1947 ਮੀਰਪੁਰ ਕਤਲੇਆਮ
33°9′N 73°44′E / 33.150°N 73.733°E
| 1947 ਮੀਰਪੁਰ ਕਤਲੇਆਮ | |
|---|---|
| ਤਾਰੀਖ | November 1947 |
| ਸਥਾਨ | Mirpur district 33°9′N 73°44′E / 33.150°N 73.733°E |
| ਟੀਚੇ | ਨਸਲਕੁਸ਼ੀ, ਧਰਮ ਦਾ ਸਫਾਇਆ |
| ਢੰਗ | ਫਸਾਦ ਕਰਨਾ, pogrom, ਕੱਟਵੱਢ, ਲੁੱਟਮਾਰ, ਬਲਾਤਕਾਰ |
| ਹਾਦਸੇ | |
| ਮੌਤਾਂ | 20,000+ ਹਿੰਦੂ/ਸਿੱਖ[1][2][3][4][5] |
1947 ਦਾ ਮੀਰਪੁਰ ਕਤਲੇਆਮ ਪਹਿਲੀ ਕਸ਼ਮੀਰ ਜੰਗ ਦੌਰਾਨ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਪਸ਼ਤੂਨ ਕਬੀਲਿਆਂ ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਅੱਜ ਦੇ ਆਜ਼ਾਦ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਮੀਰਪੁਰ ਵਿੱਚ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਹਿੰਦੂ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਸ਼ਰਨਾਰਥੀਆਂ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 25 ਨਵੰਬਰ 1947 ਨੂੰ ਧਾੜਵੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਮੀਰਪੁਰ ਉੱਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲੀਤਾ ਗਿਆ।
ਪਿਛੋਕੜ[ਸੋਧੋ]
ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ, ਪੁੰਛ ਅਤੇ ਮੀਰਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬਗਾਵਤ ਹੋਈ, ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫੌਜ ਨੇ ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਨ ਦੀ ਇੱਕ ਫੌਜੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ। ਫੌਜੀ ਮੁਹਿੰਮ ਨੂੰ ਕੋਡ-ਨਾਮ "ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਗੁਲਮਰਗ" ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਜਿਸਨੂੰ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਫੌਜੀ ਅਫਸਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸਹਾਇਤਾ ਅਤੇ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।
1947 ਵਿੱਚ ਕਸ਼ਮੀਰ ਯੁੱਧ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਮੀਰਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 75,000 ਹਿੰਦੂ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਸਨ, ਜੋ ਕਿ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 20 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਬਣਦਾ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਵੱਡੀ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਕਸਬਿਆਂ ਮੀਰਪੁਰ, ਕੋਟਲੀ ਅਤੇ ਭਿੰਬਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ। ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਜੇਹਲਮ ਤੋਂ ਸ਼ਰਨਾਰਥੀਆਂ ਨੇ ਮੀਰਪੁਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਨ ਲਈ ਸੀ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਗੈਰ-ਮੁਸਲਿਮ ਆਬਾਦੀ 25,000 ਤੱਕ ਵਧ ਗਈ ਸੀ।
ਘਟਨਾ[ਸੋਧੋ]
ਪਹਿਲੀ ਕਸ਼ਮੀਰ ਜੰਗ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, 25 ਨਵੰਬਰ ਦੀ ਸਵੇਰ ਨੂੰ ਹਮਲਾਵਰ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਏ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਕਈ ਹਿੱਸਿਆਂ ਨੂੰ ਅੱਗ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਪੂਰੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਹਫੜਾ-ਦਫੜੀ ਮਚ ਗਈ। ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਦੰਗੇ ਹੋਏ। ਘੱਟ-ਗਿਣਤੀ ਆਬਾਦੀ ਵਿੱਚੋਂ, ਸਿਰਫ 2,500 ਹਿੰਦੂ ਜਾਂ ਸਿੱਖ ਰਾਜ ਦੀਆਂ ਫੌਜਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਜੰਮੂ ਵੱਲ ਭੱਜੇ। ਬਾਕੀ ਬਚੇ ਅਲੀ ਬੇਗ ਵੱਲ ਮਾਰਚ ਕੀਤੇ ਗਏ, ਜਿੱਥੇ ਇੱਕ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸ਼ਰਨਾਰਥੀ ਕੈਂਪ ਵਜੋਂ ਨਿਸ਼ਾਨਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਪਰ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਇੱਕ ਜੇਲ੍ਹ ਦੀ ਤਰਾਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਹਮਲਾਵਰਾਂ ਨੇ 10,000 ਬੰਦੀਆਂ ਨੂੰ ਰਸਤੇ ਵਿੱਚ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ 5,000 ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਅਗਵਾ ਕਰ ਲਿਆ। ਸਿਰਫ 5,000 ਦੇ ਕਰੀਬ ਅਲੀ ਬੇਗ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਸਕੇ, ਪਰ ਉਹ ਜੇਲ੍ਹ ਦੇ ਗਾਰਡਾਂ ਦੁਆਰਾ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਮਾਰੇ ਜਾਂਦੇ ਰਹੇ। ਹਿੰਦੂ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਔਰਤਾਂ ਨਾਲ ਬਲਾਤਕਾਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਗਵਾ ਕਰ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ। ਕਈ ਔਰਤਾਂ ਨੇ ਬਲਾਤਕਾਰ ਅਤੇ ਅਗਵਾ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਖਾੜਕੂਆਂ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜ਼ਹਿਰ ਖਾ ਕੇ ਸਮੂਹਿਕ ਆਤਮ ਹੱਤਿਆ ਕਰ ਲਈ। ਮਰਦਾਂ ਨੇ ਵੀ ਖੁਦਕੁਸ਼ੀ ਕਰ ਲਈ। ਅੰਦਾਜ਼ੇ ਮੁਤਾਬਕ ਮਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 20,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ।[6][7][3][8]
ਅਜ਼ਾਦ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਤਤਕਾਲੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸਰਦਾਰ ਮੁਹੰਮਦ ਇਬਰਾਹੀਮ ਖਾਨ, ਜਿਸ ਨੇ ਇਸ ਸਮਾਗਮ ਦੌਰਾਨ ਇਸ ਸਥਾਨ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ, "ਬਹੁਤ ਸਦਮਾ ਗ੍ਰਸਤ ਹੋ ਕੇ ਸਰਦਾਰ ਮੁਹੰਮਦ ਇਬਰਾਹਿਮ ਖਾਨ ਨੇ "ਦਰਦ ਨਾਲ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ ਕਿ ਨਵੰਬਰ 1947 ਵਿੱਚ ਮੀਰਪੁਰ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਹਿੰਦੂਆਂ ਦਾ 'ਨਿਪਟਾਰਾ' ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਸਨੇ ਇਸ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦਾ ਕੋਈ ਜ਼ਿਕਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਅੰਕੜੇ।"[9][a][b]
ਘਟਨਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ[ਸੋਧੋ]
ਮਾਰਚ 1948 ਵਿੱਚ, ICRC ਨੇ ਅਲੀ ਬੇਗ ਤੋਂ ਬਚੇ ਹੋਏ 1,600 ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾਇਆ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਹੋਰ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਮੁੜ ਵਸਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। 1951 ਤੱਕ, 114,000 ਦੀ ਪਿਛਲੀ ਆਬਾਦੀ ਤੋਂ ਘੱਟ ਜੋ ਉੱਥੇ ਰਹਿੰਦੀ ਸੀ ਸਿਰਫ਼ 790 ਗੈਰ-ਮੁਸਲਿਮ ,ਅਜਿਹੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਗਏ ਸਨ ਜੋ ਆਜ਼ਾਦ ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਏ ਸਨ;। ਮੁਜ਼ੱਫਰਾਬਾਦ ਅਤੇ ਮੀਰਪੁਰ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹਿੰਦੂ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਜਿਹੜੇ ਛਾਪੇ ਤੋਂ ਬਚ ਗਏ ਸਨ, ਸਾਬਕਾ ਰਿਆਸਤ ਦੇ ਅੰਦਰ ਉੱਜੜ ਗਏ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਦਕਿਸਮਤੀ ਕਿ , ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅੰਦਰੂਨੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿਸਥਾਪਿਤ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਦਰਜਾ ਅਤੇ ਸੰਬੰਧਿਤ ਲਾਭ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੇ ਹਨ।[3]
25 ਨਵੰਬਰ ਦੀ ਤਾਰੀਖ ਨੂੰ ਭਾਰਤ-ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਿਤ ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿੱਚ ਮੀਰਪੁਰ ਦਿਵਸ ਵਜੋਂ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[8]
ਫ਼ੁੱਟ-ਨੋਟ[ਸੋਧੋ]
^ ਇਬਰਾਹਿਮ ਖਾਨ, ਮੁਹੰਮਦ (1990), ਦਿ ਕਸ਼ਮੀਰ ਸਾਗਾ, ਵੇਰੀਨਾਗ, ਪੰਨਾ. 55:
ਨਵੰਬਰ, 1947 ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਦੌਰਾਨ, ਮੈਂ ਮੀਰਪੁਰ ਆਪਣੇ ਲਈ ਉੱਥੇ ਦੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੇਖਣ ਗਿਆ। ਮੈਂ ਰਾਤ ਵੇਲੇ ਮੀਰਪੁਰ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 15 ਮੀਲ ਦੂਰ ਅਲੀ ਬੇਗ ਵਿਖੇ ਹਿੰਦੂ ਸ਼ਰਨਾਰਥੀ ਕੈਂਪ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ। ਸ਼ਰਨਾਰਥੀਆਂ ਵਿਚ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਕੁਝ ਸਾਥੀ ਵਕੀਲਾਂ ਨੂੰ ਤਰਸਯੋਗ ਹਾਲਤ ਵਿਚ ਪਾਇਆ। ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖੁਦ ਦੇਖਿਆ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਹਮਦਰਦੀ ਹੋਈ ਅਤੇ ਪੱਕਾ ਵਾਅਦਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ, ਜਿੱਥੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਖਰਕਾਰ ਭਾਰਤ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ.... ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ, ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਦੁਬਾਰਾ ਕੈਂਪ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ, ਮੈਂ ਇਹ ਜਾਣ ਕੇ ਬਹੁਤ ਹੈਰਾਨ ਹੋਇਆ ਕਿ ਉਹ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੈਂ ਆਖਰੀ ਮੌਕੇ 'ਤੇ ਦੇਖਿਆ ਸੀ, ਦਾ ਨਿਪਟਾਰਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਮੈਂ ਸਿਰਫ਼ ਇੰਨਾ ਹੀ ਕਹਿ ਸਕਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਮੇਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਚੀਜ਼ ਨੇ ਮੇਰੀ ਜ਼ਮੀਰ ਨੂੰ ਇੰਨਾ ਦੁਖੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਿੰਨਾ ਇਸ ਘਟਨਾ ਨੇ ਕੀਤਾ ਸੀ.... ਜਿਹੜੇ ਕੈਂਪਾਂ ਦੇ ਇੰਚਾਰਜ ਸਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਵਿਵਹਾਰਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਜਿੱਠਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਪਰ ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਕੋਈ ਮੁਆਵਜ਼ਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਅਤੇ ਪਿਆਰੇ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ.
^ ਇੱਕ ਬਚੇ ਹੋਏ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਅਲੀ ਬੇਗ ਦੇ ਜੇਲ੍ਹ ਗਾਰਡ, ਜਿਸ ਨੇ ਕਲੀਮਾ ਦਾ ਜਾਪ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਇੱਕ ਕਸਾਈ ਦੇ ਚਾਕੂ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਪੀੜਤਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰਿਆ ਸੀ, ਨੇ ਆਪਣੀ ਪਛਾਣ ਸਰਦਾਰ ਇਬਰਾਹਿਮ ਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਇੱਕ ਸਿਪਾਹੀ ਅਤੇ ਮੁਹੰਮਦ ਅਲੀ ਜਿਨਾਹ ਦੇ ਚੇਲੇ ਵਜੋਂ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਉਸ ਦੇ ਹੁਕਮਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਉੱਚ ਅਧਿਕਾਰੀ। [10]
- ↑ ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗਲਤੀ:Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedDas Gupta - ↑ ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗਲਤੀ:Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedSnedden p.56 - ↑ 3.0 3.1 3.2 Snedden, Christopher (2015-09-15). Understanding Kashmir and Kashmiris (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Oxford University Press. p. 167. ISBN 978-1-84904-621-3.
- ↑ ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗਲਤੀ:Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedLuv Puri - ↑ Hasan, Mirpur 1947 2013.
- ↑ Gupta, Jyoti Bhusan Das (2012-12-06). Jammu and Kashmir (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Springer. p. 97. ISBN 978-94-011-9231-6.
- ↑ Snedden, Christopher (2013-12-01). Kashmir-The Untold Story (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). HarperCollins. pp. 28, 57. ISBN 978-93-5029-898-5.
- ↑ 8.0 8.1 Puri, Luv (2012-02-21). Across the Line of Control: Inside Azad Kashmir (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Columbia University Press. pp. 28–30. ISBN 978-0-231-80084-6.