ਤ੍ਰਅੰਬਕ ਸ਼ੰਕਰ ਸ਼ੇਜਵਲਕਰ
ਤ੍ਰਅੰਬਕ ਸ਼ੰਕਰ ਸ਼ੇਜਵਲਕਰ (ਟੀ. ਐੱਸ. ਸ਼ੇਜਲਲਕਰ; ਦੇਵਨਾਗਰੀ: त्र्यंबਕ शंकर शेजवलकर, त्र्यं. शं. शेजवलकर) (25 ਮਈ 1895 - 28 ਨਵੰਬਰ 1963) ਇੱਕ ਪੁਰਸਕਾਰ-ਪ੍ਰਾਪਤ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਅਤੇ ਲੇਖਕ ਸੀ।[1]
ਜੀਵਨੀ[ਸੋਧੋ]
ਸ਼ੇਜਲਲਕਰ ਦਾ ਜਨਮ ਰਤਨਾਗਿਰੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਕਸ਼ੇਲੀ ਨਾਮ ਦੇ ਇੱਕ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਆਰੀਅਨ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ ਸੁਸਾਇਟੀ ਦੁਆਰਾ ਚਲਾਏ ਜਾਂਦੇ ਇੱਕ ਸਕੂਲ ਤੋਂ 1911 ਵਿੱਚ ਦਸਵੀਂ ਦੀ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਪਾਸ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਵਿਲਸਨ ਕਾਲਜ, ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬੈਚਲਰ ਆਫ਼ ਆਰਟਸ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ।[2]
ਉਸਦੀ ਪਹਿਲੀ ਨੌਕਰੀ ਮਈ 1918 ਤੋਂ ਜੂਨ 1921 ਤੱਕ ਫੌਜੀ ਅਕਾਊਂਟਸ ਵਿਭਾਗ ਵਿੱਚ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਅਗਸਤ 1939 ਤੋਂ 25 ਮਈ 1955 ਤੱਕ ਡੈੱਕਨ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਰਿਟਾਇਰਮੈਂਟ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਉਸਨੇ ਆਪਣੀ ਮੌਤ ਤਕ ਡੈੱਕਨ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਿਆ।
ਉਹ 1918 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਰਤ ਇਤਿਹਾਸ ਸੰਸ਼ੋਧਕ ਮੰਡਲ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਥੇ ਉਹ ਦੂਜੇ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰਾਂ ਜਿਵੇਂ ਦੱਤਾ ਵਾਮਨ ਪੋਟਦਾਰ, ਗੋਵਿੰਦ ਸਖਾਰਾਮ ਸਰਦੇਸਾਈ ਅਤੇ ਦੱਤੋਪੰਤ ਆਪਟੇ ਦੇ ਸੰਪਰਕ ਵਿੱਚ ਆਇਆ।
ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਇਤਿਹਾਸ[ਸੋਧੋ]
ਸ਼ੇਜਵਾਲਕਰ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ ਮਰਾਠੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਲਿਖਦਾ ਸੀ, ਅਤੇ ਹੁਣ ਬੰਦ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਮਰਾਠੀ ਰਸਾਲੇ ਪ੍ਰਗਤੀ (1929–1932) ਦਾ ਸੰਸਥਾਪਕ-ਸੰਪਾਦਕ ਸੀ। ਸ਼ੇਜਵਲਕਰ 1939-1955 ਤੱਕ ਡੈੱਕਨ ਕਾਲਜ ਵਿਖੇ ਮਰਾਠਾ ਇਤਿਹਾਸ ਦਾ ਰੀਡਰ ਵੀ ਸੀ। ਸ਼ੇਜਵਾਲਕਰ ਦੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇਤਿਹਾਸਕ, ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਸਮਕਾਲੀ ਮੁੱਦੇ ਵਿਜੇਨਗਰ ਸਾਮਰਾਜ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ, ਮਰਾਠੀ ਭਾਸ਼ੀ ਕਵੀ-ਸੰਤਾਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਬ੍ਰਾਹਮਣਵਾਦ ਦੇ ਖ਼ਤਮ ਹੋਣ ਅਤੇ ਅਰਨੋਲਡ ਜੇ ਟੌਨਬੀ ਦੀ ਰਚਨਾ ਤੱਕ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।
ਸ਼ੇਜਵਲਕਰ ਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਉਸਨੇ ਜੀ ਐਸ ਸਰਦੇਸਾਈ ਦੀ ਕਿਤਾਬ "ਨਾਨਾਸਾਹਿਬ ਪੇਸ਼ਵਾ" ਨੂੰ ਭੂਤ ਲੇਖਕ ਵਜੋਂ ਲਿਖੀ ਸੀ।[3]
ਆਪਣੀ ਮੌਤ ਦੇ ਸਮੇਂ ਉਸਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਪਛਤਾਵਾ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਦੀ ਜੀਵਨੀ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਿਆ ਸੀ।[4]
ਲੇਖ[ਸੋਧੋ]
ਸ਼ੇਜਵਲਕਰ ਨੇ ਸਵਾਮੀ ਦਯਾਨੰਦ ਸਰਸਵਤੀ, ਮਹਾਦੇਵ ਗੋਵਿੰਦ ਰਾਂਡੇ, ਕਾਸ਼ੀਨਾਥ ਤ੍ਰਿਮਬਕ ਤੇਲੰਗ, ਸਵਾਮੀ ਵਿਵੇਕਾਨੰਦ, ਗੋਪਾਲ ਗਣੇਸ਼ ਅਗਰਕਰ, ਬਾਲ ਗੰਗਾਧਰ ਤਿਲਕ, ਲਾਲਾ ਲਾਜਪਤ ਰਾਏ, ਭਗਤ ਸਿੰਘ, ਰਾਜਗੁਰੂ, ਸੁਖਦੇਵ, ਵਿਸ਼ਵਨਾਥ ਕਾਸ਼ੀਨਾਥ ਰਾਜਵਦੇ, ਸ਼੍ਰੀਧਰ ਵੈਂਕਟੇਸ਼ ਕੇਤਕਰ ਦੇ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਕਾਰਜ ਉੱਤੇ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੇਖ ਲਿਖੇ।
ਪਾਣੀਪਤ ਦੀ ਤੀਜੀ ਲੜਾਈ[ਸੋਧੋ]
ਸ਼ੇਜਵਲਕਰ ਪਹਿਲਾ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਪਾਣੀਪਤ ਦੀ ਤੀਜੀ ਲੜਾਈ ਦਾ ਬੜੇ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ, ਨਿੱਜੀ ਤੌਰ ਤੇ ਲੜਾਈ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਾਰੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਦਲੀਲ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਲੜਾਈ ਮੁਗਲ ਸਾਮਰਾਜ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਲੜੀ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਮਰਾਠਿਆਂ ਨੂੰ ਤੈਮੂਰ ਦੇ ਉਤਰਾਧਿਕਾਰੀਆਂ ਲਈ ਕੁਰਬਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਹ ਅੱਗੇ ਦਲੀਲ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਨੇ ਵੀ ਅਜਿਹੀ ਹੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਲਈ ਸਹਿਮਤੀ ਦਿਖਾਈ ਹੁੰਦੀ, ਤਾਂ ਸ਼ਾਇਦ 1947 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਵੰਡਿਆ ਨਾ ਗਿਆ ਹੁੰਦਾ।
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ [1] Archived 31 March 2009 at the Wayback Machine.
- ↑ Introduction by G D Khanolkar to the book "Tryambak Shankar Shejwalkar- Nivadak Lekhsangrah", 1977, Pages:1-34
- ↑ Introduction by G D Khanolkar to the book "Tryambak Shankar Shejwalkar- Nivadak Lekhsangrah", 1977, Page:12
- ↑ Introduction by G D Khanolkar to the book "Tryambak Shankar Shejwalkar- Nivadak Lekhsangrah", 1977, Page:26-33