ਸਰੋਜ ਦੱਤਾ
ਸਰੋਜ ਦੱਤਾ | |
|---|---|
| সরোজ দত্ত | |
 ਸਰੋਜ ਦੱਤਾ ਦਾ ਬੁੱਤ | |
| ਸੀ.ਪੀ.ਆਈ.ਐਮ.ਐਲ ਦੇ ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਦੇ ਸੂਬਾ ਸਕੱਤਰ | |
| ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ 1969–1971 | |
| ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ | ਸੁਸ਼ੀਤਲ ਰੇ ਚੌਧਰੀ |
| ਨਿੱਜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ | |
| ਜਨਮ | 13 ਮਾਰਚ 1914 ਜੇਸੋਰ, ਪੂਰਬੀ ਬੰਗਾਲ |
| ਮੌਤ | 5 ਅਗਸਤ 1971 (ਉਮਰ 57) ਕੋਲਕਾਤਾ, ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ |
| ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀ | ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ (ਮਾਰਕਸਿਸਟ-ਲੈਨਿਨਿਸਟ) |
| ਹੋਰ ਰਾਜਨੀਤਕ ਸੰਬੰਧ | ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ (1949-1964) ਭਾਰਤ ਦੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ (ਮਾਰਕਸਵਾਦੀ) (1964-1967) |
| ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ | ਬੇਲਾ ਦੱਤਾ |
| ਬੱਚੇ | ਸਿਰਾਜ ਦੱਤਾ ਕੁਨਾਲ ਦੱਤਾ |
| ਅਲਮਾ ਮਾਤਰ | ਕਲਕੱਤਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਸਕਾਟਿਸ਼ ਚਰਚ ਕਾਲਜ |
| ਪੇਸ਼ਾ | ਸਿਆਸਤਦਾਨ, ਕਵੀ, ਪੱਤਰਕਾਰ, ਸਮਾਜ ਸੇਵਕ |
ਸਰੋਜ ਦੱਤਾ (13 ਮਾਰਚ, 1914 – 5 ਅਗਸਤ, 1971) ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਕਾਮਰੇਡ SD, ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਬੁੱਧੀਜੀਵੀ ਅਤੇ ਕਵੀ ਸੀ, ਜੋ 1960 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਵਿੱਚ ਨਕਸਲੀ ਲਹਿਰ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਸੀ। ਉਹ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ (ਮਾਰਕਸਿਸਟ-ਲੈਨਿਨਿਸਟ) ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਰਾਜ ਸਕੱਤਰ ਸਨ। ਉਹ 1940 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੌਰਾਨ ਅੰਮ੍ਰਿਤਾ ਬਾਜ਼ਾਰ ਪੱਤ੍ਰਿਕਾ ਦਾ ਮੁੱਖ ਸੰਪਾਦਕ ਵੀ ਰਿਹਾ ਹੈ।[1]
ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਹ ਸੋਚਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ 5 ਅਗਸਤ 1971 ਨੂੰ ਪੁਲਿਸ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਪਰ ਹੁਣ ਤੱਕ ਉਹ ਪੁਲਿਸ ਅਤੇ ਰਾਜ ਦੇ ਰਿਕਾਰਡ ਵਿੱਚ ਗਾਇਬ ਹੈ।[2][3]
ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ[ਸੋਧੋ]
ਉਸ ਦਾ ਜਨਮ 13 ਮਾਰਚ 1914 ਨੂੰ ਪੂਰਬੀ ਬੰਗਾਲ (ਹੁਣ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ) ਦੇ ਜੈਸੋਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਜ਼ਮੀਨ-ਮਾਲਕ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਨਰੈਲ ਦੇ ਵਿਕਟੋਰੀਆ ਕਾਲਜੀਏਟ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ, ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ 1936 ਵਿੱਚ ਕਲਕੱਤਾ ਦੇ ਸਕਾਟਿਸ਼ ਚਰਚ ਕਾਲਜ ਤੋਂ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਨੇ ਕਲਕੱਤਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ 1938 ਵਿੱਚ ਐਮ.ਏ. ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਹਾਸਿਲ ਕੀਤੀ।[4]
ਕਰੀਅਰ[ਸੋਧੋ]
ਦੱਤਾ ਆਪਣੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਪੂਰੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, 1940 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਅੰਮ੍ਰਿਤ ਬਾਜ਼ਾਰ ਪਤ੍ਰਿਕਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਿਆ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਸ ਨੂੰ 1949 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਵਜੋਂ ਹਿੰਸਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਲਈ ਬਰਖਾਸਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। 1962 ਵਿੱਚ, ਚੀਨ-ਭਾਰਤ ਯੁੱਧ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਨੂੰ ਚੀਨ ਪੱਖੀ ( ਮਾਓਵਾਦੀ ) ਹਮਦਰਦੀ ਰੱਖਣ ਲਈ ਥੋੜ੍ਹੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। 1964 ਵਿੱਚ, ਉਹ ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ (ਮਾਰਕਸਵਾਦੀ), ਸੀਪੀਆਈ (ਐਮ) ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਸੁਸ਼ੀਤਲ ਰੇ ਚੌਧਰੀ ਦੇ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਖ਼ਬਾਰ, ਸਵਾਧੀਨਤਾ ਦਾ ਸੰਪਾਦਕ ਸੀ। ਉਹ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕੱਟੜਪੰਥੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮੋਹ ਭੰਗ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ ਜਦੋਂ ਸੀਪੀਆਈ (ਐਮ) ਨੇ 1967 ਦੀਆਂ ਚੋਣਾਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਚੋਣਵੀਂ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਸੀ।[5]
ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਮਾਰਕਸਵਾਦ ਦੇ ਵਧੇਰੇ ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਰੂਪ ਵੱਲ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਹੋ ਕੇ, ਉਸ ਨੇ ਸੁਸ਼ੀਤਲ ਰੇ ਚੌਧਰੀ ਅਤੇ ਕਲਕੱਤੇ ਦੇ ਕੁਝ ਹੋਰ ਬੁੱਧੀਜੀਵੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਮਈ 1967 ਵਿੱਚ ਚਾਰੂ ਮਜੂਮਦਾਰ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੇ ਨਕਸਲਬਾੜੀ ਵਿਦਰੋਹ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕੀਤਾ। ਅਪ੍ਰੈਲ 1969 ਵਿੱਚ, ਉਹ ਭਾਰਤੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ (ਮਾਰਕਸਵਾਦੀ-ਲੈਨਿਨਵਾਦੀ), ਸੀਪੀਆਈ (ਐਮਐਲ) ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਾਲ ਬਾਅਦ[6] ਪੁਲਿਸ ਅਤੇ ਜ਼ਿਮੀਂਦਾਰਾਂ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾ ਕੇ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਗੁਰੀਲਾ ਯੁੱਧ ਕਰਨ ਲਈ ਗੈਰਕਾਨੂੰਨੀ ਕਰਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਮੌਤ[ਸੋਧੋ]
ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਦੱਤਾ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਦੋਸਤ ਦੇਬੀਪ੍ਰਸਾਦ ਚਟਪਾਧਿਆਏ ਦੇ ਘਰ ਤੋਂ 4-5 ਅਗਸਤ, 1971 ਦੀ ਰਾਤ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫ਼ਤਾਰ ਕੀਤਾ। ਦੱਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਉਸੇ ਦਿਨ ਸਵੇਰੇ ਕੋਲਕਾਤਾ ਮੈਦਾਨ ਦੇ ਆਰੀਅਨ ਕਲੱਬ ਮੈਦਾਨ 'ਤੇ ਕੋਲਕਾਤਾ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।[7] ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਫ਼ਿਲਮ ਸਟਾਰ ਉੱਤਮ ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਸਵੇਰ ਦੀ ਸੈਰ ਦੌਰਾਨ ਸ਼ੂਟਿੰਗ ਦੇਖੀ, ਪਰ ਸ਼ਰਾਬੀ ਹੋਣ 'ਤੇ ਇਸ ਬਾਰੇ ਬਹੁਤ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਗੱਲ ਕੀਤੀ; ਇਹ 1994 ਦੀ ਬੰਗਾਲੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੀ ਫ਼ਿਲਮ ਸੋਪਾਨ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਹੈ।[8][9] ਬੰਗਾਲੀ ਲੇਖਕ ਦਿਬਯੇਂਦੂ ਪਾਲਿਤ ਨੇ ਵੀ ਇਸ ਘਟਨਾ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਾਵਲ ਸਹਿਜੋਧਾ ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਇਆ ਹੈ।
1977 ਵਿੱਚ, ਸੀਪੀਆਈ(ਐਮ) ਦੇ ਖੱਬੇ-ਪੱਖੀ ਬਹੁਮਤ ਨਾਲ ਸੱਤਾ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਨਕਸਲੀ ਹਮਦਰਦ[10] ਨੇ ਸਰੋਜ ਦੱਤਾ ਦੀ ਮੌਤ ਦੀ ਜਾਂਚ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਪਟੀਸ਼ਨ 'ਤੇ ਦਸਤਖ਼ਤ ਕੀਤੇ। ਇਹ ਪਟੀਸ਼ਨ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਜੋਤੀ ਬਾਸੂ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਸ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਕਦੇ ਵੀ ਕੋਈ ਜਾਂਚ ਨਹੀਂ ਹੋਈ।[11]
ਉਸ ਦੇ ਸਾਥੀ ਚਾਰੂ ਮਜੂਮਦਾਰ ਦੀ ਇੱਕ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਪੁਲਿਸ ਹਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ।[12]
ਫ਼ਿਲਮ[ਸੋਧੋ]
2018 ਵਿੱਚ ਕਸਤੂਰੀ ਬਾਸੂ ਅਤੇ ਮਿਤਾਲੀ ਬਿਸਵਾਸ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰਦੇਸ਼ਤ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼-ਲੰਬਾਈ ਵਾਲੀ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਫ਼ਿਲਮ, SD: ਸਰੋਜ ਦੱਤਾ ਐਂਡ ਹਿਜ਼ ਟਾਈਮਜ਼, ਇੱਕ ਕਵੀ, ਪੱਤਰਕਾਰ, ਅਨੁਵਾਦਕ, ਵਿਚਾਰਧਾਰਕ ਅਤੇ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਵਜੋਂ ਦੱਤਾ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ।[13] ਫ਼ਿਲਮ ਵਿੱਚ ਕੋਲਕਾਤਾ ਪੁਲਿਸ ਦੁਆਰਾ ਸਰੋਜ ਦੱਤਾ ਦੇ ਅਗਵਾ ਅਤੇ ਲਾਪਤਾ ਹੋਣ ਦੇ ਦੋ ਚਸ਼ਮਦੀਦ ਗਵਾਹਾਂ - ਦੇਬੀਪ੍ਰਸਾਦ ਚਟੋਪਾਧਿਆਏ ਅਤੇ ਮੰਜੂਸ਼ਾ ਚਟੋਪਾਧਿਆਏ - ਦੇ ਇੱਕੋ-ਇੱਕ ਆਨ-ਕੈਮਰੇ ਇੰਟਰਵਿਊ ਹਨ।[14]
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ Prakash Singh (2006). The Naxalite Movement in India. Rupa Publications. ISBN 8171672949.Appendix B
- ↑ Shamanth Rao (March 10, 2011). "The remains of Naxalbari". Livemint. Retrieved 2014-02-26.
- ↑ Suniti Kumar Ghosh (1993). The Historic Turning-point: A Liberation Anthology. S.K. Ghosh. p. 135.
- ↑ Tribute to Saroj Dutta
- ↑ Kohli, Atul (1998). "From breakdown to order: West Bengal". In Chatterjee, Partha (ed.). State and politics in India. OUP India. p. 348. ISBN 0195647653.
- ↑ "History of Naxalism". Hindustan Times. PTI. December 15, 2005. Archived from the original on 22 July 2013.
- ↑ "Countering the Maoists". DNA. India. 12 July 2010. Retrieved 2014-02-24.
- ↑ Suniti Kumar Ghosh (1993). The Historic Turning-point: A Liberation Anthology. S.K. Ghosh. p. 135.Suniti Kumar Ghosh (1993). The Historic Turning-point: A Liberation Anthology. S.K. Ghosh. p. 135.
- ↑ "Sopan – Indiancine.ma Wiki". wiki.indiancine.ma. Retrieved 2014-02-24.
- ↑ "Come, let us take the country along a new road!". marxists.org. Retrieved 2014-02-24.
- ↑ "Frontier articles on Society & Politics". frontierweekly.com. Archived from the original on 28 February 2014. Retrieved 2014-02-24.
- ↑ Shamanth Rao (March 10, 2011). "The remains of Naxalbari". Livemint. Retrieved 2014-02-26.Shamanth Rao (10 March 2011). "The remains of Naxalbari". Livemint. Retrieved 26 February 2014.
- ↑ Ramnath, Nandini (19 July 2018). "A new documentary revisits the life of Bengali poet Saroj Dutta and the ferment of Naxalbari". Scroll.in (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). Retrieved 2022-01-13.
- ↑ "S.D. : SAROJ DUTTA AND HIS TIMES* – Film South Asia" (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). Archived from the original on 2022-01-13. Retrieved 2022-01-13.
ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ[ਸੋਧੋ]
ਸਰੋਜ ਦੱਤਾ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਮੀਡੀਆ ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਕਾਮਨਜ਼ ਉੱਤੇ ਹੈ
