ਅਲੇਨੁਸ਼ ਟੇਰੀਅਨ
Alenoush Terian | |
|---|---|
 |
ਅਲੇਨੁਸ਼ ਟੇਰੀਅਨ (ਅਰਮੀਨੀਆਈ: Аленуш Дереян; ਫ਼ਾਰਸੀ: Аленуш Тариян; ਵੀ: Аленуш Териан; 9 ਨਵੰਬਰ, 1921 – 4 ਮਾਰਚ, 2011) ਇੱਕ ਈਰਾਨੀ-ਆਰਮੀਨੀਆਈ ਖਗੋਲ-ਵਿਗਿਆਨੀ ਸੀ ਅਤੇ ਈਰਾਨੀ 'ਮੂਥਰਨੋਮਿਸਟ' ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ
[ਸੋਧੋ]ਉਸ ਦਾ ਜਨਮ 9 ਨਵੰਬਰ 1921 ਨੂੰ ਇਰਾਨ ਦੇ ਤਹਿਰਾਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਰਮੀਨੀਆਈ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ।[1] ਉਸ ਦਾ ਪਿਤਾ, ਆਰਟੋ, ਇੱਕ ਸਟੇਜ ਡਾਇਰੈਕਟਰ, ਕਵੀ ਅਤੇ ਅਨੁਵਾਦਕ ਸੀ (ਕਲਮੀ ਨਾਮ ਅਰੀਜ਼ਾਦ ਦੇ ਨਾਲ ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਆਰੀਅਨ ਦਾ ਜਨਮ, ਜਿਸ ਨੇ ਸ਼ਾਹਨਮੇਹ ਦਾ ਫ਼ਾਰਸੀ ਤੋਂ ਅਰਮੀਨੀਆਈ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਕੀਤਾ ਸੀ।[2][3] ਉਸ ਦੀ ਮਾਂ, ਵਰਟੋ ਟੇਰੀਅਨ, ਇੱਕ ਸਟੇਜ ਅਭਿਨੇਤਰੀ ਅਤੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਸੀ।[4]
ਸਿੱਖਿਆ
[ਸੋਧੋ]ਟੇਰੀਅਨ ਨੇ 1947 ਵਿੱਚ ਤਹਿਰਾਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿਭਾਗ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਨੇ ਇਸ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੀ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਕੈਰੀਅਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਸੇ ਸਾਲ ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾ ਸੰਚਾਲਨ ਦੀ ਮੁਖੀ ਚੁਣੀ ਗਈ।
ਉਸ ਨੇ ਫਰਾਂਸ ਵਿੱਚ ਪਡ਼੍ਹਨ ਲਈ ਸਕਾਲਰਸ਼ਿਪ ਲਈ ਦਸਤਖਤ ਕੀਤੇ ਪਰ ਡਾ. ਹੇਸਾਬੀ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਸੀ ਕਿ ਇੱਕ ਔਰਤ ਲਈ ਇੰਨਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨਾ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਕਾਫ਼ੀ ਹੈ।[2] ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਉਹ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਵਿੱਤੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਇਰਾਨ ਤੋਂ ਫਰਾਂਸ ਚਲੀ ਗਈ, ਜਿੱਥੇ ਉਸ ਨੇ 1956 ਵਿੱਚ ਸੋਰਬੋਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਡਾਕਟਰੇਟ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਇਰਾਨ ਵਾਪਸ ਆ ਗਈ ਅਤੇ ਤਹਿਰਾਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕਸ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਕ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਬਣ ਗਈ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਪੱਛਮੀ ਜਰਮਨੀ ਵਿੱਚ ਸੋਲਰ ਫਿਜੀਕਸ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਮਹੀਨਿਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਸਕਾਲਰਸ਼ਿਪ ਰਾਹੀਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਜੋ ਜਰਮਨ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਤਹਿਰਾਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। 1964 ਵਿੱਚ ਟੇਰੀਅਨ ਇਰਾਨ ਵਿੱਚ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਮਹਿਲਾ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਬਣੀ।
1966 ਵਿੱਚ, ਟੇਰੀਅਨ ਤਹਿਰਾਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੀ ਭੂ-ਭੌਤਿਕੀ ਕਮੇਟੀ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਬਣ ਗਿਆ। ਸੰਨ 1969 ਵਿੱਚ ਉਹ ਇਸ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਸੋਲਰ ਫਿਜੀਕਸ ਸਟੱਡੀਜ਼ ਦੀ ਮੁਖੀ ਚੁਣੀ ਗਈ ਅਤੇ ਸੋਲਰ ਆਬਜ਼ਰਵੇਟਰੀ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਦੀ ਉਹ ਸੰਸਥਾਪਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ। ਟੇਰੀਅਨ 1979 ਵਿੱਚ ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਹੋਏ। ਆਪਣੀ ਮੌਤ ਦੇ ਸਮੇਂ ਉਹ ਤਹਿਰਾਨ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਰਹੀ ਸੀ।[5]
ਤਹਿਰਾਨ ਵਿੱਚ ਟੇਰੀਅਨ ਦੇ 90 ਵੇਂ ਜਨਮ ਦਿਨ ਦੇ ਜਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕਈ ਈਰਾਨੀ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਅਤੇ 100 ਤੋਂ ਵੱਧ ਈਰਾਨੀ ਅਰਮੀਨੀਅਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ ਸਨ।[6]
ਟੇਰੀਅਨ ਦੀ ਮੌਤ 4 ਮਾਰਚ, 2011 ਨੂੰ 90 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਹੋਈ।[7]
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ Interview with Alenoush Terian, Farsnews Wire Service Archived 2017-10-23 at the Wayback Machine..
- ↑ 2.0 2.1 "An interview with Alenoush Terian". www.farheekhtegan.ir (in ਫ਼ਾਰਸੀ). Archived from the original on 2012-08-01.
- ↑ Janet D. Lazarian (2003). Encyclopedia of Iranian Armenians. Tehran: Hirmand Publisher. p. 426. ISBN 964-6974-50-3.
- ↑ Janet D. Lazarian (2003). Encyclopedia of Iranian Armenians. Tehran: Hirmand Publisher. p. 427. ISBN 964-6974-50-3.
- ↑ Alenoush Terian's Page in the Persian Wikipedia.
- ↑ The Mother of the Iranian Astronomy honoured Archived 2010-11-13 at the Wayback Machine..
- ↑ Iran’s First Female Astronomer Alenoush Terian Passes Away Archived 2011-03-11 at the Wayback Machine., The Armenian Weekly (March 5, 2011)