ:Country data ਦੱਖਣੀ ਵੀਅਤਨਾਮ Nguyen Cao Ky
ਫਰਮਾ:Country data ਦੱਖਣੀ ਵੀਅਤਨਾਮ Cao Văn Viên
ਫਰਮਾ:Country data ਦੱਖਣੀ ਵੀਅਤਨਾਮ Ngô Quang Trưởng
ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ John F. Kennedy
ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ Lyndon B. Johnson
ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ Richard Nixon
ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ William Westmoreland
ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ Creighton Abrams
ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ Robert McNamara
ਦੱਖਣੀ ਕੋਰੀਆ Park Chung-hee
ਦੱਖਣੀ ਕੋਰੀਆ Chae Myung Shin
ਆਸਟਰੇਲੀਆ Robert Menzies
ਆਸਟਰੇਲੀਆ Harold Holt
ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ Keith Holyoake
ਥਾਈਲੈਂਡ Thanom Kittikachorn
...and others
ਫਰਮਾ:Country data ਉੱਤਰੀ ਵੀਅਤਨਾਮ ਹੋ ਚੀ ਮਿਨ
ਫਰਮਾ:Country data ਉੱਤਰੀ ਵੀਅਤਨਾਮ Le Duan
ਫਰਮਾ:Country data ਉੱਤਰੀ ਵੀਅਤਨਾਮ Võ Nguyên Giáp
ਫਰਮਾ:Country data ਉੱਤਰੀ ਵੀਅਤਨਾਮ Van Tien Dung
ਫਰਮਾ:Country data ਉੱਤਰੀ ਵੀਅਤਨਾਮ Le Trong Tan
ਫਰਮਾ:Country data ਉੱਤਰੀ ਵੀਅਤਨਾਮ Phạm Văn Đồng
ਫਰਮਾ:Country data ਦੱਖਣੀ ਵੀਅਤਨਾਮ ਗਣਰਾਜ Hoang Van Thai
ਫਰਮਾ:Country data Republic of South Vietnam Tran Van Tra
ਫਰਮਾ:Country data ਦੱਖਣੀ ਵੀਅਤਨਾਮ ਗਣਰਾਜ Nguyen Van Linh
ਫਰਮਾ:Country data Rਦੱਖਣੀ ਵੀਅਤਨਾਮ ਗਣਰਾਜ Nguyễn Hữu Thọ
...ਅਤੇ ਹੋਰ
Lieutenant-Colonel Les Kosem
Brigadier General Y-Ghok Niê Krieng
Chau Dara
Strength

~੧,੮੩੦,੦੦੦ (੧੯੬੮)
ਫਰਮਾ:Country data ਦੱਖਣੀ ਵੀਅਤਨਾਮ ਦੱਖਣੀ ਵੀਅਤਨਾਮ: ੮੫੦,੦੦੦ (੧੯੬੮)
੧,੫੦੦,੦੦੦ (੧੯੭੪-੫)[1]
ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ: ੫੩੬,੧੦੦ (੧੯੬੮)

ਅਜ਼ਾਦ ਜਗਤ ਫ਼ੌਜੀ ਤਾਕਤਾਂ: ੬੫,੦੦੦
ਦੱਖਣੀ ਕੋਰੀਆਦੱਖਣੀ ਕੋਰੀਆ: ੫੦,੦੦੦
ਆਸਟਰੇਲੀਆ ਆਸਟਰੇਲੀਆ: ੭,੬੭੨
ਥਾਈਲੈਂਡਫਰਮਾ:Country data ਫ਼ਿਲਪੀਨਜ਼ ਥਾਈਲੈਂਡ, ਫ਼ਿਲਪੀਨਜ਼: ੧੦,੪੫੦
ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ: ੫੫੨

~੪੬੧,੦੦੦

ਫਰਮਾ:Country data ਉੱਤਰੀ ਵੀਅਤਨਾਮ ਉੱਤਰੀ ਵੀਅਤਨਾਮ: ੨੮੭,੪੬੫ (Jਜਨਵਰੀ ੧੯੬੮)
ਚੀਨ ਚੀਨ: ੧੭੦,੦੦੦ (੧੯੬੫-੬੯ ਵਿੱਚ)
ਫਰਮਾ:Country data ਸੋਵੀਅਤ ਸੰਘ ਸੋਵੀਅਤ ਸੰਘ: ੩,੦੦੦
ਉੱਤਰੀ ਕੋਰੀਆ ਉੱਤਰੀ ਕੋਰੀਆ: ੩੦੦–੬੦੦
ਚਾਮ ਅਜ਼ਾਦੀ ਮੋਰਚਾ (Front de Libération du Champa, FLC)
Central Highlands Liberation Front (Front de Libération des Hauts Plateaux, FLHP)
Liberation Front of Kampuchea Krom (Front de Liberation du Kampuchea Krom, FLKK)
Casualties and losses

ਫਰਮਾ:Country data ਦੱਖਣੀ ਵੀਅਤਨਾਮ South Vietnam
195,000–430,000 civilian dead
220,357
1,170,000 ਮੌਤਾਂ
ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ United States
58,220 dead;
ਦੱਖਣੀ ਕੋਰੀਆ South Korea
5,099 dead; 10,962 wounded; 4 missing
ਆਸਟਰੇਲੀਆ Australia
500 dead; 3,129 wounded

ਨਿਊਜ਼ੀਲੈਂਡ New Zealand
37 dead; 187 wounded
ਥਾਈਲੈਂਡ Thailand
351 dead;1,358 wounded
ਫਰਮਾ:Country data ਫ਼ਿਲਪੀਨਜ਼ Philippines
9 dead

ਕੁੱਲ ਹਲਾਕ: ੪੮੦,੫੩੮–੮੦੭,੫੬੪
ਕੁੱਲ ਫੱਟੜ: ~੧,੪੯੦,੦੦੦+

ਫਰਮਾ:Country data ਉੱਤਰੀ ਵੀਅਤਨਾਮਫਰਮਾ:Country data ਦੱਖਣੀ ਵੀਅਤਨਾਮ ਗਣਰਾਜ ਉੱਤਰੀ ਵੀਅਤਨਾਮ ਅਤੇ ਵੀਅਤ ਕਾਂਗ
੫੦,੦੦੦–65,000 civilian dead
400,000- 450_453"/>–1,100,000 military dead or missing
600,000+ wounded
ਚੀਨ ਚੀਨ
~1,100 dead and 4,200 wounded
ਫਰਮਾ:Country data ਸੋਵੀਅਤ ਸੰਘ ਸੋਵੀਅਤ ਸੰਘ
16 ਮੌਤਾਂ

ਕੁੱਲ ਹਲਾਕ: ੪੫੫,੪੬੨–੧,੧੭੦,੪੬੨
ਕੁੱਲ ਫੱਟੜ: ~੬੦੮,੨੦੦

ਵੀਅਤਨਾਮ ਦੀ ਲਾਮ, ਜਿਹਨੂੰ ਦੂਜੀ ਹਿੰਦਚਿਨਾ ਲਾਮ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, 1 ਨਵੰਬਰ 1955 ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 3੦ ਅਪ੍ਰੈਲ 1975 ਨੂੰ ਵਾਪਰੀ ਸਾਈਗਾਨ ਦੀ ਸਪੁਰਦਗੀ ਤੱਕ ਚੱਲੀ ਠੰਡੀ ਲਾਮ ਦੇ ਦੌਰ ਵੇਲੇ ਦੀ ਇੱਕ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਥਾਂ 'ਤੇ ਲੜੀ ਗਈ ਜੰਗ ਸੀ। ਇਹ ਲਾਮ ਪਹਿਲੀ ਇੰਡੋਚਾਈਨਾ ਜੰਗ ਮਗਰੋਂ ਉੱਤਰੀ ਵੀਅਤਨਾਮ (ਸੋਵੀਅਤ ਸੰਘ, ਚੀਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਾਮਵਾਦੀ ਹਿਮਾਇਤੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵੱਲੋਂ ਸਹਾਇਤਾ) ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਵੀਅਤਨਾਮ ਦੀ ਹਕੂਮਤ (ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਾਮਵਾਦ-ਵਿਰੋਧੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵੱਲੋਂ ਸਹਾਇਤਾ) ਵਿਚਕਾਰ ਹੋਈ ਸੀ।[2] ਵੀਅਤ ਕਾਂਗ (ਜਿਹਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਮੋਰਚਾ ਜਾਂ ਐੱਨ.ਐੱਲ.ਐੱਫ਼. ਵੀ ਆਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ), ਜੋ ਕਿ ਉੱਤਰ ਦੇ ਹੁਕਮਾਂ ਹੇਠ ਚਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਇੱਕ ਮਾਮੂਲੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਦੱਖਣੀ ਵੀਅਤਨਾਮੀ ਸਾਮਵਾਦੀ ਸਾਂਝਾ ਮੋਰਚਾ ਸੀ, ਨੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿਚਲੇ ਸਾਮਵਾਦ-ਵਿਰੋਧੀ ਤਾਕਤਾਂ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਇੱਕ ਛਾਪਾਮਾਰ ਜੰਗ ਲੜੀ। ਪੀਪਲਜ਼ ਆਰਮੀ ਆਫ਼ ਵੀਅਤਨਾਮ (ਉੱਤਰੀ ਵੀਅਤਨਾਮੀ ਫ਼ੌਜ ਜਾਂ ਐੱਨ.ਵੀ.ਏ. ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ਇੱਕ ਵਧੇਰੀ ਰਵਾਇਤੀ ਜੰਗ ਲੜੀ ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਦਸਤੇ ਘੱਲੇ। ਜਿਵੇਂ-ਜਿਵੇਂ ਲਾਮ ਅੱਗੇ ਵਧੀ, ਵੀਅਤ ਕਾਂਗ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਭੂਮਿਕਾ ਘਟਦੀ ਗਈ ਜਦਕਿ ਐੱਨ.ਵੀ.ਏ. ਦਾ ਰੋਲ ਹੋਰ ਵਧਦਾ ਗਿਆ। ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਵੀਅਤਨਾਮੀ ਫ਼ੌਜਾਂ ਖ਼ਾਸ ਹਵਾਈ ਯੋਗਤਾ ਅਤੇ ਜ਼ਬਰਦਸਤ ਅਸਲੇ ਦਾ ਸਹਾਰਾ ਲੈ ਕੇ ਭਾਲ਼ ਅਤੇ ਤਬਾਹੀ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਕਰ ਰਹੇ ਸੀ ਜਿਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਧਰਤੀ ਉਤਲੀਆਂ ਫ਼ੌਜਾਂ, ਤੋਪਖ਼ਾਨੇ ਅਤੇ ਹਵਾਈ ਗੋਲ਼ਾਬਾਰੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ। ਲਾਮ ਦੇ ਦੌਰ ਵਿੱਚ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਨੇ ਉੱਤਰੀ ਵੀਅਤਨਾਮ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਵੱਡੇ ਪੈਮਾਨੇ 'ਤੇ ਜੰਗਨੀਤਕ ਗੋਲ਼ਾਬਾਰੀ ਦੀ ਇੱਕ ਮੁਹਿੰਮ ਚਲਾਈ ਸੀ ਅਤੇ ਵੇਖਦੇ ਹੀ ਵੇਖਦੇ ਉੱਤਰੀ ਵੀਅਤਨਾਮੀ ਦੇ ਅਸਮਾਨ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਰਾਖੀ ਵਾਲ਼ੇ ਅਸਮਾਨ ਬਣ ਗਏ ਸਨ।

ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਵੀਅਤਨਾਮ ਦੀ ਹੀ ਇੱਕ ਬਸਤੀ ’ਚ ਸਿੱਧੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਬਸਤੀਵਾਦੀਆਂ ਦੀ ਹਾਰ ਹੋਈ। ਸਭ ਤੋਂ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਸਾਮਰਾਜੀ ਤਾਕਤ ਨੂੰ ਵੀਅਤਨਾਮ ਵਿੱਚ ਹੀ ਅਜਿਹੀ ਹਾਰ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਜਿਸ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਿਲਾ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਜੇ ਇਹ ਚੀਨ ਅਤੇ ਰੂਸ ਨੂੰ ਇੱਕ-ਦੂਜੇ ਦੇ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਖੜ੍ਹਾ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਕਾਮਾਯਾਬ ਨਾ ਹੁੰਦੀ ਤਾਂ ਸ਼ਾਇਦ ਵੀਅਤਨਾਮ ਜੰਗ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਦੇਸ਼ ਵਜੋਂ ਭੱਲ ਖ਼ਤਮ ਕਰ ਦਿੰਦੀ। ਵੀਅਤਨਾਮ, ਕੰਬੋਡੀਆ ਅਤੇ ਲਾਉਸ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਫਰਾਂਸੀਸੀ ਬਸਤੀਵਾਦ ਅਤੇ ਫਿਰ ਅਮਰੀਕੀ ਸਾਮਰਾਜ ਨੂੰ ਕਰਾਰੀ ਹਾਰ ਦੇ ਕੇ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਇਤਿਹਾਸ ਸਿਰਜਿਆ ਅਤੇ ਗੋਰੀ ਨਸਲ ਦੀ ਉੱਚਤਾ ਦੇ ਭਰਮ ਨੂੰ ਸਦਾ ਲਈ ਤੋੜ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਦੀਅਨ ਬਿਨ ਫੂ ਵਿੱਚ ਵੀਅਤਨਾਮ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਫਰਾਂਸੀਸੀ ਬਸਤੀਵਾਦੀਆਂ ਨੂੰ ਸਿੱਧੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਹਰਾ ਕੇ ਨਵਾਂ ਇਤਿਹਾਸ ਸਿਰਜਿਆ।

ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]

  1. Le Gro, p. 28.
  2. "ਵਿਅਤਨਾਮ ਲਾਮ". Encyclopædia Britannica. Retrieved 5 March 2008. Meanwhile, the United States, its military demoralized and its civilian electorate deeply divided, began a process of coming to terms with defeat in its longest and most controversial war