ਈਰਾਨ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸਰਹੱਦ
ਇਰਾਨ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸਰਹੱਦ ( Persian ; Urdu: ایران پاکستان سرحد ) ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੀਮਾ ਹੈ ਜੋ ਈਰਾਨ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਵੱਖ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸੂਬੇ ਬਲੋਚਿਸਤਾਨ ਤੋਂ ਈਰਾਨੀ ਪ੍ਰਾਂਤ ਸਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਬਲੂਚੇਸਤਾਨ ਦੀ ਹੱਦਬੰਦੀ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਲੰਬਾਈ 909 kilometres (565 miles) ਹੈ।
ਵਰਣਨ[ਸੋਧੋ]
ਸਰਹੱਦ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੇ ਨਾਲ ਕੁਹ-ਏ-ਮਲਿਕ ਸਾਲੀਹ ਪਰਬਤ 'ਤੇ ਤਿਕੜੀ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਫਿਰ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਸਿੱਧੀ ਰੇਖਾ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਫਿਰ ਪਹਾੜੀ ਪਹਾੜੀਆਂ, ਮੌਸਮੀ ਧਾਰਾਵਾਂ ਅਤੇ ਤਹਿਲਾਬ ਦਰਿਆ ਦੀ ਲੜੀ ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਹੈਮੁਨ- ਦੇ ਨੇੜੇ-ਤੇੜੇ ਵੱਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਈ ਮਾਸ਼ਕਲ ਝੀਲ। ਸੀਮਾ ਫਿਰ ਸਿੱਧੀਆਂ ਰੇਖਾਵਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਲੜੀ ਰਾਹੀਂ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਘੁੰਮਦੀ ਹੈ, ਫਿਰ ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਕੁਝ ਪਹਾੜਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਮਾਸ਼ਕਿਲ ਨਦੀ ਤੱਕ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਇਹ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਚੱਲਦਾ ਹੈ, ਨਹੰਗ ਨਦੀ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜੋ ਇਹ ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਨਹੰਗ ਨੂੰ ਛੱਡਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਓਮਾਨ ਦੀ ਖਾੜੀ ਵਿੱਚ ਗਵਾਦਰ ਖਾੜੀ ਤੱਕ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪਹਾੜੀ ਪਹਾੜੀਆਂ ਅਤੇ ਸਿੱਧੀਆਂ ਰੇਖਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਦਾ ਹੈ।
ਇਤਿਹਾਸ[ਸੋਧੋ]
ਆਧੁਨਿਕ ਸੀਮਾ ਬਲੋਚਿਸਤਾਨ ਵਜੋਂ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚੋਂ ਕੱਟਦੀ ਹੈ, ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਖੇਤਰ ਜੋ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪਰਸ਼ੀਆ (ਇਰਾਨ), ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਕੇਂਦਰਿਤ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਾਮਰਾਜੀਆਂ ਵਿਚਕਾਰ ਲੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। [1] 18ਵੀਂ ਸਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਹਿੱਸੇ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਹੁਣ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ, ਇਸ ਨੂੰ ਪਰਸ਼ੀਆ ਦੁਆਰਾ ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਲਿਆਇਆ ਗਿਆ। 1871 ਵਿੱਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ ( ਕਲਾਤ ਦੇ ਖ਼ਾਨ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਦੇ ਹੋਏ) ਅਤੇ ਫ਼ਾਰਸੀ ਆਪਣੀ ਆਪਸੀ ਸਰਹੱਦ ਨੂੰ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਸਹਿਮਤ ਹੋਏ; ਇੱਕ ਸੀਮਾ ਕਮਿਸ਼ਨ ਨੇ ਅਗਲੇ ਸਾਲ ਖੇਤਰ ਦਾ ਸਰਵੇਖਣ ਕੀਤਾ ਪਰ ਜ਼ਮੀਨ 'ਤੇ ਸਰਹੱਦ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨਦੇਹੀ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ। [1] ਬਲੋਚਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਘੁਸਪੈਠ, ਸਰ ਰੌਬਰਟ ਗਰੋਵਸ ਸੈਂਡੇਮੈਨ ਦੇ ਅਧੀਨ, ਅਗਲੇ ਦਹਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਜਾਰੀ ਰਿਹਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ 1895-96 ਵਿੱਚ ਜ਼ਮੀਨ 'ਤੇ ਥੰਮ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਇੱਕ ਹੋਰ ਸਟੀਕ ਸੀਮਾ ਨੂੰ ਸਹਿਮਤੀ ਅਤੇ ਚਿੰਨ੍ਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। [1] ਇਸ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਕੁਝ ਮਾਮੂਲੀ ਅਲਾਈਨਮੈਂਟ ਮੁੱਦਿਆਂ ਨੂੰ 1905 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੋਰ ਸਾਂਝੀ ਸੰਧੀ ਦੁਆਰਾ ਸੁਲਝਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ [1]
1947 ਵਿੱਚ, ਅੰਗਰੇਜ਼ ਚਲੇ ਗਏ, ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਆਜ਼ਾਦੀ ਮਿਲੀ। ਈਰਾਨ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ 1958-59 ਵਿੱਚ ਸਮਝੌਤਾ ਕਰਕੇ, ਸਰਹੱਦੀ ਖੇਤਰ ਦੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮੈਪਿੰਗ ਕਰਕੇ ਅਤੇ ਥੰਮ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਜ਼ਮੀਨ 'ਤੇ ਸੀਮਾਬੱਧ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀ ਆਪਸੀ ਸਰਹੱਦ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕੀਤੀ। [1]
ਸਰਹੱਦੀ ਰੁਕਾਵਟਾਂ[ਸੋਧੋ]
ਈਰਾਨੀ ਫੈਂਸਿੰਗ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ (2011)[ਸੋਧੋ]
ਦੀ 3 ਫੁੱਟ (91.4 cm) ਮੋਟਾ ਅਤੇ 10 ਫੁੱਟ (3.05 ਮੀਟਰ) ਉੱਚੀ ਕੰਕਰੀਟ ਦੀ ਕੰਧ, ਸਟੀਲ ਦੀਆਂ ਡੰਡੀਆਂ ਨਾਲ ਮਜ਼ਬੂਤ, 700 ਤੱਕ ਫੈਲੇਗੀ ਤਫ਼ਤਾਨ ਤੋਂ ਮੰਡ ਤੱਕ ਫੈਲੀ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਸਰਹੱਦ। ਇਸ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਵਿੱਚ ਦੋਵੇਂ ਪਾਸੇ ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਵਪਾਰਕ ਲਾਂਘੇ ਅਤੇ ਨਸ਼ੀਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਤਸਕਰੀ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਵੱਡੇ ਮਿੱਟੀ ਅਤੇ ਪੱਥਰ ਦੇ ਬੰਨ੍ਹ ਅਤੇ ਡੂੰਘੇ ਟੋਏ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣਗੇ। ਸਰਹੱਦੀ ਖੇਤਰ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਪੁਲਿਸ ਨਿਰੀਖਣ ਟਾਵਰਾਂ ਅਤੇ ਸੈਨਿਕਾਂ ਲਈ ਕਿਲ੍ਹੇ-ਸ਼ੈਲੀ ਦੀਆਂ ਚੌਕੀਆਂ ਨਾਲ ਬਿੰਦੀ ਹੈ। ਈਰਾਨ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਸਰਹੱਦੀ ਵਿਵਾਦ ਜਾਂ ਹੋਰ ਬੇਤੁਕੇ ਦਾਅਵੇ ਨਹੀਂ ਹਨ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ, "ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਕੋਈ ਰਾਖਵਾਂਕਰਨ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਈਰਾਨ ਆਪਣੇ ਖੇਤਰ 'ਤੇ ਵਾੜ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ"।
ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਦੱਸਿਆ ਉਦੇਸ਼[ਸੋਧੋ]
ਇਹ ਕੰਧ ਗੈਰ-ਕਾਨੂੰਨੀ ਸਰਹੱਦੀ ਲਾਂਘੇ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਬਣਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ [2] ਅਤੇ ਨਸ਼ਿਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਵਾਹ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ, [3] ਅਤੇ ਇਹ ਅੱਤਵਾਦੀ ਹਮਲਿਆਂ ਦਾ ਜਵਾਬ ਵੀ ਹੈ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ 17 ਫਰਵਰੀ, 2007 ਨੂੰ ਈਰਾਨ ਦੇ ਸਰਹੱਦੀ ਕਸਬੇ ਜ਼ਹੇਦਾਨ ਵਿੱਚ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਈਰਾਨੀ ਰੈਵੋਲਿਊਸ਼ਨਰੀ ਗਾਰਡ ਦੇ ਨੌਂ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਸਮੇਤ 13 ਲੋਕ। [4] ਹਾਲਾਂਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੀ ਬੁਲਾਰਾ ਤਸਨੀਮ ਅਸਲਮ ਨੇ ਵਾੜ ਅਤੇ ਬੰਬ ਧਮਾਕੇ ਵਿਚਾਲੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸਬੰਧ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ ਕਿ ਈਰਾਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਲਈ ਪਾਕਿਸਤਾਨ 'ਤੇ ਦੋਸ਼ ਨਹੀਂ ਲਗਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। [5]
ਰੁਕਾਵਟ ਪ੍ਰਤੀ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ[ਸੋਧੋ]
ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਈਰਾਨ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਖੇਤਰ 'ਚ ਸਰਹੱਦ 'ਤੇ ਕੰਡਿਆਲੀ ਤਾਰ ਲਗਾਉਣ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਹੈ। [6] [7] ਹਾਲਾਂਕਿ, ਬਲੋਚਿਸਤਾਨ ਦੀ ਸੂਬਾਈ ਅਸੈਂਬਲੀ ਵਿੱਚ ਕੰਧ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕੰਧ ਬਲੋਚ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਪੈਦਾ ਕਰੇਗੀ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ਸਰਹੱਦੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਫੈਲੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਭਾਈਚਾਰਾ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਹੋਰ ਵੰਡਿਆ ਜਾਵੇਗਾ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਵਪਾਰਕ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੂੰ ਗੰਭੀਰਤਾ ਨਾਲ ਰੋਕਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। [8] ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੇ ਨੇਤਾ ਕਚਕੋਲ ਅਲੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਦੋਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਨੇ ਇਸ ਮਾਮਲੇ 'ਤੇ ਬਲੋਚਾਂ ਨੂੰ ਭਰੋਸੇ 'ਚ ਨਹੀਂ ਲਿਆ, [9] ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਕਿ ਕੰਧ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਤੁਰੰਤ ਬੰਦ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ, ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੂੰ ਬਲੋਚ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ। . [10]
ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਕੰਡਿਆਲੀ ਤਾਰ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ (2019)[ਸੋਧੋ]
2019 'ਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਈਰਾਨ ਨਾਲ ਲੱਗਦੀ ਆਪਣੀ ਸਰਹੱਦ 'ਤੇ ਵਾੜ ਲਗਾਉਣ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਸੀ।
ਮਈ 2019 ਵਿੱਚ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਈਰਾਨ ਨਾਲ ਲੱਗਦੀ ਸਰਹੱਦ 'ਤੇ ਵਾੜ ਲਗਾਉਣ ਲਈ 18.6 ਮਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦੇ ਫੰਡਾਂ ਨੂੰ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦਿੱਤੀ। [11]
ਸਤੰਬਰ 2021 ਵਿੱਚ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਸਰਹੱਦੀ ਵਾੜ ਲਈ $58.5 ਮਿਲੀਅਨ ਵਾਧੂ ਫੰਡ ਮਨਜ਼ੂਰ ਕੀਤੇ। [12]
2021 ਦੇ ਅੱਧ ਤੱਕ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ 46% ਸਰਹੱਦ 'ਤੇ ਵਾੜ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਦਸੰਬਰ 2021 ਤੱਕ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਾੜ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ [13]
ਜਨਵਰੀ 2022 ਤੱਕ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ 80% ਸਰਹੱਦ 'ਤੇ ਵਾੜ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਬਾਕੀ ਸਰਹੱਦ 'ਤੇ ਵੀ ਵਾੜ ਲਗਾਈ ਜਾਵੇਗੀ। [14]
ਬਾਰਡਰ ਕ੍ਰਾਸਿੰਗ[ਸੋਧੋ]
ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ, ਸਰਹੱਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਇਮੀਗ੍ਰੇਸ਼ਨ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਲਈ ਫਰੰਟੀਅਰ ਕੋਰ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੈ। ਈਰਾਨ ਵਾਲੇ ਪਾਸੇ, ਈਰਾਨੀ ਰੈਵੋਲਿਊਸ਼ਨਰੀ ਗਾਰਡ ਸਰਹੱਦ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹਨ।
ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸੜਕ ਦੇ ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਅਤੇ ਈਰਾਨ ਸੜਕ ਦੇ ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਡ੍ਰਾਈਵ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸਰਹੱਦੀ ਲਾਂਘੇ ਇਸ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ।
ਸਰਹੱਦ ਦੇ ਨੇੜੇ ਬਸਤੀਆਂ[ਸੋਧੋ]
ਈਰਾਨ[ਸੋਧੋ]
ਪਾਕਿਸਤਾਨ[ਸੋਧੋ]
ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ[ਸੋਧੋ]
- ਈਰਾਨ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸਬੰਧ
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 International Boundary Study No. 167 – Pakistan-Iran Boundary (PDF), 28 March 1979, archived from the original (PDF) on 28 ਦਸੰਬਰ 2017, retrieved 17 September 2018
- ↑ "Iran erecting wall along the border with Pakistan". The Hindu. March 2007. Retrieved 2007-06-11.
- ↑ Dahl, Fredrik (May 13, 2007). "INTERVIEW-"Iranian wall" seen hindering drug smugglers-UN". Reuters. Archived from the original on July 6, 2008. Retrieved 2007-06-11.
- ↑ "Pakistan and Iran blame Afghanistan for unrest". Daily Times. May 19, 2007. Retrieved 2007-06-11.
- ↑ Subramanian, Nirupama (March 3, 2007). "Iran fences border with Pakistan". The Hindu. Archived from the original on March 12, 2007. Retrieved 2007-06-11.
- ↑ "Transcript of Press briefing of Foreign Spokesperson on 28 May 2007". Ministry of Foreign Affairs. May 28, 2007. Archived from the original on 19 October 2007. Retrieved 2007-10-08.
If Iran is building a fence on its side of the border, I do not have any comments on that. Pakistan has no reservation because Iran is constructing the fence on its territory. The designated entry points would be available for entry of goods and people. The Iranians convey to us that they are equally keen to promote trade and facilitate legitimate movement of people.
- ↑ "Pakistan defends Iran right to erect border fencing". Islamic Republic News Agency. May 28, 2007. Archived from the original on October 1, 2007. Retrieved 2007-06-11.
- ↑ "Governor Balochistan should be replaced by local Baloch: Gatchkol Ali". Pakistan News Service. May 28, 2007. Archived from the original on July 1, 2007. Retrieved 2007-06-11.
- ↑ Kasi, Amanullah (May 7, 2007). "Debate on Iran border wall disallowed". Dawn. Archived from the original on 2007-09-27. Retrieved 2007-06-11.
- ↑ "'Anti-Baloch' wall on Pak-Iran border opposed". The News International. 2007. Archived from the original on September 28, 2007. Retrieved 2007-06-11.
- ↑ "Pakistan approves $18.6 million to fence border with Iran". Arab News. Retrieved 2020-04-29.
- ↑ "At a pre-ECC meeting, the Ministry of Finance agreed to provide Rs10bn for border fencing". Dawn.
- ↑ "Pakistan army says border fencing with Iran to be completed by end of 2021". IRNA. Retrieved 2020-08-14.
- ↑ "2680kms fencing along Pak-Afghan border completed, Sh Rashid tells Senate". nation.com.pk. Archived from the original on 2022-01-21.
- ↑ 15.0 15.1 Caravanistan – Iran-Pakistan border crossings, retrieved 17 September 2018