ਸਵਾਮੀਨਾਰਾਇਣ
ਸਵਾਮੀਨਾਰਾਇਣ (IAST: Svāmīnārāyaṇa 3 ਅਪ੍ਰੈਲ 1781 - 1 ਜੂਨ 1830), ਜਿਸਨੂੰ ਸਹਿਜਾਨੰਦ ਸਵਾਮੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਯੋਗੀ ਅਤੇ ਸੰਨਿਆਸੀ ਸੀ ਜਿਸ ਦੇ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਨੇ ਧਰਮ ਦੇ ਕੇਂਦਰੀ ਹਿੰਦੂ ਅਭਿਆਸਾਂ,[1] ਅਹਿੰਸਾ[2][3] ਅਤੇ ਬ੍ਰਹਮਾਚਾਰਿਆ ਦੀ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤੀ ਕੀਤੀ। ਉਸਦੇ ਅਨੁਯਾਈ ਉਸਨੂੰ ਰੱਬ ਦਾ ਰੂਪ ਮੰਨਦੇ ਹਨ[4][5]
ਸਵਾਮੀਨਾਰਾਇਣ (ਜਨਮ ਦਾ ਨਾਮ ਘਨਸ਼ਿਆਮ ਪਾਂਡੇ) ਦਾ ਜਨਮ ਛੱਪਈਆ, ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ 1781 ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। 1792 ਵਿਚ, ਉਸਨੇ ਨੀਲਕੰਠ ਵਰਨੀ ਨਾਮ ਅਪਣਾਉਂਦਿਆਂ 11 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸੱਤ ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਯਾਤਰਾ ਦੌਰਾਨ, ਉਸਨੇ ਭਲਾਈ ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ ਅਤੇ ਇਸ ਯਾਤਰਾ ਦੇ 9 ਸਾਲਾਂ ਅਤੇ 11 ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੇ ਗੁਜਰਾਤ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 1799 ਵਿੱਚ ਬਸੇਰਾ ਕਰ ਲਿਆ। 1800 ਵਿਚ, ਉਸਨੂੰ ਆਪਣੇ ਗੁਰੂ ਸਵਾਮੀ ਰਾਮਾਨੰਦ ਦੁਆਰਾ ਊਧਵ ਸੰਪ੍ਰਦਾਯ ਵਿੱਚ ਦੀਖਿਆ ਦਿੱਤੀ ਗਈ, ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਨਾਮ ਸਹਿਜਾਨੰਦ ਸਵਾਮੀ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। 1802 ਵਿਚ, ਉਸ ਦੇ ਗੁਰੂ ਨੇ ਊਧਵ ਸੰਪ੍ਰਦਾਏ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਆਪਣੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੇ ਦਿੱਤੀ। ਸਹਿਜਾਨੰਦ ਸਵਾਮੀ ਨੇ ਇੱਕ ਇਕੱਠ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਸਵਾਮੀਨਾਰਾਇਣ ਮੰਤਰ ਦਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਤੋਂ, ਉਹ ਸਵਾਮੀਨਾਰਾਇਣ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਊਧਵ ਸੰਪ੍ਰਦਾਯ ਸਵਾਮੀਨਾਰਾਇਣ ਸੰਪ੍ਰਦਾਯ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਸਵਾਮੀਨਾਰਾਇਣ ਨੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਰਾਜ ਨਾਲ ਚੰਗੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤੇ।[6][7] ਉਸ ਦੇ ਪੈਰੋਕਾਰ ਨਾ ਸਿਰਫ ਹਿੰਦੂ ਸੰਪਰਦਾਵਾਂ ਤੋਂ ਸਨ, ਬਲਕਿ ਇਸਲਾਮ ਅਤੇ ਜ਼ੋਰਾਸਟ੍ਰਿਸਟਿਜ਼ਮ ਦੇ ਵੀ ਸਨ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਛੇ ਮੰਦਿਰ ਬਣਾਏ[8] ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਦਰਸ਼ਨ ਨੂੰ ਫੈਲਾਉਣ ਲਈ 500 ਪਰਮਹਾਮਾਸਸ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤੇ।[9] 1826 ਵਿਚ, ਸਵਾਮੀਨਾਰਾਇਣ ਨੇ ਸਮਾਜਕ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਕਿਤਾਬ, ਸਿੱਖਿਆਪਤ੍ਰੀ ਲਿਖੀ।[10] 1 ਜੂਨ 1830 ਨੂੰ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਗੱਡਾ ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੂ ਸੰਸਕਾਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਆਪਣੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਸਵਾਮੀਨਾਰਾਇਣ ਨੇ ਆਪਣੇ ਗੋਦ ਲਏ ਭਤੀਜਿਆਂ ਨੂੰ ਸਵਾਮੀਨਾਰਾਇਣ ਸੰਪ੍ਰਦਾਏ ਦੇ ਦੋ ਰਾਜਿਆਂ ਦਾ ਮੁਖੀਆ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਆਚਾਰੀਆ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਸਵਾਮੀਨਾਰਾਇਣ ਨੂੰ ਔਰਤਾਂ[11] ਅਤੇ ਗਰੀਬਾਂ,[12] ਅਤੇ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਅਹਿੰਸਕ ਯਜਾ (ਅਗਨੀ ਬਲੀਦਾਨ) ਕਰਨ ਲਈ ਸੁਧਾਰ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਪੰਥ ਦੇ ਅੰਦਰ ਵੀ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ Jones, Lindsay (2005). Encyclopedia of Religion. Farmington Hills: Thomson Gale. p. 8889. ISBN 978-0-02-865984-8.
- ↑ Williams, Raymond Brady (2001). An introduction to Swaminarayan Hinduism. Cambridge University Press. p. 173. ISBN 978-0-521-65422-7.
- ↑ Meller, Helen Elizabeth (1994). Patrick Geddes: social evolutionist and city planner. Routledge. p. 159. ISBN 978-0-415-10393-0.
- ↑ Kim, Hanna (2010-02-19). "Public Engagement and Personal Desires: BAPS Swaminarayan Temples and their Contribution to the Discourses on Religion". International Journal of Hindu Studies (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 13 (3): 357–390. doi:10.1007/s11407-010-9081-4. ISSN 1022-4556.
- ↑ Jones, Lindsay (2005). Encyclopedia of religion. Detroit: Macmillan Reference USA/Thomson Gale, c2005. p. 8890. ISBN 978-0028659824.
- ↑ Paramtattvadas, Sadhu; Williams, Raymond Brady; Amrutvijaydas, Sadhu (April 2016). Swaminarayan and British Contacts in Gujarat in the 1820s. Oxford University Press. pp. 58–93. doi:10.1093/acprof:oso/9780199463749.003.0005. ISBN 9780199086573.
- ↑ Hatcher, Brian A. (April 2016). "Situating the Swaminarayan Tradition in the Historiography of Modern Hindu Reform". Swaminarayan Hinduism. Oxford University Press. pp. 6–37. doi:10.1093/acprof:oso/9780199463749.003.0002. ISBN 9780199086573.
- ↑ Vasavada, Rabindra (April 2016). "Swaminarayan Temple Building". Swaminarayan Hinduism. Oxford University Press. pp. 257–273. doi:10.1093/acprof:oso/9780199463749.003.0016. ISBN 9780199086573.
- ↑ Swami, Manjukeshanand (1831). Paramhansa Namamala. Vadtal, India: Vadtal Swaminarayan Mandir.
- ↑ Parikh, Vibhuti (April 2016). "The Swaminarayan Ideology and Kolis in Gujarat". Swaminarayan Hinduism. Oxford University Press. pp. 94–114. doi:10.1093/acprof:oso/9780199463749.003.0006. ISBN 9780199086573.
- ↑ Raval, Suresh (2012). Renunciation, Reform and Women in Swaminarayan Hinduism. Ahmedabad, Gujarat, India: Shahibaug Swaminarayan Aksharpith.
- ↑ Mangalnidhidas, Sadhu (April 2016). Sahajanand Swami's Approach to Caste. Oxford University Press. pp. 115–128. doi:10.1093/acprof:oso/9780199463749.003.0007. ISBN 9780199086573.