ਸਵਰਾਜਬੀਰ ਸਿੰਘ
ਸਵਰਾਜਬੀਰ | |
|---|---|
ਸਵਰਾਜਬੀਰ | |
 1998 ਵਿੱਚ ਸਵਰਾਜਬੀਰ ਦੀ ਫੋਟੋ | |
| ਜਨਮ | ਸਵਰਾਜਬੀਰ ਸਿੰਘ 1958 (ਉਮਰ 65–66) |
| ਰਾਸ਼ਟਰੀਅਤਾ | ਭਾਰਤੀ |
| ਸਿੱਖਿਆ | MBBS |
| ਪੇਸ਼ਾ | ਨਾਟਕਕਾਰ, ਕਵੀ, ਪੱਤਰਕਾਰ, ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕ |
| ਸਰਗਰਮੀ ਦੇ ਸਾਲ | 1980 - ਮੌਜੂਦ |
| ਮਾਲਕ | ਟ੍ਰਿਬਿਊਨ |
| ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਕੰਮ | ਧਰਮ ਗੁਰੂ (1999), ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ (2000), ਮੇਦਨੀ (2002), ਸ਼ਾਇਰੀ (2004), ਅਤੇ ਮਾਸੀਆ ਦੀ ਰਾਤ (2013) |
| ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ | ਅਰਵਿੰਦਰ ਕੌਰ (ਪਤਨੀ) |
| ਬੱਚੇ | ਮਨਰਾਜ ਸਿੰਘ (ਪੁੱਤਰ) |
ਸਵਰਾਜਬੀਰ ਸਿੰਘ (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ: Swarajbir Singh; ਜਨਮ 24 ਅਪ੍ਰੈਲ 1958) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬੀ ਨਾਟਕਕਾਰ, ਕਵੀ, ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕ, ਅਤੇ ਸੰਪਾਦਕ ਹੈ। ਉਸਨੂੰ ਉਸਦੇ ਨਾਟਕ ਮਾਸੀਆ ਦੀ ਰਾਤ (2016) ਲਈ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਅਵਾਰਡ ਮਿਲਿਆ।[1]
ਉਹ 31 ਅਗਸਤ 2018 ਤੋਂ 13 ਜਨਵਰੀ 2024 ਤੱਕ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਅਖਬਾਰ ਪੰਜਾਬੀ ਟ੍ਰਿਬਿਊਨ ਦਾ ਸੰਪਾਦਕ[2] ਉਹ ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੀ ਸੈਨੇਟ ਦੇ ਨਾਮਜ਼ਦ ਮੈਂਬਰ ਵੀ ਹਨ।[3] ਉਸਨੇ 1983-1984 ਦੌਰਾਨ ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪੇਂਡੂ ਸਰਕਾਰੀ ਡਿਸਪੈਂਸਰੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮੈਡੀਕਲ ਡਾਕਟਰ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ 1984 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਰੱਖਿਆ ਖਾਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਿਵਲ ਸੇਵਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਲਿਆ। ਉਹ 1986 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਪੁਲਿਸ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ। ਉਸਨੂੰ ਅਸਾਮ-ਮੇਘਾਲਿਆ ਕਾਡਰ[4] ਅਲਾਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਜੁਲਾਈ 2018 ਵਿੱਚ ਮੇਘਾਲਿਆ, ਸ਼ਿਲਾਂਗ ਦੇ ਪੁਲਿਸ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਜਨਰਲ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਹੋਇਆ ਸੀ।[5]
ਅਰੰਭ ਦਾ ਜੀਵਨ
[ਸੋਧੋ]ਸਵਰਾਜਬੀਰ ਦਾ ਜਨਮ ਵੇਰਕਾ, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ, ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ।[6] ਉਸਦਾ ਜੱਦੀ ਪਿੰਡ ਧਰਮਾਬਾਦ ਹੈ ਪਰ ਉਹ ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ ਨਵਾਂ ਪਿੰਡ ਮੱਲੋਵਾਲੀ ਅਤੇ ਘੁਮਾਣ ਵਿੱਚ ਵੱਡਾ ਹੋਇਆ। ਉਸਨੇ ਸਰਕਾਰੀ ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਲਜ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਤੋਂ ਡਾਕਟਰੀ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ।
ਕੰਮ
[ਸੋਧੋ]ਇਹ ਹੈ ਸਵਰਾਜਬੀਰ ਸਿੰਘ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ:
ਨਾਟਕ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੇ
[ਸੋਧੋ]- ਧਰਮ ਗੁਰੂ (1999)
- ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ (2000)
- ਮੇਦਨੀ ( ਧਰਤੀ ) (2002)
- ਸ਼ਿਆਰੀ ( ਕਵਿਤਾ ) (2004)
- ਕਾਲਰ ( ਦ ਅਲਕਲੀਨ ਅਰਥ (2006)
- ਮਾਸੀਆ ਦੀ ਰਾਤ ( ਮੂਨ ਰਹਿਤ ਰਾਤ ) (2013)
- ਤਸਵੀਰਾਂ ( ਤਸਵੀਰਾਂ ) (2014, ਕੇਵਲ ਧਾਲੀਵਾਲ ਦੁਆਰਾ ਸੰਪਾਦਿਤ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਨਾਟ-ਸਰਵਰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ) (2017 ਸੁਤੰਤਰ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ)
- ਹੱਕ ( ਦ ਰਾਈਟਸ ) (2015)
- ਅਗਨੀ ਕੁੰਡ ( ਦ ਫਾਇਰ ਪੁਟ ) (2016)
ਅਣਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਨਾਟਕ
[ਸੋਧੋ]- ਜਨ ਦਾ ਮੀਟ ( ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧ )
- ਪੁਲ-ਸੀਰਤ (ਨਿਆਸ ਦੇ ਦਿਨ ਸਵਰਗ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਨਰਕ ਉੱਤੇ ਮਿਥਿਹਾਸਕ ਪੁਲ)
- ਕੱਚੀ ਗੜ੍ਹੀ ( ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਕਿਲਾ )
- ਫਾਸਲ ( ਵਾਢੀ )
- ਏਹ ਗਲਾਂ ਕਦੀ ਫਿਰ ਕਰਾਂਗੇ ( ਅਸੀਂ ਇਹਨਾਂ ਗੱਲਾਂ ਬਾਰੇ ਕਦੇ-ਕਦੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਗੱਲ ਕਰਾਂਗੇ ) (ਨੌਂ ਮੋਨੋਲੋਗ)
- ਅਹਿਲਯਾ
- ਮਹਾਦੰਡ ( ਮਹਾਨ ਸਜ਼ਾ )
ਲੇਖ
[ਸੋਧੋ]- ਤੇਰੀ ਧਰਤੀ ਤੇਰੇ ਲੋਕ ( ਤੇਰੀ ਧਰਤੀ ਤੇਰੇ ਲੋਕ ), 1988-89 ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਪ੍ਰੀਤ ਲਾੜੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ 1980 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਅੱਤਵਾਦ ਵਿਰੁੱਧ ਮਾਸਿਕ ਕਾਲਮ।
ਕਵਿਤਾ
[ਸੋਧੋ]- ਅਪਨੀ ਅਪਨੀ ਰਾਤ ( ਹਰ ਕਿਸੇ ਦੀ ਆਪਣੀ ਰਾਤ ) (1985)
- ਸਾਹਨ ਥਾਣੀ ( ਸਾਡੇ ਸਾਹ ਰਾਹੀਂ ) (1989)
- 23 ਮਾਰਚ (1993), ( ਪਾਸ਼ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਕਵਿਤਾਵਾਂ )
ਅਵਾਰਡ ਅਤੇ ਨਾਮਜ਼ਦਗੀਆਂ
[ਸੋਧੋ]ਇੱਥੇ ਪੁਰਸਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਨਾਮਜ਼ਦਗੀਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਹੈ
| ਸਾਲ | ਅਵਾਰਡ | ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ | ਕੰਮ | ਨੋਟ |
|---|---|---|---|---|
| 1986 | ਪ੍ਰੋ ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਪੁਰਸਕਾਰ | ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ | ਆਪਣੀ ਆਪਣੀ ਰਾਤ | |
| 1995 | ਕਵਿਤਾ ਪੁਰਸਕਾਰ | ਪੰਜਾਬੀ ਅਕਾਦਮੀ, ਦਿੱਲੀ | 23 ਮਾਰਚ | |
| 2000 | ਨਾਟਕ ਪੁਰਸਕਾਰ | ਪੰਜਾਬੀ ਅਕਾਦਮੀ, ਦਿੱਲੀ | ਧਰਮ ਗੁਰੂ | |
| 2001 | ਅੰਬੇਡਕਰ ਪੁਰਸਕਾਰ | ਮਾਨਵਵਾਦੀ ਮੰਚ, ਜਲੰਧਰ | ਸਾਹਿਤ | |
| 2002 | ਸੁਖਦੇਵ ਪ੍ਰੀਤ ਯਾਦਗਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ | ਮੰਚ—ਰੰਗਮੰਚ | ਸਾਹਿਤ | |
| 2002 | ਪਲਸ ਮੰਚ ਪੁਰਸਕਾਰ | ਪਲਸ ਮੰਚ | ਸਾਹਿਤ | ਪਲਸ ਮੰਚ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਗੁਰਸ਼ਰਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕੀਤੀ |
| 2005 | ਕਲਾਮ ਪੁਰਸਕਾਰ | ਸਾਹਿਤ | ||
| 2010 | ਪਰਮ ਸਾਹਿਤ ਸੇਵਾ ਪੁਰਸਕਾਰ | ਪੰਜਾਬੀ ਅਕਾਦਮੀ, ਦਿੱਲੀ | ਸਾਹਿਤ | ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਸਮੁੱਚੇ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ। |
| 2013 | ਡਾ ਜਗਤਾਰ ਯਾਦਗਰੀ ਪੁਰਸਕਾਰ | ਸਾਹਿਤ | ਸਵਰਾਜਬੀਰ ਦੇ ਪੰਜਾਬੀ ਕਵਿਤਾ ਅਤੇ ਨਾਟਕ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਪੰਜਾਬੀ ਕਵੀ ਜਗਤਾਰ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪੁਰਸਕਾਰ | |
| 2015 | ਵਿਰਸਾ ਵਿਹਾਰ ਪੁਰਸਕਾਰ | ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦਾ ਵਿਰਸਾ ਵਿਹਾਰ | ਸਾਹਿਤ | ਪੰਜਾਬੀ ਰੰਗਮੰਚ 2015 ਵਿੱਚ ਸਮੁੱਚੇ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ |
| 2015 | ਸਾਹਿਤਰਥ ਪੁਰਸਕਾਰ | ਸ਼ਬਦ-ਲੋਕ ਸੰਗਠਨ | ਸਾਹਿਤ | ਮਰਹੂਮ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤਕਾਰ ਸ੍ਰੀ ਸੰਤ ਸਿੰਘ ਸੇਖੋਂ ਦੇ ਸਨਮਾਨ ਵਿੱਚ ਸਵਰਾਜਬੀਰ ਦੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਪਾਏ ਸਮੁੱਚੇ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸਨਮਾਨ |
| 2016 | ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਪੁਰਸਕਾਰ | ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ | ਮੱਸਿਆ ਦੀ ਰਾਤ | ਮੁੱਖ ਲੇਖ: ਪੰਜਾਬੀ ਲਈ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜੇਤੂਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ |
| 2018 | ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ ਦਿੱਲੀ ਪੁਰਸਕਾਰ | ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਸਭਾ ਦਿੱਲੀ | ਸਾਹਿਤ | ਅਮਰਜੀਤ ਚੰਦਨ ਅਤੇ ਜੰਗ ਬਹਾਦਰ ਗੋਇਲ ਦੇ ਨਾਲ |
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ Parul (December 22, 2016). "'I dedicate this award to the people of Punjab', says Sahitya Akademi Award winner Swarajbir". The Indian Express. Retrieved 4 September 2023.
- ↑ "Swaraj Bir Singh joins as Punjabi Tribune Editor". The Tribune. Retrieved 2 September 2023.
- ↑ Correspondent, HT (Sep 16, 2021). "Punjabi University senate meets after five years". Hindustan Times. Retrieved 4 September 2023.
{{cite news}}:|last=has generic name (help) - ↑ "Swaraj Bir Singh is new Meghalaya DGP". Business Standard. Retrieved 2 September 2023.
- ↑ Bhattacharjee, Sudipta (7 November 2021). "An Officer and a Gentleman". The Telegraph Online. The Telegraph. Retrieved 2 September 2023.
- ↑ "SWARAJBIR - Jagjit Singh Anand Memorial Award Winner-2021". Anand Awards. Retrieved 2 September 2023.