ਮਹਾਂਦੇਈ ਨਦੀ
ਮਹਾਦਈ / ਮੰਡੋਵੀ ਨਦੀ (ਜਿਸ ਨੂੰ ਮਹਾਦੇਈ ਨਦੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ), ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਗੋਆ ਰਾਜ ਦੀ ਜੀਵਨ ਰੇਖਾ ਦੱਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੰਡੋਵੀ ਅਤੇ ਜੁਆਰੀ ਗੋਆ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਦੋ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਨਦੀਆਂ ਹਨ। ਮੰਡੋਵੀ, ਜ਼ੁਆਰੀ ਨਾਲ ਕੈਬੋ ਅਗੁਆਡਾ ਵਿਖੇ ਇੱਕ ਆਮ ਨਦੀ 'ਤੇ ਮਿਲਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਮੋਰਮੁਗਾਓ ਬੰਦਰਗਾਹ ਬਣਦੀ ਹੈ। ਪਾਨਾਜੀ, ਗੋਆ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਅਤੇ ਪੁਰਾਣਾ ਗੋਆ, ਗੋਆ ਦੀ ਸਾਬਕਾ ਰਾਜਧਾਨੀ, ਦੋਵੇਂ ਹੀ ਮੰਡੋਵੀ ਦੇ ਖੱਬੇ ਕੰਢੇ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹਨ।
ਨਦੀ ਦਾ ਰਸਤਾ[ਸੋਧੋ]
ਨਦੀ ਦੀ ਲੰਬਾਈ 77 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (48 ਮੀਲ), ਕਰਨਾਟਕ ਵਿੱਚ 29 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (18 ਮੀਲ) ਅਤੇ ਗੋਆ ਵਿੱਚ 52 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (32 ਮੀਲ) ਹੈ। ਇਹ ਕਰਨਾਟਕ ਦੇ ਬੇਲਾਗਾਵੀ ਜ਼ਿਲੇ ਦੇ ਪੱਛਮੀ ਘਾਟ ਦੇ ਭੀਮਗੜ ਵਿਖੇ 30 ਝਰਨੇ ਦੇ ਸਮੂਹ ਵਿੱਚੋਂ ਉੱਗਦੀ ਹੈ।[1] ਨਦੀ ਦਾ ਕੁੱਲ 2,032 ਕਿਲੋਮੀਟਰ 2 ਪਕੜ ਖੇਤਰ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿਚੋਂ 1,580 ਕਿਮੀ2, 375 ਕਿਮੀ2 ਅਤੇ 77 ਕਿਮੀ2 ਪਕੜ ਖੇਤਰ ਕ੍ਰਮਵਾਰ ਗੋਆ, ਕਰਨਾਟਕ ਅਤੇ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿੱਚ ਹਨ।[2][3] ਇਸਦੇ ਨਿਯਮਤ ਪਾਣੀ, ਦੁਧਸਾਗਰ ਝਰਨੇ ਅਤੇ ਵਾਰਾਪੋਹਾ ਝਰਨੇ ਦੇ ਨਾਲ, ਇਸ ਨੂੰ ਕੁਝ ਸਥਾਨਾਂ 'ਤੇ ਗੋਮਤੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਮੰਡੋਵੀ ਉੱਤਰ ਤੋਂ ਸੱਤਾਰੀ ਤਾਲੁਕ ਦੇ ਰਸਤੇ ਅਤੇ ਕਰਨਾਟਕ ਦੇ ਉੱਤਰਾ ਕੰਨੜ ਜ਼ਿਲੇ ਤੋਂ ਕੈਸਲ ਰਾਕ ਰਲੀ ਦੇ ਨੇੜੇ ਗੋਆ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਮੰਡੋਵੀ ਬੇਲਗਾਵੀ, ਕਰਨਾਟਕ ਦੇ ਉੱਤਰਾ ਕੰਨੜ ਅਤੇ ਗੋਆ ਦੇ ਕੁੰਬਰਜੁਆ, ਦਿਵਾਰ ਅਤੇ ਚੋਰੀਓ ਵਿਚੋਂ ਲੰਘਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਆਖਰਕਾਰ ਅਰਬ ਸਾਗਰ ਵਿੱਚ ਡਿੱਗਦੀ ਹੈ। ਮਪੁਸਾ ਨਦੀ, ਮੰਡੋਵੀ ਦੀ ਇੱਕ ਸਹਾਇਕ ਨਦੀ ਹੈ।
ਕੁੰਬਰਜੁਏਮ ਨਹਿਰ, ਜੋ ਕਿ ਦੋਵਾਂ ਨਦੀਆਂ ਨੂੰ ਜੋੜਦੀ ਹੈ, ਨੇ ਮੰਡੋਵੀ ਦੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਲੋਹੇ ਦੇ ਧਾਤ ਨਾਲ ਲਿਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਲਈ ਪਹੁੰਚਯੋਗ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਆਇਰਨ ਧਾਤੂ ਗੋਆ ਦਾ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਖਣਿਜ ਹੈ ਅਤੇ ਪੂਰਬੀ ਪਹਾੜੀਆਂ ਵਿੱਚ ਇਸਦੀ ਖੁਦਾਈ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਪੁਰਾਣੇ ਗੋਆ ਦੇ ਕਸਬੇ ਨੇੜੇ ਮੰਡੋਵੀ ਵਿੱਚ ਤਾਜ਼ੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਤਿੰਨ ਵੱਡੇ ਟਾਪੂ - ਦੀਵਾਰ, ਚੋਰੀਓ ਅਤੇ ਵੈਂਕਸ਼ੀਮ ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਚੋਰੀਓ ਟਾਪੂ ਸਲੀਮ ਅਲੀ ਪੰਛੀ ਸੈੰਚੂਰੀ ਦਾ ਘਰ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਨਾਮ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਪੰਛੀ ਵਿਗਿਆਨੀ ਸਲੀਮ ਅਲੀ ਦੇ ਨਾਮ ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇੱਕ ਨਿਯਮਤ ਕਿਸ਼ਤੀ ਟਾਪੂਆਂ ਅਤੇ ਮੁੱਖ ਭੂਮੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਵਸਨੀਕਾਂ ਨੂੰ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੀ ਹੈ।
ਪੁਲ[ਸੋਧੋ]
ਪੰਜਿਮ ਦੇ ਨੇੜੇ, ਮੰਡੋਵੀ ਨਦੀ ਦੇ ਪਾਰ ਤਿੰਨ ਸਮਾਨਾਂਤਰ ਮੰਡੋਵੀ ਬ੍ਰਿਜ (ਪੁਲ) ਹਨ। ਪੁਰਾਣਾ ਪੁਲ 1980 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਢਹਿ ਗਿਆ ਸੀ, ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿ ਭਾਰੀ ਟਰਾਂਸਪੋਰਟ ਵਾਹਨਾਂ ਦੇ ਅਨੁਕੂਲਣ ਲਈ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਪੁਲ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਮੰਡੋਵੀ ਬ੍ਰਿਜ ਪਾਂਜਿਮ ਦੇ ਕਸਬਿਆਂ ਨੂੰ ਪੋਰਵੋਰਿਮ ਨਾਲ ਜੋੜਦਾ ਹੈ। 14 ਜੂਨ 2014 ਨੂੰ, ਤੀਜਾ ਬ੍ਰਿਜ, (ਜੋ ਕਿ ਗੋਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਪੁਲ ਹੈ), ਦਾ ਨੀਂਹ ਪੱਥਰ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਨੇ ਰੱਖਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਪੰਜ ਕਿੱਲੋ ਮੀਟਰ (16,000 ਫੁੱਟ) ਤੇ ਫੈਲਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਮੌਜੂਦਾ ਪੁਲਾਂ ਨਾਲੋਂ 15 ਮੀਟਰ (49 ਫੁੱਟ) ਉੱਚਾ ਹੋਵੇਗਾ ਅਤੇ ਦੋਵਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਫਾਸਲਾ ਹੈ। ਤੀਜੇ ਮੰਡੋਵੀ ਬ੍ਰਿਜ ਦਾ ਨਾਮ ਅਟਲ ਸੇਤੂ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਅਟਲ ਬਿਹਾਰੀ ਵਾਜਪਾਈ ਦੇ ਨਾਮ ਉੱਪਰ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਪੁਲ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ 27 ਜਨਵਰੀ 2019 ਨੂੰ ਕੇਂਦਰੀ ਸੜਕਾਂ ਮੰਤਰੀ ਨਿਤਿਨ ਗਡਕਰੀ, ਗੋਆ ਦੇ ਸੀ.ਐਮ. ਮਨੋਹਰ ਪਾਰੀਕਰ ਦੇ ਹੱਥੋਂ ਹੋਇਆ ਸੀ।
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ "Mahadayi River". India9.com. Retrieved 16 December 2014.
- ↑ "Mahadayi water dispute tribunal report (pages 2693 to 2706, Volume XII)". Retrieved 17 August 2018.
- ↑ "Turmoil over Mhadei River". Daijiworld. Archived from the original on 1 ਨਵੰਬਰ 2019. Retrieved 27 July 2013.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help)