ਖਨਾਨ ਬੁਖਾਰਾ

ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਇੱਕ ਅਜ਼ਾਦ ਗਿਆਨਕੋਸ਼ ਤੋਂ
ਖਨਾਨ ਬੁਖਾਰਾ
خانات بخارا
1500–1785
ਖਨਾਨ ਬੁਖਾਰਾ (ਹਰਾ), ਅੰ. 1600.
ਖਨਾਨ ਬੁਖਾਰਾ (ਹਰਾ), ਅੰ. 1600.
ਰਾਜਧਾਨੀਬੁਖਾਰਾ
ਆਮ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂਫ਼ਾਰਸੀ,[1][2] ਉਜ਼ਬੇਕ
ਧਰਮ
ਇਸਲਾਮ (ਸੁੰਨੀ, ਨਕਸ਼ਬੰਦੀ ਸੂਫ਼ੀਵਾਦ)
ਸਰਕਾਰਰਾਜਾਸ਼ਾਹੀ
ਖ਼ਾਨ 
• 1500–1510
ਮੁਹੰਮਦ ਸ਼ੇਬਾਨੀ
• 1599 - 1605
ਬਾਕੀ ਮੁਹੰਮਦ ਖਾਨ
• 1747 - 1753
ਮੁਹੰਮਦ ਰਹੀਮ
• 1758–1785
ਅਬੁਲ ਗ਼ਾਜ਼ੀ ਖ਼ਾਨ
ਅਤਾਲੀ 
Historical eraਮੁੱਢਲਾ ਆਧੁਨਿਕ ਕਾਲ
• ਸ਼ੇਬਾਨੀ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਦੀ ਸਥਾਪਤੀ
1500
• ਸਮਰਕੰਦ ਉੱਤੇ ਕਬਜ਼ਾ
1505
• ਜਨੀਦ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਦੀ ਸਥਾਪਤੀ
1599
• ਮੁਹੰਮਦ ਹਕੀਮ ਦੇ ਆਤਮ ਸਮਰਪਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਖਨਾਨ ਉੱਤੇ ਨਾਦਰ ਸ਼ਾਹ ਦਾ ਕਬਜ਼ਾ
1745
• ਨਾਦਰ ਸ਼ਾਹ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਤੇ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਟੁੱਟਣ ਦੇ ਨਾਲ ਮੰਗੂਦ ਵੰਸ਼ ਦਾ ਕਬਜ਼ਾ
1747
• ਬੁਖ਼ਾਰਾ ਅਮੀਰਾਤ ਦੀ ਸਥਾਪਤੀ
1785
ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ
ਤੋਂ ਬਾਅਦ
ਤੁਲਾਈ ਓਰਦੂ
Timurid Empire
ਬੁਖ਼ਾਰਾ ਅਮੀਰਾਤ
ਖਨਾਨ ਕੋਕੰਦ
ਦੁਰਾਨੀ ਸਾਮਰਾਜ
ਅੱਜ ਹਿੱਸਾ ਹੈ ਉਜ਼ਬੇਕਿਸਤਾਨ
ਫਰਮਾ:Country data ਤਾਜਿਕਸਤਾਨ
 ਤੁਰਕਮੇਨਿਸਤਾਨ
ਫਰਮਾ:Country data ਕਜ਼ਾਖ਼ਸਤਾਨ
 ਅਫ਼ਗ਼ਾਨਿਸਤਾਨ
 ਪਾਕਿਸਤਾਨ
 China

ਖਨਾਨ ਬੁਖ਼ਾਰਾ (Persian: خانات بخارا; ਉਜ਼ਬੇਕ: Buxoro Xonligi) ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆ[4] ਦੀ ਇੱਕ ਰਿਆਸਤ ਸੀ ਜਿਹੜੀ 1500ਈ. ਤੋਂ 1785ਈ. ਤੱਕ ਰਈ ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਬੁਖ਼ਾਰਾ ਸੀ। ਇਥੇ ਪਹਿਲੇ ਹੁਕਮਰਾਨ ਸ਼ੀਬਾ ਨਿਆਂ ਦੀ ਰਿਆਸਤ (1500ਈ. ਤੋਂ 1598ਈ. ਤੱਕ) ਨੇ ਜਦੋਂ ਬੁਖ਼ਾਰਾ ਨੂੰ ਅਪਣਾ ਰਾਜਘਰ ਬਣਾਇਆ ਤੇ ਉਦੋਂ ਏਸ ਖਾਨਾਤ ਨੂੰ ਬੁਖ਼ਾਰਾ ਖਾਨਾਤ ਦਾ ਨਾਂ ਮਿਲਿਆ।

ਇਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਇਸ ਦੇ ਆਖ਼ਰੀ ਸ਼ੀਬਾਨੀ ਹੁਕਮਰਾਨ ਅਬਦੁੱਲਾ ਖ਼ਾਨ ਦੋਮ (1577ਈ. ਤੋਂ 1598ਈ.) ਦੇ ਦੌਰ ਵਿੱਚ ਮਿਲੀ। 1740ਈ. ਇਸ ਉੱਤੇ ਈਰਾਨ ਦੇ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਨਾਦਰ ਸ਼ਾਹ ਅਫ਼ਸ਼ਾਰ ਨੇ ਫ਼ਤਿਹ ਕਰ ਲਈ।

"ਜੋ ਸੁਖ ਛਜੂ ਦੇ ਚੁਬਾਰੇ ਉਹ ਬਲਖ ਨਾ ਬੁਲਾਰੇ"

ਕਿਸੇ ਵੇਲੇ ਬੁਖਾਰਾ ਕਿੰਨੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰਿਹਾਇਸ਼ਗਾਹ ਹੋਵੇਗੀ, ਉਸ ਦਾ ਪਤਾ ਇਸ ਅਖਾਣ ਤੋਂ ਲਗਦਾ ਹੈ।

ਨਾਦਰ ਸ਼ਾਹ ਦੇ ਮਰਨ ਮਗਰੋਂ ਰਿਆਸਤ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਅਜ਼ਬਕ ਅਮੀਰ ਚਦਾਯਾਰ ਬੀ ਦੇ ਜਾਨਸ਼ੀਨਾਂ ਨੇ ਸੰਭਾਲ਼ ਲੋਕਾਂ। ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹੈਸੀਅਤ ਸਿਰਫ਼ ਵਜ਼ੀਰ-ਏ-ਆਜ਼ਮ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਅਹੁਦੇ ਤੱਕ ਦੀ ਸੀ। 1785ਈ. ਚ ਖ਼ੁਦਾ ਯਾਰ ਬੀ ਦੇ ਇੱਕ ਪੋਤੇ ਸ਼ਾਹ ਮੁਰਾਦ ਨੇ ਰਿਆਸਤ ਤੇ ਟੱਬਰ (ਮਾਨਗ਼ੀਤ ਟੱਬਰ) ਦੀ ਹਕੂਮਤ ਬਹਾਲ਼ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਰਿਆਸਤ, ਸਲਤਨਤ ਬੁਖ਼ਾਰਾ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਗਈ।

ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]

  1. Ira Marvin Lapidus - 2002, A history of।slamic societies, p.374
  2. Dumper, Michael; Bruce E. Stanley (2007). Cities of the Middle East and North Africa: A Historical Encyclopedia. Santa Barbara: ABC-CLIO. p. 97. ISBN 9781576079195.
  3. Vegetation Degradation in Central Asia Under the।mpact of Human Activities, Nikolaĭ Gavrilovich Kharin, page 49, 2002
  4. Gabriele Rasuly-Paleczek, Julia Katschnig (2005), European Society for Central Asian Studies.।nternational Conference, p.31