ਸਮੱਗਰੀ 'ਤੇ ਜਾਓ

ਫੈਂਟਾਨਿਲ

ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਇੱਕ ਆਜ਼ਾਦ ਵਿਸ਼ਵਕੋਸ਼ ਤੋਂ

ਫੈਂਟਾਨਿਲ, ਇੱਕ ਓਪੀਔਡ ਹੈ ਜੋ ਦਰਦ ਦੀ ਦਵਾਈ ਵਜੋਂ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਅਨੱਸਥੀਸੀਆ ਲਈ ਹੋਰ ਦਵਾਈਆਂ ਦੇ ਨਾਲ।[1][2] ਇਹ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦੋ ਘੰਟਿਆਂ ਤੋਂ ਵੀ ਘੱਟ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।[1] ਡਾਕਟਰੀ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਫੈਂਟਾਨਿਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਟੀਕੇ ਦੁਆਰਾ, ਨੱਕ ਰਾਹੀਂ ਸਪਰੇਅ, ਚਮੜੀ ਦੇ ਪੈਚ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਾਂ ਗਲੇ (ਟ੍ਰਾਂਸਮੁਕੋਸਲ) ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਲੋਜ਼ੈਂਜ ਜਾਂ ਟੈਬਲੇਟ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਲੀਨ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।[1][3]

ਆਮ ਮਾੜੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਉਲਟੀਆਂ, ਕਬਜ਼, ਬੇਹੋਸ਼ੀ, ਉਲਝਣ, ਭਰਮ, ਅਤੇ ਖਰਾਬ ਤਾਲਮੇਲ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸੱਟਾਂ।[1][4] ਗੰਭੀਰ ਮਾੜੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸਾਹ ਦੀ ਕਮੀ (ਸਾਹ ਦੀ ਉਦਾਸੀ), ਸੇਰੋਟੋਨਿਨ ਸਿੰਡਰੋਮ, ਘੱਟ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ, ਨਸ਼ਾ, ਜਾਂ ਕੋਮਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।[1][4] ਫੈਂਟਾਨਿਲ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ μ-ਓਪੀਔਡ ਰੀਸੈਪਟਰਾਂ ਨੂੰ ਸਰਗਰਮ ਕਰਕੇ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ।[1] ਇਹ ਮੋਰਫਿਨ ਨਾਲੋਂ ਲਗਭਗ 100 ਗੁਣਾ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੈ, ਅਤੇ ਕੁਝ ਐਨਾਲਾਗ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕਾਰਫੈਂਟਾਨਿਲ ਲਗਭਗ 10,000 ਗੁਣਾ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।[5]

ਫੈਂਟਾਨਿਲ ਨੂੰ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ 1960 ਵਿੱਚ ਪਾਲ ਜੈਨਸਨ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ 1968 ਵਿੱਚ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਡਾਕਟਰੀ ਵਰਤੋਂ ਲਈ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ[1][6] 2015 ਵਿੱਚ, 1,600 kilograms (3,500 lb) ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਸਿਹਤ ਸੰਭਾਲ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਗਏ ਸਨ।[7] 2017 2017 ਤੱਕ , ਫੈਂਟਾਨਿਲ ਦਵਾਈ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਰਤਿਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਸਿੰਥੈਟਿਕ ਓਪੀਔਡ ਸੀ।[8] ਕੈਂਸਰ ਦੇ ਦਰਦ ਲਈ ਫੈਂਟਾਨਾਇਲ ਪੈਚ ਵਿਸ਼ਵ ਸਿਹਤ ਸੰਗਠਨ ਦੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਦਵਾਈਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਵਿੱਚ ਹਨ।[9] 2016 ਵਿੱਚ, ਫੈਂਟਾਨਿਲ ਅਤੇ ਐਨਾਲਾਗਸ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਵਿੱਚ 20,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਮੌਤਾਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਕਾਰਨ ਸਨ, ਜੋ ਕਿ ਓਪੀਔਡ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਾਰੀਆਂ ਮੌਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਅੱਧੀਆਂ ਹਨ।[10][11][12] ਇਨ੍ਹਾਂ 'ਚੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮੌਤਾਂ ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਣੇ ਫੈਂਟਾਨਾਇਲ ਕਾਰਨ ਹੋਈਆਂ ਹਨ।[13]

100 ਲਈ ਮਾਈਕ੍ਰੋਗ੍ਰਾਮ ਸ਼ੀਸ਼ੀ, ਵਿਕਾਸਸ਼ੀਲ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਔਸਤ ਥੋਕ ਲਾਗਤ 2015 ਵਿੱਚ US$ 0.66 ਸੀ[14] 2017 ਵਿੱਚ, ਉਸੇ ਰਕਮ ਲਈ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਕੀਮਤ US$ 0.49 ਸੀ।[15] ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ, 2020 ਤੱਕ 800 mcg ਟੈਬਲੇਟ ਲੋਜ਼ੈਂਜ ਨਾਲੋਂ 6.75 ਗੁਣਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਹਿੰਗੀ ਸੀ।[16][17] 2017 ਵਿੱਚ, ਇਹ 1.7 ਮਿਲੀਅਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨੁਸਖ਼ਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਵਿੱਚ 250ਵੀਂ ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਤਜਵੀਜ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਦਵਾਈ ਸੀ।[18][19]

ਹਵਾਲੇ

[ਸੋਧੋ]
  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 "Fentanyl, Fentanyl Citrate, Fentanyl Hydrochloride". The American Society of Health-System Pharmacists. Archived from the original on 14 December 2017. Retrieved 8 December 2017.
  2. ↑ "Fentanyl Drug Overdose". CDC Injury Center. 29 August 2017. Archived from the original on 15 December 2017. Retrieved 14 December 2017.
  3. ↑ "tablets". Archived from the original on 2020-07-31.
  4. ↑ 4.0 4.1 "Fentanyl Side Effects in Detail - Drugs.com". Drugs.com. Archived from the original on 2018-06-16. Retrieved 2018-06-16.
  5. ↑ "Commission on Narcotic Drugs takes decisive step to help prevent deadly fentanyl overdoses". Commission on Narcotic Drugs, United Nations Office on Drugs and Crime. 16 March 2017. Archived from the original on 20 March 2017. Retrieved 19 March 2017.
  6. ↑ "The history and development of the fentanyl series". Journal of Pain and Symptom Management. 7 (3 Suppl): S3-7. April 1992. doi:10.1016/0885-3924(92)90047-L. PMID 1517629. {{cite journal}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (help)
  7. ↑ Narcotic Drugs Estimated World Requirements for 2017 Statistics for 2015 (PDF). New York: United Nations. 2016. p. 40. ISBN 978-92-1-048163-2. Archived from the original (PDF) on 22 ਅਕਤੂਬਰ 2017. Retrieved 14 ਦਸੰਬਰ 2017.
  8. ↑ "Fentanyl And Analogues". LverTox. 16 October 2017. Archived from the original on 7 January 2017. Retrieved 14 December 2017.
  9. ↑ World Health Organization (2019). World Health Organization model list of essential medicines: 21st list 2019. Geneva: World Health Organization. hdl:10665/325771. WHO/MVP/EMP/IAU/2019.06. License: CC BY-NC-SA 3.0 IGO.
  10. ↑ "Overdose Death Rates". National Institute on Drug Abuse. 15 September 2017. Archived from the original on 13 December 2017. Retrieved 14 December 2017.
  11. ↑ "Nearly half of opioid-related overdose deaths involve fentanyl". National Institute on Drug Abuse. 2018-05-01. Archived from the original on 2018-06-14. Retrieved 2018-06-14.
  12. ↑ "Drugs Most Frequently Involved in Drug Overdose Deaths: United States, 2011-2016". National Vital Statistics Reports. 67 (9): 1–14. December 2018. PMID 30707673. {{cite journal}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (help)
  13. ↑ "Fentanyl Drug Overdose". CDC. 21 December 2018. Archived from the original on 15 December 2017. Retrieved 28 April 2019.
  14. ↑ "Single Drug Information". International Medical Products Price Guide. Archived from the original on 15 December 2017. Retrieved 14 December 2017.
  15. ↑ "NADAC as of 2017-12-13". Centers for Medicare and Medicaid Services. Archived from the original on 14 December 2017. Retrieved 14 December 2017.
  16. ↑ "Fentanyl Buccal". Archived from the original on 2020-07-31.
  17. ↑ "Fentanyl Citrate Generic Actiq". GoodRx. Archived from the original on 31 July 2020. Retrieved 27 May 2020.
  18. ↑ "The Top 300 of 2020". ClinCalc. Archived from the original on 12 February 2021. Retrieved 29 April 2020.
  19. ↑ "Fentanyl - Drug Usage Statistics". ClinCalc. Archived from the original on 11 April 2020. Retrieved 29 April 2020.
"https://pa.wikipedia.org/w/index.php?title=ਫੈਂਟਾਨਿਲ&oldid=754489" ਤੋਂ ਲਿਆ