ਆਬ-ਈ ਇਸਤਾਦਾ
| ਆਬ-ਏ ਇਸਤਾਦਾ ਝੀਲ | |
|---|---|
| ਆਬ-ਏ ਇਸਤਾਦਾ, ਆਬ-ਏ ਇਸਤਾਦਾ, ਆਬ-ਏ ਇਸਤਾਦੇਹ-ਏ ਮੋਕਰ, ਇਸਤਾਦਾ ਝੀਲ | |
 ਨਵੰਬਰ 1996 ਵਿੱਚ ਅਬ-ਏ ਇਸਤਾਦਾ। ਕਾਬੁਲ-ਕੰਧਾਰ ਹਾਈਵੇਅ ਉੱਪਰਲੇ ਖੱਬੇ ਕੋਨੇ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। | |
| ਸਥਿਤੀ | ਨਵਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ, ਗਜ਼ਨੀ ਸੂਬਾ, ਅਫ਼ਗਾਨਿਸਤਾਨ |
| ਗੁਣਕ | 32°30′N 67°54′E / 32.5°N 67.9°E |
| Type | ਲੂਣੀ ਝੀਲ |
| Primary inflows | ਗਜ਼ਨੀ ਨਦੀ, ਸਰਦੇਹ ਨਦੀ, ਨਹਾਰਾ ਨਦੀ |
| Catchment area | 17,252 km2 (6,661 sq mi) |
| Basin countries | ਅਫ਼ਗ਼ਾਨਿਸਤਾਨ |
| Surface area | 130 km2 (50 sq mi) |
| ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਡੂੰਘਾਈ | 3.7 m (12 ft) |
| Surface elevation | 2,070 m (6,790 ft) |
| Islands | Loya ghundai, Kuchney ghundai |
ਆਬ-ਈ ਇਸਤਾਦਾ ("ਖੜ੍ਹੇ ਪਾਣੀ"[1] ) ਨਾਵਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ, ਗਜ਼ਨੀ ਸੂਬੇ, ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਐਂਡੋਰਹੀਕ ਲੂਣ ਝੀਲ ਹੈ। ਇਹ ਹਿੰਦੂ ਕੁਸ਼ ਦੇ ਦੱਖਣੀ ਪੈਰਾਂ ਵਿੱਚ ਚਮਨ ਫਾਲਟ ਸਿਸਟਮ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਏ ਗਏ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਦਬਾਅ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਗਜ਼ਨੀ ਦੇ ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮ ਵੱਲ 125 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (78 ਮੀਲ) ਦੂਰ । [1]
ਵਰਣਨ
[ਸੋਧੋ]ਆਧੁਨਿਕ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਝੀਲ ਦਾ 130 ਵਰਗ ਕਿਲੋਮੀਟਰ (50 ਵਰਗ ਮੀਲ) ਖੇਤਰਫਲ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਸਮੇਂ-ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਸੁੱਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[1] ਇਹ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੈ, 3.7 ਮੀ (12 ਫੁੱਟ) ਤੋਂ ਵੱਧ ਨਹੀਂ ਹੈ ਡੂੰਘਾਈ ਵਿੱਚ।[2] ਝੀਲ ਦੇ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬੀ ਕਿਨਾਰੇ ਦੇ ਨੇੜੇ ਦੋ ਛੋਟੇ ਟਾਪੂ ਹਨ, [3] ਪਾਣੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖਾਰਾ ਹੈ ਅਤੇ ਗਜ਼ਨੀ ਨਦੀ ਤੋਂ ਤਾਜ਼ੇ ਪਾਣੀ ਦੀਆਂ ਮੱਛੀਆਂ ਕਈ ਵਾਰ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਮਰ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।[1]
ਆਬ -ਈ ਇਸਤਾਦਾ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਪ੍ਰਵਾਹ ਗਜ਼ਨੀ, ਸਰਦੇਹ ਅਤੇ ਨਾਹਰਾ ਨਦੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬ ਤੋਂ ਇਸ ਵਿੱਚ ਵਹਿ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਝੀਲ ਵਿੱਚ ਵਹਿਣ ਵਾਲਾ ਵਾਟਰਸ਼ੈੱਡ 17,252 square kilometres (6,661 sq mi) ਕਵਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਅਤੇ 2003 ਵਿੱਚ 1.8 ਮਿਲੀਅਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਘਰ ਸੀ।[4] ਝੀਲ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਉੱਚੇ ਹੋਏ ਬੀਚਾਂ ਦੇ ਤਿੰਨ ਸੈੱਟ 2–3 ਮੀਟਰ (6 ਫੁੱਟ 7 ਇੰਚ – 9 ਫੁੱਟ 10 ਇੰਚ) ਤੇ ਨੋਟ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ, 6–7 ਮੀ (20–23 ਫੀਟ) ਅਤੇ 9–10 ਮੀਟਰ (30–33 ਫੁੱਟ) ਆਮ ਝੀਲ ਦੇ ਪੱਧਰ ਤੋਂ ਉੱਪਰ।[1] ਉੱਚੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਪੱਧਰਾਂ 'ਤੇ, ਝੀਲ ਨੂੰ ਲੋਰਾ ਨਦੀ, ਅਰਗਿਸਤਾਨ ਨਦੀ ਦੀ ਸਹਾਇਕ ਨਦੀ,[4] ਝੀਲ ਦੇ ਦੱਖਣ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ, ਆਕਾਸੀ ਮੰਡੇਹ ਅਤੇ ਸੇਕਵਾ ਮੰਡੇਹ ਦੇ ਦੋ ਚੈਨਲਾਂ ਰਾਹੀਂ ਓਵਰਫਲੋ ਕਰਨ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਝੀਲ ਅਤੇ ਲੋਰਾ ਡਰੇਨੇਜ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਜ਼ਮੀਨੀ ਪਾਣੀ ਦੇ ਸਬੰਧ ਦਾ ਸੁਝਾਅ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।[1]
ਸਭਿਅਤਾ
[ਸੋਧੋ]ਇਤਿਹਾਸਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਝੀਲ ਦੇ ਨੇੜੇ ਤੇੜੇ ਦਾ ਇਲਾਕਾ ਆਬ ਾਦੀ ਵਾਲਾ ਸੀ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਕੰਧਾਰ ਦੇ ਖਾਨਾਬਦੋਸ਼ ਗਰਮੀਆਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ, ਤਰਕਾਈ ਝੀਲ ਦੇ ਨੇੜੇ ਵਸ ਗਏ ਹਨ: 2003 ਵਿੱਚ 10 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (6.2 ਮੀਲ) ਦੇ ਅੰਦਰ ਅੱਠ ਪਿੰਡ ਸਨ। ਲਗਭਗ 5000 ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ ਦੇ ਨਾਲ ਝੀਲ ਦੇ ਆਸੇ ਪਾਸੇ ਆਰਥਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸੇਕਰ ਅਤੇ ਪੈਰੇਗ੍ਰੀਨ ਫਾਲਕਨਾਂ ਨੂੰ ਫੜਨਾ, ਚਰਾਉਣਾ ਅਤੇ ਬਾਲਣ ਦੀ ਲੱਕੜ ਇਕੱਠੀ ਕਰਨਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।
ਵਾਤਾਵਰਣ
[ਸੋਧੋ]ਆਬ -ਈ ਇਸਤਾਦਾ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੀਆਂ ਗਿੱਲੀਆਂ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਕਈ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਪੰਛੀਆਂ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ 120 ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਿਸਮਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਬਾਬਰ ਨੇ ਝੀਲ 'ਤੇ ਵੱਡੇ ਫਲੇਮਿੰਗੋਆਂ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਝੁੰਡ ਦੇਖੇ;[5] ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸੰਖਿਆ 0 ਅਤੇ 9000 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਹੈ ਸਾਇਬੇਰੀਅਨ ਕ੍ਰੇਨਾਂ ਦੀ ਕੇਂਦਰੀ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਆਬਾਦੀ ਲਈ ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ ਵੈਟਲੈਂਡਜ਼ ਇੱਕ ਨਾਜ਼ੁਕ ਠਹਿਰਾਅ ਸਨ, ਪਰ ਇਹ 1986 ਤੋਂ ਝੀਲ 'ਤੇ ਨਹੀਂ ਵੇਖੇ ਗਏ ਹਨ। 1974 ਵਿੱਚ, ਅਫਗਾਨੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਝੀਲ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਇੱਕ ਵਾਟਰਫੌਲ ਅਤੇ ਫਲੇਮਿੰਗੋ ਸੈੰਕਚੂਰੀ ਦੀ ਘੋਸ਼ਣਾ ਕੀਤੀ,[3] ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਕਾਫ਼ੀ ਨਾਰਾਜ਼ਗੀ ਪੈਦਾ ਹੋਈ; 1979 ਵਿੱਚ ਸੋਵੀਅਤ ਹਮਲੇ ਦੇ ਨਾਲ ਸੰਭਾਲ ਦੇ ਯਤਨ ਖਤਮ ਹੋ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਮੁੜ ਸ਼ੁਰੂ ਨਹੀਂ ਹੋਏ ਹਨ।[3]
ਇਸ ਝੀਲ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਹੈਕਟੇਅਰ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਬਰਡਲਾਈਫ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਬਰਡ ਏਰੀਆ (IBA) ਮਨੋਨੀਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਗ੍ਰੇਲੈਗ ਗੀਜ਼, ਆਮ ਪੋਚਾਰਡਸ, ਵੱਡੇ ਫਲੇਮਿੰਗੋ, ਸਾਇਬੇਰੀਅਨ ਕ੍ਰੇਨ, ਸਲੇਟੀ ਬਗਲੇ, ਮਹਾਨ ਚਿੱਟੇ ਪੈਲੀਕਨ, ਕਾਲੇ- ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਖੰਭਾਂ ਵਾਲੇ ਸਟਿਲਟਸ, ਕੈਂਟਿਸ਼ ਪਲਾਵਰ, ਪਤਲੇ-ਬਿਲ ਵਾਲੇ ਗੁੱਲ ਅਤੇ ਗੁੱਲ-ਬਿਲਡ ਟਰਨ ਹਨ।[6]
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000017-QINU`"'</ref>" does not exist.
- ↑ "Ab-i-Istāda". Imperial Gazetteer of India. 1908. p. 2. Retrieved 23 February 2017.
- ↑ 3.0 3.1 3.2 .
- ↑ 4.0 4.1 Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000001A-QINU`"'</ref>" does not exist.
- ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000001B-QINU`"'</ref>" does not exist.
- ↑ "Ab-i-Istada". BirdLife Data Zone. BirdLife International. 2021. Retrieved 13 March 2021.
ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:<ref> tag defined in <references> has no name attribute.