ਜਿਨਭਦਰਾ

ਵਚਨਚਾਰੀਆ ਜਿਨਭਦਰਾ ਜਿਨ ਕਸ਼ਮਾਸ੍ਰਮਣ
ਨਿੱਜੀ
ਜਨਮ	520 AD
ਮਰਗ	623 AD
ਧਰਮ	ਜੈਨ ਧਰਮ
ਸੰਪਰਦਾ	ਸ਼ਵੇਤਾਂਬਰ

ਜਿਨਭਦਰਾ ਜਾਂ ਵਚਨਚਾਰੀਆ ਜਿਨਭਦਰਗਨੀ ਕਸ਼ਮਾਸ੍ਰਮਣ ਪ੍ਰਾਕ੍ਰਿਤ ਅਤੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਦੇ ਜੈਨ ਤਪੱਸਵੀ ਲੇਖਕ ਸਨ।

ਜੀਵਨ

ਜਿਨਭਦਰਾ ਛੇਵੀਂ-ਸੱਤਵੀਂ ਸਦੀ ਈਸਵੀ ਦੌਰਾਨ ਇੱਕ ਸ਼ਵੇਤਾਂਬਰ ਜੈਨ ਭਿਕਸ਼ੂ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਜੀਵਨ ਬਾਰੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਹੀਂ ਹੈ ਪਰ ਅਜਿਹਾ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪੱਛਮੀ ਹਿੱਸਿਆਂ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਹ ਜੈਨ ਧਰਮ ਦੀ ਨਿਰਵਰਤੀਕੁਲਾ ਸ਼ਾਖਾ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸੀ ਅਤੇ ਕਈ ਭਿਖਸ਼ੂਆਂ ਦਾ ਮੁਖੀ ਸੀ।ਉਹ 609 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਮੈਤਰਕ ਰਾਜਾ ਸ਼ਿਲਾਦਿੱਤਿਆ ਪਹਿਲੇ ਦੇ ਰਾਜ ਦੌਰਾਨ ਵੱਲਭੀ ਵਿਖੇ ਸੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਜੈਨ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹੋਰ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦਾ ਗਿਆਨ ਵੀ ਸੀ।

ਕੰਮ

ਉਸ ਨੇ ਮਥੁਰਾ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕ ਗ੍ਰੰਥ, ਮਹਾਨੀਸ਼ਿਤਾ ਨੂੰ ਬਹਾਲ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਨੇ ਕਈ ਪ੍ਰਾਕ੍ਰਿਤ ਗ੍ਰੰਥ ਲਿਖੇ-ਬ੍ਰਿਹਤਸੰਗਰਹਾਨੀ, ਬ੍ਰਿਹਰਕਸ਼ੇਤਰਸਮਸਾ, ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਨਾਵਤੀ, ਵਿਸ਼ਸ਼ਵਾਸ਼ਯਕਾ ਭਾਸ਼ਾ, ਧਿਆਨਸ਼ਟਕ, ਜਿਤਕਲਪ ਸੂਤਰ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਭਾਸ਼ਾ। ਵਿਸ਼ਸ਼ਵਾਸ਼ਯਕਾ ਬਾਰੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਟਿੱਪਣੀ ਅਧੂਰੀ ਰਹੀ।

ਜਿਨਭਦਰਾ ਨੇ ਗਣਧਰਾਂ ਨਾਲ ਬਹਿਸ ਨੂੰ ਵਿਸਤਾਰ ਨਾਲ ਦੱਸਿਆ। ਇਹ ਇਕ ਅਵਾਸਯਾਕਾਸੁਤਰਾ ਬਾਰੇ ਸਾਹਿਤ ਨਾਲ ਜੁਡ਼ੀ ਇੱਕ ਰਚਨਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਨੇ ਅਰਧ ਖੁਦਮੁਖਤਿਆਰੀ ਦਾ ਦਰਜਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਪਾਠ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਵਿਦਵਾਨ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਗੌਤਮ ਨੇ ਦੇਵਤਿਆਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਬਲੀਦਾਨ ਲਈ ਬੁਲਾਇਆ ਸੀ। ਪਰ ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ ਉਹ ਮਹਾਵੀਰ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਦੂਜੇ ਸਮਵਾਸਰਨ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਉੱਡ ਗਏ ਸਨ । ਗੁੱਸੇ ਵਿੱਚ ਗੌਤਮ ਨੇ ਬਹਿਸ ਵਿੱਚ ਮਹਾਵੀਰ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕੀਤਾ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਦਸ ਹੋਰ ਬ੍ਰਾਹਮਣਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਕੀਤਾ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਫੋਰਡਮੇਕਰ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਜੋ ਉਸ ਦੇ ਸਰਬ-ਗਿਆਨ ਦੇ ਦਾਅਵੇ ਦੁਆਰਾ ਅਧਾਰਤ ਸੀ।

ਹਵਾਲੇ

• Dundas, Paul (2002), The Jains (Second ed.), Routledge, ISBN 0-415-26605-X
• Shah, Umakant P. (1987), Jaina-rūpa-maṇḍana: Jaina iconography, Abhinav Publications, ISBN 81-7017-208-X

ਹੋਰ ਪੜੋ

• ਜਿਨਭਦਰਾ। ਗੰਨਾਧਰਾਵਦਾ, ਐਡੀ. ਅਤੇ ਟ੍ਰਾਂਸ. ਈ. ਏ. ਸੋਲੋਮਨ, ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ, 1966.
• ਜਿਨਭਦਰਾ। ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਵਾਸ਼ਯਕਾਭਾਸ਼ਯ, ਐਡੀ. ਡੀ. ਮਾਲਵਾਨੀਆ, 3 ਖੰਡ, ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ, 1966-8।