ਚੀਨ ਦੇ ਰਾਜਵੰਸ਼

ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ, ਇੱਕ ਅਜ਼ਾਦ ਗਿਆਨਕੋਸ਼ ਤੋਂ
ਇਤਹਾਸ ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਦੇ ਵੱਖਰੇ ਰਾਜਵੰਸ਼ੋਂ ਦੁਆਰਾ ਨਿਅੰਤਰਿਤ ਖੇਤਰ

ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਕਈ ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਰਹੇ ਹਨ। ਕਦੇ - ਕਦੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਰਣਨਾਂ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹਾ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਦੇ ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਆਪ ਹੀ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਨਵੇਂ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਨੇ ਅੱਗੇ ਵਧਕੇ ਸ਼ਾਸਨ ਦੀ ਵਾਗਡੋਰ ਸੰਭਾਲ ਲਈ। ਵਾਸਤਵ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਕੋਈ ਵੀ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਆਪਣੀ ਇੱਛਿਆ ਵਲੋਂ ਖ਼ਤਮ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ। ਅਕਸਰ ਅਜਿਹਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਦੇ ਨਵਾਂ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਸ਼ੁਰੂ ਤਾਂ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਲੇਕਿਨ ਉਹ ਕੁੱਝ ਅਰਸੇ ਤੱਕ ਘੱਟ ਪ੍ਰਭਾਵ ਰੱਖਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਵਲੋਂ ਸਥਾਪਤ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਵਲੋਂ ਲੜਾਇਯਾਂ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਅਜਿਹਾ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਸੀ ਦੇ ਕੋਈ ਹਾਰ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਹਾਰਨੇ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਕੁੱਝ ਇਲਾਕੀਆਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਭੁਤਵ ਰੱਖਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਚੀਨ ਦਾ ਸਿੰਹਾਸਨ ਵਾਪਸ ਖੋਹਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਜੁਟਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ। 

ਉਦਹਾਰਣ ਲਈ ਸੰਨ 1644 ਵਿੱਚ ਮਾਂਚੁ ਨਸਲ ਵਾਲੇ ਚਿੰਗ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਨੇ ਬੀਜਿੰਗ ਉੱਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਜਮਾਂ ਲਿਆ ਅਤੇ ਚੀਨ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅਧੀਨ ਕਰ ਲਿਆ। ਲੇਕਿਨ ਚਿੰਗ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਸੰਨ 1636 ਵਿੱਚ ਹੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਚੁੱਕਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਵਲੋਂ ਵੀ ਪਹਿਲਾਂ ਸੰਨ 1616 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੋਰ ਨਾਮ (ਉੱਤਰਕਾਲੀਨ ਜਿਹਨਾਂ ਰਾਜਵੰਸ਼) ਦੇ ਨਾਮ ਵਲੋਂ ਅਸਤੀਤਵ ਵਿੱਚ ਆ ਚੁੱਕਿਆ ਸੀ। ਮਿੰਗ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਬੀਜਿੰਗ ਦੀ ਰਾਜਸੱਤਾ ਵਲੋਂ ਤਾਂ 1644 ਵਿੱਚ ਹੱਥ ਧੋ ਬੈਠਾ, ਲੇਕਿਨ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਵੰਸ਼ਜ 1662 ਤੱਕ ਸਿੰਹਾਸਨ ਉੱਤੇ ਆਪਣਾ ਅਧਿਕਾਰ ਜਤਲਾਤੇ ਰਹੇ ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਵਾਪਸ ਲੈਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਰਹੇ।

ਰਾਜਵੰਸ਼ [ਸੋਧੋ]

ਵੰਸ਼1 ਸ਼ਾਸਕ ਇਸਵੀ
ਤਿੰਨ ਅਧੀਪਤਿ ਅਤੇ ਸਮ੍ਰਾਟ 三皇五帝 sān huáng wǔ dì (ਸੂਚੀ) 2070 ਈਸਾਪੂਰਬ ਤੋ ਪਿਹਲਾਂ -----
ਸ਼ਿਆ ਰਾਜਵੰਸ਼ xià (ਸੂਚੀ) 2070–1600 ਈਸਾਪੂਰਬ 470
ਸ਼ਾਂਗ ਰਾਜਵੰਸ਼ shāng (ਸੂਚੀ) 1600–1046 ईसापूर्व 554
ਪੱਛਮੀ ਝੋਓੂ ਕਾਲ 西周 xī zhōu (ਸੂਚੀ) 1046–771 ਈਸਾਪੂਰਬ 275
ਪੂਰਬੀ ਝੋਓੂ ਕਾਲ

ਇਸਨੂੰ ਦੋ ਭਾਗਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ:-

ਬਸੰਤ ਅਤੇ ਸਰਦ ਕਾਲ
ਝਗੜਦੇ ਰਾਜਾਂ ਦਾ ਕਾਲ

東周 / 东周

春秋 戰國 / 战国

dōng zhōu

chūn qiū zhàn guó

(ਸੂਚੀ)

(ਸੂਚੀ) (ਸੂਚੀ)

770–256 ਈਸਾਪੂਰਬ

722–476 ਈਸਾਪੂਰਬ 475–221 ਈਸਾਪੂਰਬ ईसापूर्व

514

246 254

ਚਿਨ ਰਾਜਵੰਸ਼ qín (ਸੂਚੀ) 221–206 ਈਸਾਪੂਰਬ 15
ਪੱਛਮੀ ਹਾਨ ਰਾਜਵੰਸ਼ 西漢 / 西汉 xī hàn (ਸੂਚੀ) 206 ਈਸਾਪੂਰਬ – 9 ਇਸਵੀ 215
ਸ਼ਿਨ ਰਾਜਵੰਸ਼ xīn (सूची) 9–23 14
ਹਾਨ ਰਾਜਕਾਲ 東漢 / 东汉 dōng hàn (ਸੂਚੀ) 25–220 195
ਤਿੰਨ ਰਾਜਸ਼ਾਹੀਆਂ 三國 / 三国 sān guó (ਸੂਚੀ) 220–265 45
ਪੱਛਮੀ ਜਿਨ ਰਾਜਵੰਸ਼ 西晉 / 西晋 xī jìn (ਸੂਚੀ) 265–317 52
ਜਿਨ ਰਾਜਵੰਸ਼ 東晉 / 东晋 dōng jìn (ਸੂਚੀ) 317–420 103
ਉੱਤਰੀ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਰਾਜਵੰਸ਼ 南北朝 nán běi cháo (ਸੂਚੀ) 420–589 169
ਸੂਈ ਰਾਜਵੰਸ਼ suí (ਸੂਚੀ) 581–618 37
ਤੰਗ ਰਾਜਵੰਸ਼ táng (ਸੂਚੀ) 618–907 289
ਪੰਜ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਅਤੇ ਦਸ ਰਾਜਸ਼ਾਹਿਆਂ 五代十國 / 五代十国 wǔ dài shí guó (ਸੂਚੀ) 907–960 53
ਸੋਂਗ ਰਾਜਵੰਸ਼ 北宋 běi sòng (ਸੂਚੀ) 960–1127 167
ਦੱਖਣੀ ਸੋਂਗ ਰਾਜਵੰਸ਼ 南宋 nán sòng (ਸੂਚੀ) 1127–1279 152
ਲਿਆਓ ਰਾਜਵੰਸ਼ 遼 / 辽 liáo (ਸੂਚੀ) 916–1125 209
ਜਿੰਨ ਰਾਜਵੰਸ਼ (1115–1234) jīn (ਸੂਚੀ) 1115–1234 119
ਯੂਆਨ ਰਾਜਵੰਸ਼ yuán (ਸੂਚੀ) 1271–1368 97
ਮਿੰਗ ਰਾਜਵੰਸ਼ míng (ਸੂਚੀ) 1368–1644 276
ਕਿੰਗ ਰਾਜਵੰਸ਼ qīng (ਸੂਚੀ) 1644–1911 268

ਸਮਾਂ ਦੀ ਰੇਖਾ [ਸੋਧੋ]

ਇਹ ਸਮਾਂ ਰੇਖਾ ਚੀਨ ਦੇ ਰਾਜਵੰਸ਼ੋਂ ਦੇ ਕਾਲ ਦਰਸ਼ਾਦੀ ਹੈ[1] -

ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ [ਸੋਧੋ]

  • ਚੀਨ ਦਾ ਇਤਹਾਸ 
  • ਮਿੰਗ ਰਾਜਵੰਸ਼

ਹਵਾਲੇ [ਸੋਧੋ]

  1. China Handbook Editorial Committee, China Handbook Series: History (trans., Dun J. Li), Beijing, 1982, 188-89; and Shao Chang Lee, "China's Cultural Development" (wall chart), East Lansing, 1984.