ਗੁਪਤਪਾਰਾ ਰੱਥਯਾਤਰਾ
1730 ਤੋਂ ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ਦੇ ਹੁਗਲੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਗੁਪਤਪਾਰਾ ਵਿੱਚ ਗੁਪਤਪਾਰਾ ਰੱਥਯਾਤਰਾ ਮਨਾਈ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਰੱਥ ਇੱਕ ਨਬਰਤਨ ਸ਼ੈਲੀ ਦਾ ਲੱਕੜ ਦਾ ਮੰਦਰ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਰੱਥ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਧਾਨ ਦੇਵਤਾ ਬ੍ਰਿੰਦਾਬਨ ਚੰਦਰ ਜੀਊ ਹੈ। ਗੁਪਤਪਾਰਾ ਰੱਥਯਾਤਰਾ ਦੂਰੀ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਪੁਰੀ ਰੱਥਯਾਤਰਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੂਜੇ ਨੰਬਰ 'ਤੇ ਹੈ। ਗੁਪਤਪਾਰਾ ਰੱਥਯਾਤਰਾ ਦੀਆਂ ਵਿਲੱਖਣ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਭੰਡਾਰਾ ਲੁੱਟ ਹੈ, ਜੋ ਪੂਰਨਯਾਤਰਾ ਜਾਂ ਅਲਟੋ ਰੱਥ ਤੋਂ ਇੱਕ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤਿਉਹਾਰ ਮੌਕੇ ਗੁਪਤਪੁਰਾ ਵਿੱਚ ਮਹੀਨਾ ਭਰ ਮੇਲਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਹਰ ਸਾਲ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਇਸ ਮੇਲੇ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ।[1]
ਇਤਿਹਾਸ
[ਸੋਧੋ]ਰਥਯਾਤਰਾ ਕਦੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਸੀ, ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਕੁਝ ਸਰੋਤਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਰੱਥਯਾਤਰਾ 400 ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੁਰਾਣੀ ਹੈ। ਹੋਰ ਸਰੋਤਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਰੱਥ ਯਾਤਰਾ 1735 ਅਤੇ 1740 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਸੀ। ਇੱਕ ਹੋਰ ਸਰੋਤ ਅਨੁਸਾਰ ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼੍ਰੀ ਵ੍ਰਿੰਦਾਵਨ ਚੰਦਰ ਜੀਉ ਮੱਠ ਦੇ ਸਵਾਮੀ ਮਧੂਸੂਦਨਾਨੰਦ ਨੇ ਸਾਲ [2] ਵਿੱਚ ਰੱਥਯਾਤਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼੍ਰੀ ਵ੍ਰਿੰਦਾਵਨ ਚੰਦਰ ਜੀਉ ਮੱਠ ਦੇ ਸਵਾਮੀ ਗੋਵਿੰਦਾਨੰਦ ਪੁਰੀ ਅਨੁਸਾਰ 1858 ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਲੱਖ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੇ ਭੰਡਾਰਾ ਲੁੱਟ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ। 1873 ਵਿੱਚ, ਸਵਾਮੀ ਪ੍ਰਿਥਾਨੰਦ, ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼੍ਰੀ ਵ੍ਰਿੰਦਾਵਨ ਚੰਦਰ ਜੀ ਦੇ ਦੰਦੀਸਵਾਮੀ, ਇੱਕ ਦੁਰਘਟਨਾ ਵਿੱਚ ਰਥਯਾਤਰਾ ਦੌਰਾਨ ਭੱਜ ਗਏ ਸਨ।[2] ਉਸ ਘਟਨਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰੱਥ ਦੇ ਸ਼ਿਖਰਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਤੇਰ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਘਟਾ ਕੇ ਨੌਂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ।[2]
ਰੱਥ
[ਸੋਧੋ]
ਮੌਜੂਦਾ ਰੱਥ ਜਾਂ ਰੱਥ ਇੱਕ ਲੱਕੜ ਦਾ ਨਬਰਤਨ ਮੰਦਰ ਹੈ[3] ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਨੌ ਸ਼ਿਖਰ ਹਨ। ਰੱਥ ਦਾ ਢਾਂਚਾ ਸ਼ੋਰੀਆ ਰੋਬਸਟਾ ਹਾਰਡਵੁੱਡ ਦਾ ਬਣਿਆ ਹੈ।[2] ਰੱਥ ਦਾ 34 ਫੁੱਟ ਗੁਣਾ 34 ਫੁੱਟ ਦਾ ਵਰਗਾਕਾਰ ਅਧਾਰ ਹੈ।[4] ਇਹ ਚਾਰ ਮੰਜ਼ਿਲਾ ਹੈ, ਜਿਸਦੀ ਉਚਾਈ 36 ਫੁੱਟ ਹੈ।[4] ਰੱਥ ਨੂੰ ਵੈਚੇਲੀਆ ਨੀਲੋਟਿਕਾ ਹਾਰਡਵੁੱਡ ਤੋਂ ਬਣੇ 16 ਪਹੀਏ ਨਾਲ ਫਿੱਟ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।[2] ਇਸ ਦੇ ਅੱਗੇ ਚਾਰ ਰੱਸੇ ਹਨ, ਹਰ ਇੱਕ 300 ਫੁੱਟ ਲੰਬਾ ਹੈ ਜੋ ਰੱਥ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਖਿੱਚਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਪਾਸੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਰੱਸੀ ਹੈ ਜੋ ਬ੍ਰੇਕ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਸਾਹਮਣੇ ਵਾਲੀ ਰੱਸੀ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਰਾਖਵੀਂ ਹੈ।
ਮੌਜੂਦਾ ਰੱਥ ਉਹੀ ਰੱਥ ਹੈ ਜੋ ਰੱਥ ਯਾਤਰਾ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਸਾਲ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਇਹ ਲਗਭਗ 280 ਸਾਲ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ।[4] ਪੂਰੇ ਸਾਲ ਦੌਰਾਨ ਰੱਥ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਧਾਤੂ ਦੇ ਪਿੰਜਰੇ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਤਿਉਹਾਰ ਤੋਂ ਹਫ਼ਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਇਸਨੂੰ ਬਾਹਰ ਲਿਆਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਤਿਉਹਾਰ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। 2012 ਤੱਕ, ਰੱਥ ਖਸਤਾ ਹਾਲਤ ਵਿੱਚ ਸੀ।[5]ਗੁਪਤਪਾਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼੍ਰੀ ਵ੍ਰਿੰਦਾਵਨ ਚੰਦਰ ਜੀਉ ਮਠ ਹਰ ਸਾਲ ਮੌਜੂਦਾ ਢਾਂਚੇ ਨੂੰ ਸਟਾਪ ਗੈਪ ਹੱਲ ਵਜੋਂ ਪੈਚ ਵਰਕ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੁਰੰਮਤ ਲਈ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਸਰਵੇਖਣ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਕੀਤੀ ਹੈ।[5]
ਤਿਉਹਾਰ
[ਸੋਧੋ]ਜਲੂਸ
[ਸੋਧੋ]ਇਹ ਜਲੂਸ ਗੁਪਤਪਾਰਾ ਸ਼੍ਰੀ ਸ਼੍ਰੀ ਵ੍ਰਿੰਦਾਵਨ ਚੰਦਰ ਜੀਉ ਮੱਠ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ 1.5 ਵਜੇ ਦੇ ਕਰੀਬ ਗੋਸਾਈਗੰਜ ਬਾਰਾਬਾਜ਼ਾਰ ਸਥਿਤ ਗੁੰਡੀਚਾ ਘਰ ਵੱਲ ਵਧਦਾ ਹੈ। ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ. ਇਹ ਦੂਰੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਆਯੋਜਿਤ ਰਥਯਾਤਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਦੂਜੀ ਸਭ ਤੋਂ ਲੰਬੀ ਦੱਸੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।[6]
ਭੰਡਾਰਾ ਲੁੱਟਿਆ
[ਸੋਧੋ]mbhandara loot ਘਟਨਾ mpurnayatra ਜਾਂ ulto rath ਤੋਂ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।[6] ਬਿਨੈ ਘੋਸ਼ ਅਨੁਸਾਰ ਇਹ ਸਮਾਗਮ ਇੱਕ ਲੋਕ ਸਮਾਗਮ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦਾ ਧਰਮ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਨਾਲ ਕੋਈ ਸਬੰਧ ਨਹੀਂ ਹੈ।[7] ਉਸ ਦਿਨ mashir bari ਜਾਂ ਜਗਨਨਾਥ ਦੀ ਮਾਸੀ ਦੇ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਬੰਦ ਦਰਵਾਜ਼ਿਆਂ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਦੇਵਤੇ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪੂਜਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇਵਤਾ ਨੂੰ ਭਾਰੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿਚ prasada ਚੜ੍ਹਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। prasada ਵਿੱਚ ਗੋਬਿੰਦੋ ਭੋਗ ਚੌਲਾਂ ਦੀ ਬਣੀ khichuri, ਇੱਕ ਮਿਸ਼ਰਤ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਵਾਲਾ ਪਕਵਾਨ, ਇੱਕ ਪਨੀਰ ਦਾ ਪਕਵਾਨ, ਬੈਂਗਣ ਅਤੇ ਕੱਦੂ ਦੇ ਫਰਾਈਆਂ, ਪੇਸ਼, ਮਾਲਪੋਆ, ਖੀਰ, ਛਣਾ, ਹੋਰ ਮਿਠਾਈਆਂ labra ਫਲ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।[4] mprasada ਨਾਲ ਲੱਗਦੇ ਸਟੋਰ ਰੂਮ ਵਿੱਚ 400 ਤੋਂ ਵੱਧ malsas ਜਾਂ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਕਟੋਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[4] ਹਰੇਕ malsa ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ ਪੰਜ ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ prasada ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਦੁਪਹਿਰ ਤੋਂ ਹੀ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਸਟੋਰ ਰੂਮ ਦੇ ਬਾਹਰ ਇਕੱਠੇ ਹੋਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਬਿਨੈ ਘੋਸ਼ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਹਨਾਂ ਸਮਾਗਮਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਸਥਾਨਕ ਗੋਪ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਸਵੇਰ ਤੋਂ ਹੀ ਸਮਾਗਮ ਲਈ ਅਭਿਆਸ ਕਰਦੇ ਹਨ।[7] ਪੁਜਾਰੀ ਸ਼ਾਮ 5 ਵਜੇ ਸਟੋਰ ਰੂਮ ਦੇ ਤਿੰਨੋਂ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਖੋਲ੍ਹਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂ prasada ਲੁੱਟਣ ਲਈ ਸਟੋਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕ ਉਸ ਰਾਤ ਅਤੇ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਵੀ ਘਰ ਨਹੀਂ ਪਕਾਉਂਦੇ ਹਨ।[4]
ਸ਼ਰਧਾਲੂ
[ਸੋਧੋ]ਹਰ ਸਾਲ ਬਰਦਵਾਨ, ਨਦੀਆ, ਹਾਵੜਾ ਅਤੇ ਉੱਤਰੀ 24 ਪਰਗਨਾ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਤੋਂ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਰੱਥਯਾਤਰਾ ਦੇਖਣ ਲਈ ਗੁਪਤਪਾਰਾ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।[8]
ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ
[ਸੋਧੋ]- ਮਹੇਸ਼ ਰਥਯਾਤ੍ਰਾ
- ਧਮਰਾਈ ਰਥਯਾਤ੍ਰਾ
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑
- ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4
- ↑
- ↑ 4.0 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 Sengupta, Ashok (18 July 2015). ভাণ্ডারা লুঠের প্রতীক্ষায় গুপ্তিপাড়া Archived 2017-01-17 at the Wayback Machine.. Anandabazar Patrika (in Bengali). ABP Group. Retrieved 6 July 2016.
- ↑ 5.0 5.1 ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedabp21062012 - ↑ 6.0 6.1
- ↑ 7.0 7.1 Ghosh, Binay (1978). Paschimbanger Sanskriti (in Bengali). Vol. III. Prakash Bhavan. p. 272.
- ↑