ਕਟਾਰ
ਕਟਾਰ ਭਾਰਤੀ ਉਪ ਮਹਾਂਦੀਪ ਤੋਂ ਇੱਕ ਕਿਸਮ ਦਾ ਖੰਜਰ ਹੈ। ਹਥਿਆਰ ਨੂੰ ਇਸਦੇ ਐਚ-ਆਕਾਰ ਦੇ ਹਰੀਜੱਟਲ ਹੱਥ ਦੀ ਪਕੜ ਦੁਆਰਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਬਲੇਡ ਉਪਭੋਗਤਾ ਦੀਆਂ ਗੰਢਾਂ ਦੇ ਉੱਪਰ ਬੈਠਦਾ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਉਪਮਹਾਂਦੀਪ ਲਈ ਵਿਲੱਖਣ, ਇਹ ਭਾਰਤੀ ਖੰਜਰਾਂ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਹੈ।[1] ਪੂਜਾ ਵਿਚ ਰਸਮੀ ਕਟਾਰ ਵੀ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਨ।
ਨਿਰੁਕਤੀ
[ਸੋਧੋ]ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਉਤਪੰਨ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਹਥਿਆਰ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣਾ ਨਾਮ-ਰੂਪ ਸੰਭਾਵਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਤਾਮਿਲ kaṭṭāri ਹੈ ,ਇਸ ਨੂੰ ਵਿਕਲਪਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਤਾਮਿਲ ਵਿੱਚ kuttuvāḷ ( குத்துவாள் ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ "ਛੁਰਾ ਮਾਰਨ ਵਾਲਾ ਬਲੇਡ"। ਇਸ ਨੂੰ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਵਿੱਚ ਕਟਾਰ ਜਾਂ ਕਟਾਰੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੇ ਹੋਰ ਖੇਤਰੀ ਨਾਮਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ kaṭhāri ਕੰਨੜ ਵਿੱਚ, kathari ( కఠారి) ਤੇਲਗੂ ਵਿੱਚ, kaṭāra ( കട്ടാര) ਮਲਿਆਲਮ ਵਿੱਚ, kaṭyāra ( कट्यार ) ਮਰਾਠੀ ਵਿੱਚ, kāṭār, ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਕਟਾਰ ਅਤੇ ਕਿਰਤ ਦੀਵਾਨ ਭਾਸ਼ਾ,(ਛੂਇਕੇਤ) ਨੇਪਾਲ ਵਿੱਚ kaṭāra ( कटार) ਜਾਂ ਹਿੰਦੀ ਵਿੱਚ kaṭāri ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ]
ਇਤਿਹਾਸ
[ਸੋਧੋ]ਕਟਾਰ ਨੂੰ ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਇਸਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੇ ਰੂਪ 14ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਵਿਜੇਨਗਰ ਸਾਮਰਾਜ ਨਾਲ ਨੇੜਿਓਂ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਸਨ।[1] ਇਹ ਮੁਸਟਿਕਾ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਮੱਧ ਅਤੇ ਤਲੀ ਦੀ ਉਂਗਲੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਖੰਜਰ ਨੂੰ ਫੜਨ ਦੀ ਇੱਕ ਵਿਧੀ ਜੋ ਅੱਜ ਵੀ ਕਲਾਰੀਪਯਾਤੂ ਅਤੇ ਗੱਤਕੇ ਵਿੱਚ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਅਸਲੀ ਨਾਮ "ਕਿਦਾਰੀ" ਹੈ, ਇਹ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਤਾਮਿਲ ਯੁੱਧ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਤੋਂ ਹੈ। ਕਿਦਾਰੀ ਸ਼ਬਦ "ਕੇਦਾਯਮ ਅਰੀ" ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਤਮਿਲ ਵਿੱਚ ਅਰਥ "ਸ਼ੀਲਡ ਸਪਲਿਟਰ" ਹੈ ਇਹ ਨਾਮ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਹਥਿਆਰ ਢਾਲਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ਸਤ੍ਰਾਂ ਨੂੰ ਤੋੜਨ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਹਥਿਆਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਈ ਨਸਲੀ ਤਮਿਲ ਪੈਦਲ ਯੂਨਿਟ ਉਰਫ "ਕਾਲਤਪਦਾਈ" ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਇਹ ਭਾਰਤੀ ਹਥਿਆਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀ "ਮੁਸ਼ਟਿਕਾਈ" ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਦੇ ਅਧੀਨ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। "ਮੁਸ਼ਤੀ" ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਬੰਦ ਉਂਗਲਾਂ ਅਤੇ "ਕਾਈ" ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਬਾਂਹ।
ਦਿੱਖ
[ਸੋਧੋ]ਮੂਲ ਕਟਾਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਛੋਟਾ, ਚੌੜਾ, ਤਿਕੋਣਾ ਬਲੇਡ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਹੈਂਡਲ ਵਿੱਚ ਹੈ ਜੋ ਦੋ ਜਾਂ ਦੋ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਰਾਸ-ਪੀਸ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਦੋ ਸਮਾਨਾਂਤਰ ਬਾਰਾਂ ਤੋਂ ਬਣੀ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸਾਈਡ ਬਾਰਾਂ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਹੈ ਅਤੇ ਬਲੇਡ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਬਾਕੀ ਬਚਿਆ ਹੈਂਡਲ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਬਲੇਡ ਦੇ ਸੱਜੇ ਕੋਣ 'ਤੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਹੈਂਡਲਾਂ ਦੀਆਂ ਲੰਬੀਆਂ ਬਾਹਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਵਰਤੋਂਕਾਰ ਦੀ ਬਾਂਹ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਤੱਕ ਫੈਲੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਹੈਂਡਲ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਟੀਲ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਸੁਨਹਿਰੀ ਜਾਂ ਹੋਰ ਸਜਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।[1]
ਬਲੇਡ ਲੰਬਾਈ ਵਿੱਚ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ 30–90 cm (12–35 in) ਮਾਪਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਫੁੱਲਰਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਸੰਖਿਆ ਨਾਲ ਕੱਟਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕਟਾਰ ਦੇ ਬਲੇਡ ਸਿੱਧੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਉਹ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਲਹਿਰਾਉਂਦੇ ਹਨ।[1] ਦੱਖਣ ਭਾਰਤੀ ਬਲੇਡਾਂ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਟਿੱਲੇ 'ਤੇ ਚੌੜਾ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬਿੰਦੂ ਤੱਕ ਸਿੱਧੀਆਂ ਰੇਖਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਟੇਪਰ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਕਿਨਾਰਿਆਂ ਦੇ ਸਮਾਨਾਂਤਰ ਖੰਭਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਰਿਬਡ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕਦੇ-ਕਦਾਈਂ ਬਲੇਡ ਥੋੜੇ ਕਰਵ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਕੁਝ ਬਲੇਡਾਂ ਨੂੰ ਦੋ ਬਿੰਦੂਆਂ ਵਿੱਚ ਜੋੜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਸਜਾਵਟੀ ਪਰਿਵਰਤਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਖੋਖਲਾ ਬਾਹਰੀ ਬਲੇਡ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਅੰਦਰਲੇ ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਬਲੇਡ ਨੂੰ ਖੋਲ੍ਹਣ ਲਈ ਖੁੱਲ੍ਹਦਾ ਹੈ।
.jpg)
ਭਾਰਤੀ ਕੁਲੀਨ ਅਕਸਰ ਆਪਣੀ ਸਮਾਜਿਕ ਸਥਿਤੀ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਵਜੋਂ ਸਜਾਵਟੀ ਕਟਾਰ ਪਹਿਨਦੇ ਸਨ। ਹਿੱਲਟ ਨੂੰ ਮੀਨਾਕਾਰੀ, ਰਤਨ ਜਾਂ ਸੋਨੇ ਦੀ ਫੁਆਇਲ ਨਾਲ ਢੱਕਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਚਿੱਤਰਾਂ ਅਤੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਬਲੇਡ 'ਤੇ ਚਿਸਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਸ਼ੀਥ, ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਿੰਜੇ ਹੋਏ ਸਟੀਲ ਤੋਂ ਬਣੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ ਸਜਾਵਟੀ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਨਾਲ ਵਿੰਨ੍ਹਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਜਲਵਾਯੂ ਦੀ ਗਰਮੀ ਅਤੇ ਨਮੀ ਨੇ ਸਟੀਲ ਨੂੰ ਇੱਕ ਖ਼ੰਜਰ ਮਿਆਨ ਲਈ ਇੱਕ ਅਣਉਚਿਤ ਸਮੱਗਰੀ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ, ਇਸਲਈ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਮਖਮਲ ਜਾਂ ਰੇਸ਼ਮ ਵਰਗੇ ਕੱਪੜੇ ਵਿੱਚ ਢੱਕਿਆ ਗਿਆ। ਕੁਝ ਕਟਾਰ ਇੱਕ ਜਾਂ ਦੋ ਛੋਟੇ ਨੂੰ ਅੰਦਰ ਫਿੱਟ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਮਿਆਨ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਸਨ।[ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ]</link>[ <span title="This claim needs references to reliable sources. (October 2020)">ਹਵਾਲੇ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ</span> ]
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000008-QINU`"'</ref>" does not exist. ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid
<ref>tag; name "Capwell" defined multiple times with different content
<ref> tag defined in <references> has no name attribute.