ਜਲੰਧਰ-ਜੰਮੂ ਲਾਈਨ
ਜਲੰਧਰ-ਜੰਮੂ ਲਾਈਨ ਇੱਕ ਰੇਲਵੇ ਲਾਈਨ ਹੈ ਜੋ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਜਲੰਧਰ ਛਾਉਣੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਜਲੰਧਰ ਸ਼ਹਿਰ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਨੂੰ ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿੱਚ ਜੰਮੂ ਤਵੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਨਾਲ ਜੋੜਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਲਾਈਨ ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਦੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕੀ ਅਧਿਕਾਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਇਹ ਲਾਈਨ 1947 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਆਮ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਵੰਡ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਗਠਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਜੰਮੂ ਤਵੀ ਲਈ ਰੇਲ ਗੱਡੀਆਂ ਪਾਣੀਪਤ, ਅੰਬਾਲਾ ਛਾਉਣੀ, ਲੁਧਿਆਣਾ, ਜਲੰਧਰ ਸ਼ਹਿਰ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ, ਲਾਹੌਰ, ਨਰੋਵਾਲ ਅਤੇ ਸਿਆਲਕੋਟ ਰਾਹੀਂ ਚੱਲਦੀਆਂ ਸਨ। ਪਰ 1947 ਵਿੱਚ ਵੰਡ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਬਣਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਸਿਆਲਕੋਟ-ਜੰਮੂ ਤਵੀ ਲਾਈਨ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਪੱਕੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਬਾਕੀ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਵੱਖ ਹੋ ਗਿਆ। ਇਸ ਲਈ 1949 ਵਿੱਚ ਜਲੰਧਰ ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ ਮੁਕੇਰੀਆਂ ਤੱਕ ਪਠਾਨਕੋਟ ਤੱਕ ਲਾਈਨ ਵਧਾਉਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ 1965 ਦੇ ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਜੰਗ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਲਾਈਨ ਨੂੰ ਜੰਮੂ ਤਵੀ ਤੱਕ ਵਧਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਇਤਿਹਾਸ
[ਸੋਧੋ]ਜਲੰਧਰ ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ ਮੁਕੇਰੀਆਂ ਸ਼ਹਿਰ ਤੱਕ ਦੀ ਲਾਈਨ ਸਾਲ 1915 ਵਿੱਚ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ।[1] ਮੁਕੇਰੀਆਂ ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ ਪਠਾਨਕੋਟ ਜੰਕਸ਼ਨ ਲਾਈਨ 1952 ਵਿੱਚ ਬਣਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਪਠਾਨਕੋਟ-ਜੰਮੂ ਤਵੀ ਲਾਈਨ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ 1965 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਜੰਗ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ 1971 ਵਿੱਚ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।[2] ਜਲੰਧਰ ਅਤੇ ਜੰਮੂ ਤਵੀ ਵਿਚਕਾਰ ਰੇਲਵੇ ਲਾਈਨਾਂ ਨੂੰ ਡਬਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।[3] ਜਲੰਧਰ ਅਤੇ ਜੰਮੂ ਤਵੀ ਵਿਚਕਾਰ ਰੇਲਵੇ ਲਾਈਨ ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਨ 2014 ਵਿੱਚ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[4]
ਗਤੀ ਸੀਮਾ
[ਸੋਧੋ]ਜੰਮੂ-ਜਲੰਧਰ ਛਾਉਣੀ ਲਾਈਨ ਨੂੰ "ਗਰੁੱਪ ਬੀ" ਲਾਈਨ ਵਜੋਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਲਾਈਨ ਉੱਪਰ 130 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਪ੍ਰਤੀ ਘੰਟੇ ਦੀ ਰਫਤਾਰ ਨਾਲ ਰੇਲ ਚੱਲ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਯਾਤਰੀ ਆਵਾਜਾਈ
[ਸੋਧੋ]ਇਸ ਰੇਲਵੇ ਲਾਈਨ 'ਤੇ ਜਲੰਧਰ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਜੰਮੂ ਤਵੀ ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ ਦੇ ਬੁਕਿੰਗ ਸਟੇਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹਨ।[5]
ਡੀ. ਐੱਮ. ਯੂ. ਸ਼ੈੱਡ
[ਸੋਧੋ]ਜਲੰਧਰ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਡੀ. ਐਮ. ਯੂ. ਸ਼ੈੱਡ ਪੇਂਡੂ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ 90 ਯੂਨਿਟਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਦੋ ਬੀਈਐਮਐਲ-ਨਿਰਮਿਤ ਰੇਲ ਬੱਸਾਂ ਵੀ ਹਨ ਜੋ ਬਿਆਸ-ਗੋਇੰਦਵਾਲ ਸਾਹਿਬ ਵਿਚਕਾਰ ਚੱਲਦੀਆਂ ਹਨ।[6]
ਲੋਕੋ ਸ਼ੈੱਡ
[ਸੋਧੋ]ਜੰਮੂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਯਾਤਰਾ ਸ਼ੈੱਡ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਸ਼ਕੂਰਬਸਤੀ ਸ਼ੈੱਡ ਦੇ ਨਾਲ ਡਬਲਿਊ. ਡੀ. ਐੱਸ.-4 ਲੋਕੋ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਰੱਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਪਠਾਨਕੋਟ ਛਾਉਣੀ (ਚੱਕੀ ਬੈਂਕ) ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਭਾਫ਼ ਸ਼ੈੱਡ ਸੀ ਜਿਸ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[6] ਜਲੰਧਰ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਲੁਧਿਆਣਾ ਵਿੱਚ ਬਿਜਲਈ ਲੋਕੋ ਸ਼ੈੱਡ ਹਨ।
ਪੁਲ
[ਸੋਧੋ]ਜਲੰਧਰ ਸ਼ਹਿਰ-ਜੰਮੂ ਤਵੀ ਲਾਈਨ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵੱਡੇ ਅਤੇ ਛੋਟੇ ਪੁਲ ਹਨ। ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪੁਲਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਰਥਲ ਵਿਖੇ 1 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਲੰਬਾ ਬਿਆਸ ਨਦੀ ਪੁਲ, ਪਠਾਨਕੋਟ ਵਿਖੇ ਚੱਕੀ ਨਦੀ ਪੁਲ, ਮਾਧੋਪੁਰ ਵਿਖੇ 2.6 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਲੰਮਾ ਰਾਵੀ ਨਦੀ ਪੁਲ, ਘੱਗਵਾਲ ਵਿਖੇ ਦੇਗ ਨਾਲਾ 'ਤੇ 0.225 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਲੰਮਾ ਪੁਲ, ਸਾਂਬਾ ਵਿਖੇ ਬਸੰਤਰ ਨਦੀ' ਤੇ 1.09 km (0.7 mi) ਕਿਲੋਮੀਟਰ (0.7 ਮੀਲ) ਲੈਂਬਾ ਪੁਲ ਅਤੇ ਵਿਜੈਪੁਰ ਜੰਮੂ ਵਿਖੇ ਉਂਜ ਨਦੀ 'ਤੇ 1 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (0.6 ਮੀਲ) ਲੰਮਾ ਪੁਲ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਰੇਲਵੇ ਦਾ ਪੁਨਰਗਠਨ
[ਸੋਧੋ]ਸਿੰਧ ਰੇਲਵੇ (ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਦਿੱਲੀ ਰੇਲਵੇ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੁਨਰਗਠਿਤ) ਨੂੰ ਸੰਨ 1856 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਗਾਰੰਟੀਸ਼ੁਦਾ ਰੇਲਵੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਨੇ ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਮੁਲਤਾਨ ਤੱਕ ਲਾਹੌਰ ਅਤੇ ਕਰਾਚੀ ਤੋਂ ਕੋਟਰੀ ਤੱਕ ਬ੍ਰੌਡ ਗੇਜ ਰੇਲਵੇ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕੀਤਾ। ਮੁਲਤਾਨ ਅਤੇ ਕੋਟਰੀ ਨੂੰ ਸਿੰਧੂ ਨਦੀ ਉੱਤੇ ਕਿਸ਼ਤੀ ਸੇਵਾ ਦੁਆਰਾ ਜੋਡ਼ਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਸਾਲ 1871-72 ਵਿੱਚ, ਮੁਲਤਾਨ ਅਤੇ ਕੋਟਲੀ ਨੂੰ ਜੋਡ਼ਨ ਲਈ ਸਿੰਧੂ ਘਾਟੀ ਰੇਲਵੇ ਦਾ ਗਠਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਪੰਜਾਬ ਉੱਤਰੀ ਰਾਜ ਰੇਲਵੇ ਨੇ ਲਾਹੌਰ ਤੋਂ ਪੇਸ਼ਾਵਰ ਵੱਲ ਨਿਰਮਾਣ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।
1947 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਵੰਡ ਦੇ ਨਾਲ, ਉੱਤਰ ਪੱਛਮੀ ਰੇਲਵੇ ਨੂੰ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਪੱਛਮੀ ਹਿੱਸਾ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਪੱਛਮੀ ਰੇਲਵੇ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਰੇਲਵੇ ਬਣ ਗਿਆ, ਪੂਰਬੀ ਹਿੱਸਾ ਪੂਰਬੀ ਪੰਜਾਬ ਰੇਲਵੇ ਬਣ ਗਿਆ।[7]
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ "Hoshiarpur – Punjab District Gazetteers". Chapter VII Communications – Railways. Archived from the original on 4 March 2016. Retrieved 9 February 2014.
- ↑ "IR History: Part V (1970-1995)". IRFCA. Retrieved 9 February 2014.
- ↑ "Jalandhar–Udhampur Railway Track to be Electrified". Jalandhar, Punjab, India. Retrieved 3 January 2014.
- ↑ "Electric engine train on Pathankot–Jammu Tawi track from next month – Latest News & Updates at Daily News & Analysis". dnaindia.com. 22 July 2014. Retrieved 7 April 2018.
- ↑ "Indian Railways Passenger Reservation Enquiry". Availability in trains for Top 100 Booking Stations of Indian Railways. IRFCA. Archived from the original on 10 May 2014. Retrieved 10 February 2014.
- ↑ 6.0 6.1 "Sheds and workshops". IRFCA. Retrieved 5 February 2014.
- ↑ SM Imamul Haque (1989). Management of Indian Railways, 1989. Mittal Publications,A 1/8 Mohan Garden, New Delhi 110059. ISBN 81-7099-183-8. Retrieved 31 January 2014.
{{cite book}}:|work=ignored (help)