ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ (ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ)

ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਇੱਕ ਅਜ਼ਾਦ ਗਿਆਨਕੋਸ਼ ਤੋਂ
(ਸਿਧਾਂਤ ਤੋਂ ਰੀਡਿਰੈਕਟ)

ਇੱਕ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਇੱਕ ਧਾਰਨਾ ਜਾਂ ਮੁੱਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਵਰਤਾਓ ਜਾਂ ਇਲੈੀਊਏਸ਼ਨ ਵਾਸਤੇ ਇੱਕ ਮਾਰਗ-ਦਰਸ਼ਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕਨੂੰਨ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਇੱਕ ਕਨੂੰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜਿਸਨੂੰ ਮੰਨਣਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ, ਜਾਂ ਆਮਤੌਰ ਤੇ ਅਪਣਾਉਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਾਂ ਇੱਛਾਤਮਿਕ ਤੌਰ ਤੇ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ, ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ ਦਾ ਅਟੱਲ ਨਤੀਜਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕੁਦਰਤ ਵਿੱਚ ਨਿਰੀਖਤ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਨਿਯਮ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਸਿਸਟਮ ਦੀ ਬਣਤਰ ਦਾ ਤਰੀਕਾ। ਕਿਸੇ ਅਜਿਹੇ ਸਿਸਟਮ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਨੂੰ ਇਸਦੇ ਵਰਤੋਂਕਾਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸਿਸਟਮ ਦੇ ਲਾਜ਼ਮੀ ਲੱਛਣਾਂ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਾਂ ਸਿਸਟਮ ਦੇ ਡਿਜਾਈਨਿੰਗ ਮਕਸਦ ਲਈ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸਰਦਾਰ ਓਪਰੇਸ਼ਨ ਜਾਂ ਜਿਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਅਸੰਭਵ ਰਹਿੰਦੀ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਵੀ ਸਿਧਾਂਤ ਅੱਖੋਂ-ਉਹਲੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੁੰਦਾ।[1] ਕੋਈ ਸਿਸਟਮ ਸਪਸ਼ਟ ਤੌਰ ਤੇ ਕਿਸੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਦੇ ਦਸਤਾਵੇਜਾਂ ਤੋਂ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦਾ ਜਾਂ ਉੱਤੇ ਅਧਾਰਿਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ IBM ਦੇ 360/370 ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਔਫ ਓਪਰੇਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਦੀਆਂ ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਹਨ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਐਨਟ੍ਰੌਪੀ, ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਅੰਦਰ ਲੀਸਟ ਐਕਸ਼ਨ, ਵੇਰਵਾਤਮਿਕ ਸਮਝਾਤਮਿਕ ਅਤੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਨਿਯਮਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਹਨ: ਸਟੇਟਕ੍ਰਾਫਟ ਵਿੱਚ ਚਰਚ ਅਤੇ ਸਟੇਟ ਦਾ ਬਟਵਾਰਾ, ਵਰਤਣ ਦੇ ਮਾਨਕੀ ਨਿਯਮ ਰਚਣ ਵਾਲੇ ਨੁਸਖੇ ਜਾਂ ਮਾਨਤਾਵਾਂ, ਮੌਲੀਕਿਊਲਰ ਬਾਇਲੋਜੀ ਦਾ ਕੇਂਦਰੀ ਡੋਗਮਾ, ਐਥਿਕਸ ਵਿੱਚ ਫੇਅਰਨੈੱਸ ਆਦਿ।

ਸਾਂਝੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਇੱਕ ਮੌਲਿਕ ਅਤੇ ਸਮੂਹਿਕ ਸ਼ਬਦ ਹੈ ਜੋ ਸ਼ਾਸਨ ਨਿਯਮ ਵੱਲ ਇਸ਼ਾਰਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਦੀ ਗੈਰ-ਹਾਜ਼ਰੀ ਨੂੰ, ਗੈਰ-ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਹੋਣ ਤੇ, ਇੱਕ ਕਿਰਦਾਰ ਗਲਤੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਇਸ ਘੋਸ਼ਣਾ ਲਈ ਵੀ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੋਈ ਵਾਸਤਵਿਕਤਾ ਕਿਸੇ ਆਦਰਸ਼ ਜਾਂ ਨੌਰਮ ਤੋਂ ਉਦੋਂ ਨਿਕਲ ਕੇ ਆਈ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ ਨੂੰ ਸਿਰਫ "ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਮੁਤਾਬਿਕ" ਸੱਚ ਕਿਹਾ ਜਾਣਾ ਹੋਵੇ ਪਰ ਤੱਥ ਮੁਤਾਬਿਕ ਨਹੀਂ।

ਕਾਰਣ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ[ਸੋਧੋ]

ਕਿਸੇ ਵੀ ਕਾਰਣਾਤਮਿਕਤਾ|ਪ੍ਰਭਾਵ]] ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ ਓਹ ਕਾਰਣ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਇਸ ਨੂੰ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਕਾਰਣ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦੇ ਤਰੀਕੇ ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਓਸ ਕਾਰਣ ਰੇ ਸ਼ਾਸਨ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਬੁਨਿਆਦੀ ਨਿਯਮ ਆਪਣੀ ਸਮੀਕਰਨ ਵਿੱਚ ਕੁੱਝ ਨਿਰਾਲਾਪਣ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਕਾਰਣਾਤਮਿਕਤਾ ਦੇ, ਪ੍ਰਭਾਵੀ ਕਾਰਣ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ[ਸੋਧੋ]

ਕੁਸ਼ਲ ਕਾਰਣ ਓਹ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਜਰੂਰੀ ਅਸਰ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿੰਨੀ ਦੇਰ ਲਾਜ਼ਮੀ ਅਤੇ ਕਾਫੀ ਸ਼ਰਤਾਂ ਮੁਹੱਈਆ ਹੁੰਦੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਵਿਧੀ ਆਮਤੌਰ ਤੇ ਚੀਜ਼ਾਂ ਉੱਤੇ ਕਿਸੇ ਕਾਰਣ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਨਾਲ ਬਣਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤਰੀਕੇ ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਵੇਰਵਾ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜੋ ਇਹ ਸਮਝਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਤਬਦੀਲੀ-ਅਸਰ ਕਿਹੜਾ ਸਿਧਾਂਤ ਲਿਆਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਕਾਰਣ ਕਰਕੇ ਕਾਰਣ ਦਾ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ ਤੱਥਾਂ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਫੈਕਟਰ ਹੋਣਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਕਾਰਣਾਤਮਿਕਤਾ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ ਬਿਆਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹਰੇਕ ਘਟਨਾ ਦਾ ਇੱਕ ਕਾਰਣ ਹੁੰਦਾ ਹੈ; ਉਦਾਹਰਨ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ, ਹਰੇਕ ਚੀਜ਼ ਜੋ ਹੋਂਦ ਰੱਖਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਦੀ ਹੈ ਜਰੂਰ ਹੀ ਇੱਕ ਕਾਰਣ ਰੱਖਦੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਅਰਿਸਟੋਟਲ ਦੀ ਥਿਊਰੀ ਰਾਹੀਂ ਵਿਓਂਤਬੰਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਜੋ ਬਿਆਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ: "ਹਰੇਕ ਚੀਜ਼ ਜੋ ਗਤੀ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਚੀਜ਼ ਦੁਆਰਾ ਗਤੀ ਕਰਦੀ ਹੈ।" ਇਹ ਸਿਧਾਂਤ, ਇਸ ਸਿਧਾਂਤ ਨਾਲ ਮੇਲ ਵਿੱਚ ਕਿ ਕੋਈ ਅਨੰਤ ਰੀਗ੍ਰੈੱਸ (ਵਾਪਸੀ) ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਰੱਬ ਦੀ ਹੋਂਦ ਵਾਸਤੇ ਤਰਕ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਕਾਰਣਾਤਮਿਕਤਾ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ ਅਕਸਰ ਮਿਲਦੇ ਜੁਲਦੇ, ਭਾਵੇਂ ਵੱਖਰੇ, ਕਾਫੀ ਕਾਰਣ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸਦੇ ਮੁਤਾਬਿਕ, ਕੋਈ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਉਂ ਹਰੇਕ ਚੀਜ਼ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤਰੀਕੇ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਨਾ ਕਿ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਤਰੀਕੇ ਦੀ।

ਇੱਕ ਅੰਤਿਮ ਕਾਰਣ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ[ਸੋਧੋ]

ਅੰਤਿਮ ਕਾਰਣ ਅੰਤ, ਜਾਂ ਟੀਚਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਇਸਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਲਾਜ਼ਮੀ ਕਾਰਜ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਸੇ ਦਾ ਮਾਰਗ-ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਇਸਦੇ ਲਈ ਅੰਤ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਇੱਕ ਬੁੱਧੀ ਯੋਗਤਾ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਅਨੁਭਵ ਕਰਨ ਦੀ ਬੁੱਧੀ ਹੋਣੀ ਚਾਹਿਦੀ ਹੈ ਕਿ ਕੁੱਝ ਕਾਰਜ ਜਰੂਰ ਹੀ ਟੀਚਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕਰਨੇ ਪੈਣਗੇ।

ਵਿਗਿਆਨ ਕੁਦਰਤੀ ਕਾਰਣਾਂ ਦੀ ਅੰਤਾਮਿਕਤਾ ਨੂੰ ਜਾਂਚ ਦੇ ਇੱਕ ਮਾਰਗ-ਦਰਸ਼ਕ ਸਿਧਾਂਤ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਨਹੀਂ ਪਛਾਣਦੀ।

ਇਸਲਈ ਇਹ ਵੀ ਸਮਝਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਸਿਧਾਂਤ ਕਾਰਜ ਦਾ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਨ ਵਰਤਾਓ ਦੇ ਇੱਕ ਨੌਰਮ ਜਾਂ ਕਨੂੰਨ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਦੋ ਤਰਾਂ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਕੰਨੂਨ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ[ਸੋਧੋ]

ਮੋਰਲ ਕਨੂੰਨ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ[ਸੋਧੋ]

ਇੱਕ ਸਿਧਾਂਤ ਓਹ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਪ੍ਰਸਤੁਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿਸੇ ਖਾਸ ਸਮਾਜ ਅੰਦਰ ਇਨਸਾਨਾਂ ਦੇ ਆਚਰਣ ਨੂੰ ਦਿਸ਼ਾ ਅਤੇ ਨਿਯਮ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਨੂੰ ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਸਮਾਜੀਕਰਨ ਦੀ ਇੱਕ ਵਿਧੀ ਰਾਹੀਂ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕਰ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵਿਅਕਤੀਗਤਾਂ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਇੱਕ ਪੂਰਵਧਾਰਨਾ ਰਹੀ ਹੈ ਜੋ ਰੋਕ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਨ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ, ਇਹਨਾਂ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ; ਪਹਿਲਾ, ਨੁਕਸਾਨ ਨਾ ਪਹੁੰਚਾਓ, ਸੁਨਹਰੀ ਨਿਯਮ ਅਤੇ ਔਸਤ ਦਾ ਨੁਸਖਾ

ਇੱਕ ਕੰਨੂਨੀ ਨਿਯਮ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ[ਸੋਧੋ]

ਇਹ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਸੈੱਟ ਪ੍ਰਸਤੁਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਲਿਖਤ ਮਾਨਦੰਡਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿਸੇ ਅਥੌਰਟੀ (ਸੱਤਾ), ਅਮਤੌਰ ਤੇ ਰਾਜ ਪ੍ਰਤਿ ਪ੍ਰਸਤੁਤ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕਿਸੇ ਸਮਾਜ ਦੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਵਿਵਸਥ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਕਨੂੰਨ ਇੱਕ ਬਲਪੂਰਵਕ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਕਨੂੰਨੀ ਕਰਤੱਵ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ; ਇਸਲਈ ਇਹ ਕਾਰਜ ਦੇ ਸ਼ਰਤ ਸਿਧਾਂਤ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਕਾਰਜ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਨੂੰ ਸੀਮਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਨ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ, ਦੇਖੋ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਿਕ ਸਿਧਾਂਤ, ਰਿਆਸਤ ਸਿਧਾਂਤ, ਅਤੇ ਅਹਿਤਿਆਤੀ ਸਿਧਾਂਤ

ਵਿਗਿਆਨਿਕ ਨਿਯਮ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ[ਸੋਧੋ]

ਆਰਕੀਮੀਡੀਜ਼ ਸਿਧਾਂਤ, ਜੋ ਵਿਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਪਾਣੀ ਦੇ ਭਾਰ ਨੂੰ ਬਾਇਓਐਂਸੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਵਿਗਿਆਨ ਅੰਦਰ ਨਿਯਮ ਦੀ ਇੱਕ ਅਰੰਭਿਕ ਉਦਾਹਰਨ ਹੈ। ਇੱਕ ਹੋਰ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਉਦਾਹਰਨ ਜੋ ਮਾਲਥਸ ਦੁਆਰਾ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਜਨ-ਸੰਖਿਆ ਸਿਧਾਂਤ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਹੁਣ ਮਾਲਥੁਸੀਅਨ ਸਿਧਾਂਤ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਫਰੀਔਡ ਨੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਉੱਤੇ ਵੀ ਲਿਖਿਆ ਸੀ।, ਖਾਸ ਕਰ ਕੇ ਜਾਂਚ ਵਿੱਚ ਦਿਮਾਗ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਅਤੇ ਖੁਸ਼ੀ ਸਿਧਾਂਤ ਨੂੰ ਰੱਖਣ ਲਈ ਲਾਜ਼ਮੀ ਵਾਸਤਵਿਕਤਾ ਸਿਧਾਂਤ ਉੱਤੇ। ਜੀਵ-ਵਿਗਿਆਨੀ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਦੇ ਨਾਮਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਵਾਸਤੇ ਤਰਜੀਹ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ ਅਤੇ ਬਾਇਨੋਮੀਕਲ ਨਾਮਕਰਨ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ ਵਰਤਦੇ ਹਨ। ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਅੰਦਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਿਧਾਂਤ ਦੇਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ, ਜੋ ਮੱਧਤਾ ਸਿਧਾਂਤ, ਐਂਥ੍ਰੌਪਿਕ ਸਿਧਾਂਤ, ਸਾਪੇਖਿਤਾ ਸਿਧਾਂਤ ਅਤੇ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡੀ ਸਿਧਾਂਤ ਨਿਰੀਖਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਹੋਰ ਚੰਗੀ ਤਰਾਂ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਵਿੱਚ ਸਾਮਿਲ ਹਨ; ਕੁਆਂਟਮ ਮਕੈਨਿਕਸ ਵਿੱਚ ਅਨਸਰਟਨਟੀ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਅਤੇ ਗਣਿਤ ਵਿੱਚ ਪਿਜਨਹੋਲ ਸਿਧਾਂਤ ਅਤੇ ਸੁਪਰਪੁਜੀਸ਼ਨ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ

ਸਵੈ-ਸਿੱਧ ਸਿਧਾਂਤ ਜਾਂ ਲੌਜੀਕਲ ਅਧਾਰ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ[ਸੋਧੋ]

ਪਰਿਆਪਤ ਕਾਰਣ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ[ਸੋਧੋ]

ਇਹ ਸਿਧਾਂਤ ਬਿਆਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹਰੇਕ ਘਟਨਾ ਦੀ ਇੱਕ ਰੇਸ਼ਨਲ (ਤਰਕਸੰਗਤ) ਵਿਆਖਿਆ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਿਧਾਂਤ ਬਹੁਤ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਦਰਸਾਓ ਰੱਖਦਾ ਹੈ, ਜਿਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਨੂੰ ਸ਼ਾਇਦ ਸਭ ਤੋਂ ਚੰਗੀ ਤਰਾਂ ਹੇਠਾਂ ਸਾਰਾਂਸ਼ਬੱਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ:

ਹਰੇਕ ਇਕਾਈ x ਲਈ, ਜੇਕਰ x ਮੌਜੂਦ ਹੈ, ਤਾਂ ਇੱਕ ਪਰਿਆਪਤ ਵਿਆਖਿਆ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ x ਕਿਉਂ ਮੌਜੂਦ ਹੈ।
ਹਰੇਕ ਘਟਨਾ e ਲਈ, ਜੇਕਰ e ਵਾਪਰਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਇੱਕ ਪਰਿਆਪਤ ਵਿਆਖਿਆ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ e ਕਿਉਂ ਵਾਪਰਦੀ ਹੈ।
ਹਰੇਕ ਪ੍ਰੋਪੋਜੀਸ਼ਨ (ਕਥਨ) p ਲਈ, ਜੇਕਰ p ਸੱਚ ਹੈ, ਇੱਕ ਪਰਿਆਪਤ ਵਿਆਖਿਆ ਹੁੰਦੀ ਹੈ p ਕਿਉਂ ਸੱਚ ਹੈ।

ਫੇਰ ਵੀ, ਇਹ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਹਰੇਕ ਵਾਕ ਅੰਦਰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ੇ ਦਰਮਿਆਨ ਇੱਕ ਸਿੱਧਾ ਸਬੰਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਕਹਿਣਾ ਕਿ "ਧਰਤੀ ਗੋਲ ਹੈ", ਵਿਸ਼ੇ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ ਦਰਮਿਆਨ ਇੱਕ ਸਿੱਧਾ ਸਬੰਧ ਜੁੜਦਾ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਵਾਕ "ਮੌਜੂਦ ਹੋਂਦ ਹੈ" ਵਿੱਚ ਲੈਂਦੇ ਹੋਏ, ਅਸੀਂ ਪਛਾਣ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਜੋ ਹੋਂਦ ਰੱਖਦੀ ਹੈ।[ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ]

ਗੈਰ-ਅੰਤਰਵਿਰੋਧ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ[ਸੋਧੋ]

"ਕੁੱਝ ਵੀ ਇੱਕੋ ਵਕਤ, ਇੱਕੋ ਪਹਿਲੂ ਅਧੀਨ, ਦੋਵੇਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ"। ਉਦਾਹਰਨ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ, ਇਹ ਅਸੰਭਵ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕੋ ਪਲ ਅਤੇ ਸਥਾਨ ਉੱਤੇ, ਮੀਂਹ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ ਅਤੇ ਨਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ।

ਅਪਵ੍ਰਜਿਤ ਮੱਧ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ[ਸੋਧੋ]

ਤੀਜੀ ਚੀਜ਼ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਰੱਖਣ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ ਲੈਬਨਿਜ਼ ਦੁਆਰਾ ਕਾਨੋਨੀਕਲ ਤੌਰ ਤੇ ਫਾਰਮੂਲਾ ਵਿਓਂਤਬੰਦ ਕੀਤਾ ਪ੍ਰੰਪਰਿਕ ਤਰਕ ਦਾ ਸਿਧਾਂਤ ਹੈ ਜਿਵੇਂ: ਜਾਂ A, B ਹੈ ਜਾਂ ਫੇਰ A, B ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ:

ਜਾਂ ਤਾਂ P ਸਹੀ ਹੈ, ਜਾਂ ਫੇਰ ਇਸਦਾ ਖੰਡਨ ¬P ਸਹੀ ਹੈ।

ਇਸਨੂੰ "ਤੀਜੀ ਧਿਰ" ('ਇੱਕ ਤੀਜੀ (ਚੀਜ਼) ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ) ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਲਾਸੀਕਲ ਤੌਰ ਤੇ ਇਸਨੂੰ ਸੋਚ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਜਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਬੁਨਿਅਦੀ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ (ਪਛਾਣ, ਗੈਰ-ਅੰਤਰਵਿਰੋਧ ਅਤੇ ਪਰਿਆਪਤ ਤਰਕ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ)।

ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ[ਸੋਧੋ]

ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]

  1. Alpa, Guido (1994) General Principles of Law, Annual Survey of International & Comparative Law, Vol. 1: Is. 1, Article 2. from Golden Gate University School of Law

ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ[ਸੋਧੋ]