ਜ਼ਾਹਰਾ ਕਾਜ਼ੀਮੀ
ਜ਼ਾਹਰਾ ਕਾਜ਼ੀਮੀ | |
|---|---|
| ਤਸਵੀਰ:Zahra Kazemi before arrest.jpg ਕਾਜ਼ਮੀ ਆਪਣੀ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ (ਬੀਬੀਸੀ) | |
| ਜਨਮ | 1948 ਸ਼ੀਰਾਜ਼, ਇਰਾਨ |
| ਮੌਤ | 11 ਜੁਲਾਈ 2003 (ਉਮਰ 55) ਏਵਿਨ ਜੇਲ੍ਹ, ਤਹਿਰਾਨ, ਇਰਾਨ |
| ਮੌਤ ਦਾ ਕਾਰਨ | ਰਾਜ ਦੁਆਰਾ ਮਨਜ਼ੂਰਸ਼ੁਦਾ ਤਸ਼ੱਦਦ |
| ਕਬਰ | ਸ਼ੀਰਾਜ਼, ਇਰਾਨ |
| ਰਾਸ਼ਟਰੀਅਤਾ | ਈਰਾਨੀ-ਕੈਨੇਡੀਅਨ |
| ਸਿੱਖਿਆ | ਪੈਰਿਸ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ |
| ਪੇਸ਼ਾ | ਫੋਟੋ ਪੱਤਰਕਾਰ |
| ਬੱਚੇ | 1 |
| ਪੁਰਸਕਾਰ | ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ ਹੇਅਰ ਮੈਮੋਰੀਅਲ ਅਵਾਰਡ (2003) |
ਜ਼ਾਹਰਾ "ਜ਼ੀਬਾ" ਕਾਜ਼ਮੀ-ਅਹਿਮਦਾਬਾਦੀ (ਫ਼ਾਰਸੀ: زهرا کاظمی احمدآبادی; 1948 – 11 ਜੁਲਾਈ 2003) ਇੱਕ ਈਰਾਨੀ-ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਫ੍ਰੀਲਾਂਸ ਫੋਟੋ ਜਰਨਲਿਸਟ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਈਰਾਨ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਹਾਲਤਾਂ ਲਈ ਬਦਨਾਮੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ ਈਰਾਨੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸਦੀ ਹਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਕਾਜ਼ਮੀ ਦੀ ਪੋਸਟਮਾਰਟਮ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਖੁਲਾਸਾ ਹੋਇਆ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਉਹ ਰਾਜਧਾਨੀ ਤਹਿਰਾਨ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸਥਿਤ ਏਵਿਨ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਸੀ ਤਾਂ ਈਰਾਨੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਉਸ ਨਾਲ ਬਲਾਤਕਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਤਸੀਹੇ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸਨ।
ਹਾਲਾਂਕਿ ਈਰਾਨੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਜ਼ੋਰ ਦੇ ਕੇ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਦੁਰਘਟਨਾ ਨਾਲ ਹੋਈ ਸੀ ਅਤੇ ਪੁੱਛਗਿੱਛ ਦੌਰਾਨ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ ਇੱਕ ਸਟ੍ਰੋਕ ਨਾਲ ਹੋਈ ਸੀ, ਇੱਕ ਸਾਬਕਾ ਫੌਜੀ ਸਟਾਫ ਡਾਕਟਰ ਸ਼ਹਰਾਮ ਆਜ਼ਮ, ਜਿਸ ਨੇ 2004 ਵਿੱਚ ਕੈਨੇਡਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਨ ਲੈਣ ਲਈ ਕਜ਼ੇਮੀ ਦੇ ਕੇਸ ਬਾਰੇ ਆਪਣੇ ਕਥਿਤ ਗਿਆਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸਨੇ ਕਜ਼ੇਮੀ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਤਸ਼ੱਦਦ ਦੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਸੰਕੇਤ ਦਿਖਾਏ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਖੋਪਡ਼ੀ ਦਾ ਫਰੈਕਚਰ, ਨੱਕ ਦਾ ਫਰੈਕਚਰਿੰਗ, ਬਲਾਤਕਾਰ ਦੇ ਸੰਕੇਤ ਅਤੇ ਪੇਟ ਵਿੱਚ ਗੰਭੀਰ ਸੱਟ ਲੱਗੀ ਸੀ।
ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਮੌਤ[ਸੋਧੋ]
ਕਾਜ਼ੀਮੀ ਦਾ ਜਨਮ ਇਰਾਨ ਦੇ ਸ਼ਿਰਾਜ਼ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ 1974 ਵਿੱਚ ਪੈਰਿਸ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਸਿਨੇਮਾ ਦੀ ਪਡ਼੍ਹਾਈ ਕਰਨ ਲਈ ਫਰਾਂਸ ਚਲੀ ਗਈ ਸੀ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਸਟੀਫਨ ਹੈਚੇਮੀ ਨਾਲ 1993 ਵਿੱਚ ਕੈਨੇਡਾ ਚਲੀ ਗਈ ਅਤੇ ਮੌਂਟਰੀਅਲ, ਕਿਊਬੈਕ ਵਿੱਚ ਸੈਟਲ ਹੋ ਗਈ, ਜਿੱਥੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸ ਨੇ ਕੈਨੇਡੀਅਨ ਨਾਗਰਿਕਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਦੋਹਰੀ ਨਾਗਰਿਕ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਨੇ ਅਫ਼ਰੀਕਾ, ਲਾਤੀਨੀ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਕੈਰੇਬੀਅਨ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਫਿਰ ਫਲਸਤੀਨੀ ਖੇਤਰ, ਇਰਾਕ ਅਤੇ ਅਫ਼ਗ਼ਾਨਿਸਤਾਨ ਸਮੇਤ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮੱਧ ਪੂਰਬੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਅਕਸਰ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ। ਉਸ ਨੇ ਅਮਰੀਕੀ ਕਬਜ਼ੇ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਤੇ ਉਸ ਦੌਰਾਨ ਦੋਵੇਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ। ਈਰਾਨ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਪਹਿਲਾਂ, ਕਾਜ਼ੀਮੀ ਨੇ ਇਰਾਕ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਅਮਰੀਕੀ ਕਬਜ਼ੇ ਦਾ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀਕਰਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਉਸ ਦੇ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਵਿਸ਼ੇ ਗਰੀਬੀ, ਬੇਸਹਾਰਾ, ਜਬਰੀ ਜਲਾਵਤਨੀ ਅਤੇ ਜ਼ੁਲਮ ਦੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਸਨ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਤਾਕਤ ਵੀ ਸੀ।
ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ[ਸੋਧੋ]
ਆਪਣੇ ਈਰਾਨੀ ਪਾਸਪੋਰਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਿਆਂ ਆਪਣੇ ਜਨਮ ਦੇਸ਼ ਵਾਪਸ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਕਾਜ਼ੀਮੀ ਨੂੰ ਜੁਲਾਈ 2003 ਵਿੱਚ ਤਹਿਰਾਨ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਸੰਭਾਵਿਤ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਦੀਆਂ ਫੋਟੋਆਂ ਲੈਣ ਲਈ ਇਰਾਨ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਹੋਏ ਅਤੇ ਛੇਵੇਂ ਦਿਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਅਤੇ ਅਰਧ ਸੈਨਿਕ ਚੌਕਸੀ, ਜਾਂ "ਸਾਦੇ ਕੱਪਡ਼ਿਆਂ ਵਾਲੇ" ਦੀ ਵੱਡੀ ਤਾਇਨਾਤੀ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੁਚਲ ਦਿੱਤੇ ਗਏ। ਬੰਦ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਅੰਦਾਜ਼ਨ 4000 ਵਿਦਿਆਰਥੀ "ਲਾਪਤਾ" ਹੋ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਲਈ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਤਹਿਰਾਨ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਕੈਦੀ ਨਜ਼ਰਬੰਦੀ ਸਹੂਲਤ, ਇਵਿਨ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਲਿਜਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅਜਿਹੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰਿਵਾਜ ਸੀ, ਲਾਪਤਾ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰ ਤਹਿਰਾਨ ਦੇ ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ ਇਵਿਨ ਜੇਲ੍ਹ ਦੇ ਬਾਹਰ ਇਹ ਜਾਣਨ ਦੀ ਉਮੀਦ ਵਿੱਚ ਇਕੱਠੇ ਹੋਏ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨਾਲ ਕੀ ਹੋਇਆ ਸੀ। 23 ਜੂਨ 2003 ਨੂੰ, ਕਾਜ਼ੀਮੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਲੈਣ ਲਈ ਜੇਲ੍ਹ ਗਈ, ਜਿਸ ਕੋਲ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਜਾਰੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰੈੱਸ ਕਾਰਡ ਸੀ ਜਿਸ ਬਾਰੇ ਉਸ ਨੇ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਈਵਿਨ ਸਮੇਤ ਤਹਿਰਾਨ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਆਗਿਆ ਹੈ।
ਇੱਕ ਈਰਾਨੀ ਵਕੀਲ ਅਤੇ ਸਾਬਕਾ ਜੱਜ ਸ਼ਿਰੀਨ ਏਬਾਦੀ, ਜਿਸ ਨੇ 2003 ਵਿੱਚ ਨੋਬਲ ਸ਼ਾਂਤੀ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜਿੱਤਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਕਾਜ਼ੀਮੀ ਦੀ ਮੌਤ ਦੇ ਮੁਕੱਦਮੇ ਵਿੱਚ ਕਾਜ਼ਮੀ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਮੁੱਖ ਪ੍ਰਤੀਨਿਧ ਬਣਿਆ, ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇੱਕ ਜੇਲ੍ਹ ਸਟਾਫ ਮੈਂਬਰ ਨੇ ਕਾਜ਼ੀਮੀ ਨੂੰ ਫੋਟੋ ਖਿੱਚਦੇ ਹੋਏ ਦੇਖਿਆ ਅਤੇ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਕਿ ਉਹ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣਾ ਕੈਮਰਾ ਦੇਵੇ, ਕਿਉਂਕਿ ਜੇਲ੍ਹ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਫੋਟੋਗ੍ਰਾਫੀ ਵਰਜਿਤ ਹੈ।
ਏਵਿਨ ਜੇਲ੍ਹ ਸਟਾਫ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਕਜ਼ੇਮੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਵਕੀਲ ਕੁੱਟਣ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਧਿਰ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਕਜ਼ੇਮੀ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋਈ, ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਇੱਕ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸੀ, ਜੇਲ੍ਹ ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸਿਆਂ ਦੀ ਫੋਟੋ ਖਿੱਚ ਰਹੀ ਸੀ। ਉਸ ਦੀ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀ ਤੋਂ ਕਈ ਦਿਨ ਬਾਅਦ, ਕੱਟਡ਼ਪੰਥੀ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਜਾਸੂਸ ਦੱਸਦੇ ਹੋਏ ਕਹਾਣੀਆਂ ਚਲਾਈਆਂ ਜੋ ਇੱਕ ਪੱਤਰਕਾਰ ਵਜੋਂ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਗੁਪਤ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਈ ਸੀ।[1]
ਕਾਜ਼ੀਮੀ ਨੇ ਜ਼ੋਰ ਦੇ ਕੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਜੇਲ੍ਹ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਹਿੱਸੇ ਦੀ ਫੋਟੋ ਨਹੀਂ ਖਿੱਚੀ, ਸਿਰਫ ਗਲੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਕਾਰੀਆਂ ਦੀ, ਜੋ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਬੰਦ ਕਾਰਕੁਨ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰ ਸਨ।
- ਮਹਾਸਾ ਅਮੀਨੀ ਦਾ ਕਤਲ
- ਇਰਾਨ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰ
- ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਫ਼ਾਰਸੀ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ
- ਈਰਾਨ ਵਿੱਚ ਹਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚ ਲਏ ਗਏ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ
- ਜ਼ਹਰਾ ਬਾਨੀ ਯਘੂਬ
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ Ebadi, Iran Awakening, (2006), pp. 195–7