ਜਿਨਸੀ ਹਿੰਸਾ
ਜਿਨਸੀ ਹਿੰਸਾ, ਕਿਸੇ ਵੀ ਜਿਨਸੀ ਵਿਹਾਰ ਜਾਂ ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ ਦੁਆਰਾ ਕਿਸੇ ਜਿਨਸੀ ਕਾਰਵਾਈ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਹੈ, ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਜਿਨਸੀ ਰੁਝਾਨ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਨਿਰਦੇਸ਼ਿਤ ਕਾਰਵਾਈ ਜਾਂ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਕਿਸੇ ਪੀੜਤ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਾਂ ਦੀ ਪਰਵਾਹ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਤਸਕਰੀ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ।[1][2][3] ਇਹ ਸ਼ਾਂਤੀ ਅਤੇ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸੰਘਰਸ਼, ਦੋਵੇਂ ਤਰਾਂ ਨਾਲ ਵਾਪਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਵਿਆਪਕ ਘਟਨਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਮਾਨਸਿਕ, ਵਿਆਪਕ ਅਤੇ ਮਾਨਵੀ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਉਲੰਘਣਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[4][5]
ਜਿਨਸੀ-ਹਿੰਸਾ ਇੱਕ ਗੰਭੀਰ ਜਨਤਕ ਸਿਹਤ ਸਮੱਸਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਸਰੀਰਕ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਸਿਹਤ 'ਤੇ ਗੰਭੀਰ ਜਾਂ ਲੰਮੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਅਸਰ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਜਿਨਸੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਜਨਨ ਸਿਹਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ,[6] ਆਤਮ ਹੱਤਿਆ ਜਾਂ ਐੱਚ.ਆਈ.ਵੀ ਦੀ ਲਾਗ ਦਾ ਵਧੇਰੇ ਖ਼ਤਰਾ। ਕਿਸੇ ਜਿਨਸੀ ਹਮਲੇ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਹੋਏ ਕਤਲ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਜਿਨਸੀ ਹਮਲੇ ਦੇ ਕਾਰਨ ਇਕ ਸਨਮਾਨ ਜਾਂ ਇੱਜ਼ਤ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਵੀ ਜਿਨਸੀ ਹਿੰਸਾ ਦਾ ਕਾਰਕ ਹੈ। ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਲੜਕੀਆਂ ਇਹਨਾਂ ਪੀੜਤਾਂ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਦੁਖੀ ਹਨ, ਜਿਨਸੀ ਹਿੰਸਾ ਕਿਸੇ ਵੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਕਿਸੇ ਨਾਲ ਵਾਪਰ ਸਕਦੀ ਹੈ; ਇਹ ਹਿੰਸਾ ਦੀ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਕਾਰਵਾਈ ਹੈ ਜਿਸਨੂੰ ਮਾਪਿਆਂ, ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਨ ਵਾਲੇ, ਜਾਣੇ-ਪਛਾਣੇ ਅਤੇ ਅਜਨਬੀ, ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਨਜਦੀਕੀ ਸਾਂਝੇਦਾਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵੀ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਜੁਰਮ ਕਦੇ-ਕਦੇ ਜਨੂੰਨ ਵਜੋਂ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਅਕਸਰ ਇਹ ਇੱਕ ਹਮਲਾਵਰ ਅਤੇ ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ ਦੀ ਕਾਰਵਾਈ ਹੈ ਜੋ ਅਕਸਰ ਪੀੜਤ ਉੱਤੇ ਸ਼ਕਤੀ ਅਤੇ ਦਬਦਬਾ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਰੱਖਦੀ ਹੈ।
ਸਾਰੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਜਿਨਸੀ ਹਿੰਸਾ ਦਾ ਬਹੁਤ ਹੀ ਭਿਆਨਕ ਰੂਪ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਭਾਵੇਂ ਕੇ ਇਸ ਤਰਾਂ ਦੇ ਹਮਲਿਆਂ ਦੇ ਖੁਲਾਸੇ ਦੇ ਪੱਧਰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਇਹ ਇੱਕ ਵਿਆਪਕ ਪੱਧਰ ਤੇ ਅੰਡਰ ਰਿਪੋਰਟ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਘਟਨਾ ਹੈ, ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਉਪਲੱਬਧ ਅੰਕੜੇ, ਸਮੱਸਿਆ ਦੇ ਸਹੀ ਸਕੇਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸਦੇ ਇਲਾਵਾ, ਜਿਨਸੀ ਹਿੰਸਾ ਖੋਜ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਵੀ ਇੱਕ ਅਣਗੌਲਿਆ ਖੇਤਰ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਇੱਕ ਤਾਲਮੇਲ ਅੰਦੋਲਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਫੁੱਲਤ ਕਰਨ ਲਈ ਇਸ ਮੁੱਦੇ ਦੀ ਡੂੰਘੀ ਸਮਝ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਘਰੇਲੂ ਜਿਨਸੀ ਹਿੰਸਾ ਵਿਵਾਦ-ਸਬੰਧਤ ਜਿਨਸੀ ਹਿੰਸਾ ਤੋਂ ਵੱਖਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।[7] ਅਕਸਰ, ਜੋ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨਸਾਥੀ ਦੇ ਜਿਨਸੀ ਸੰਬੰਧਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿੰਸਾ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਉਹ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਇਹ ਕੰਮ ਜਾਇਜ਼ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉਹ ਵਿਆਹੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਟਕਰਾਅ ਵਜੋਂ, ਯੌਨ ਹਿੰਸਾ ਅਤਿਆਚਾਰ ਦੇ ਚੱਲ ਰਹੇ ਦੰਡ-ਰਹਿਤ ਚੱਕਰ ਵਿਚ ਫਸੇ ਅਢੁਕਵੇਂ ਨਤੀਜਿਆਂ ਵਜੋਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।[8][9] ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਮਰਦਾਂ ਦਾ ਬਲਾਤਕਾਰ, ਅਕਸਰ ਲੜਾਈ ਦੇ ਇੱਕ ਢੰਗ (ਜੰਗੀ ਬਲਾਤਕਾਰ) ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਦੁਸ਼ਮਣ ਉੱਤੇ ਹਮਲੇ ਦੇ ਇੱਕ ਰੂਪ ਵਜੋਂ, ਜਿੱਤ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਔਰਤਾਂ ਜਾਂ ਮਰਦਾਂ ਦੇ ਪਤਨ ਜਾਂ ਮਰਦ ਜਾਂ ਲੜਾਈ ਲੜ ਰਹੇ ਲੜਾਕਿਆਂ ਦਾ ਪਤਨ।[10] ਭਾਵੇਂ ਕਿ ਆਈ.ਐਚ.ਆਰ.ਐਲ., ਕਸਟੌਮਰੀ ਲਾਅ ਅਤੇ ਆਈ.ਐਚ.ਐਲ. ਦੁਆਰਾ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਪਾਬੰਦੀ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜ਼ੂਦ ਇਸ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਦੇ ਢੰਗ ਅਜੇ ਵੀ ਕਮਜ਼ੋਰ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕੋਨਿਆਂ ਵਿਚ ਅਜੇ ਵੀ ਗੈਰ-ਮੌਜੂਦ ਹਨ।[11][12]
ਇਤਿਹਾਸਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ, ਜਿਨਸੀ ਹਿੰਸਾ ਨੂੰ ਕੇਵਲ ਔਰਤਾਂ ਨਾਲ ਵਾਪਰਨ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਹੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ 20 ਵੀਂ ਸਦੀ ਤੱਕ ਪੁਰਾਤਨ ਗਰੀਕਾਂ ਤੋਂ ਯੁੱਧ ਅਤੇ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੇ ਸਮਿਆਂ ਵਿੱਚ "ਆਮ" ਹੋਣ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹਿੰਸਾ ਦੇ ਢੰਗ, ਉਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਮਜਬੂਤੀ ਦੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸੰਕੇਤ ਮਿਲਣ ਦੀ ਲਾਪਰਵਾਹੀ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। 20 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅੰਤ ਤੱਕ ਲਿੰਗਕ ਹਿੰਸਾ ਨੂੰ ਕੋਈ ਮਾਮੂਲੀ ਮੁੱਦਾ ਨਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਣ ਲੱਗਿਆ ਅਤੇ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਇਹ ਅਪਰਾਧਕ ਕਾਰਵਾਈ ਬਣ ਗਿਆ।
ਕਾਰਨ ਅਤੇ ਕਾਰਕ
[ਸੋਧੋ]ਵਿਆਖਿਆਵਾਂ
[ਸੋਧੋ]ਜਿਨਸੀ ਹਿੰਸਾ ਬਾਰੇ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਹੈ ਜਿਹਨਾਂ ਸਾਰੇ ਰੂਪਾਂ ਅਤੇ ਸੰਦਰਭ ਵਿਚ ਇਹ ਵਾਪਰਦਾ ਹੈ। ਜਿਨਸੀ ਹਿੰਸਾ ਦੇ ਅਤੇ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਸਾਥੀ ਉੱਪਰ ਹਿੰਸਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕਾਫ਼ੀ ਸਮਾਨਤਾ ਹੈ। ਕਿਸੇ ਕਾਰਨ ਜਿਨਸੀ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕਾਰਕ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਜੋ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਸੈਕਸ ਕਰਨ ਲਈ ਜਬਰਦਸਤੀ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਦੇ ਖਤਰੇ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿਚਲੇ ਕਾਰਕ ਵਿਚ ਸਾਥੀਆਂ ਅਤੇ ਪਰਵਾਰ ਨੂੰ ਬਲਾਤਕਾਰ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।[13]
ਖੋਜ ਇਹ ਸੰਕੇਤ ਦਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਾਰਕਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਅਮਲ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਵਧੇਰੇ ਕਾਰਕ ਮੌਜੂਦ ਹੋਣ, ਜਿਨਸੀ ਹਿੰਸਾ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਵੱਧ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਇਲਾਵਾ, ਜੀਵਨ ਦੇ ਪੜਾਅ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਇੱਕ ਖਾਸ ਕਾਰਕ ਮਹੱਤਤਾ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਜੋਖਮ ਕਾਰਕ
[ਸੋਧੋ]ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਜੋਖਮ ਤੱਥ ਹਨ:[14]
- ਸ਼ਰਾਬ ਅਤੇ ਨਸ਼ੀਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ
- ਲਾਪਰਵਾਹੀ ਤੇ ਗੈਰ-ਜਿੰਮੇਦਾਰੀ
- ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਸਮਝਣ ਦਾ ਘਾਟਾ
- ਆਕ੍ਰਾਮਕਤਾ ਅਤੇ ਹਿੰਸਾ ਦੀ ਸਹਿਮਤੀ
- ਜਲਦੀ ਜਿਨਸੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ
- ਜ਼ਬਰਦਸਤ ਸੈਕਸ ਸਬੰਧੀ ਕਲਪਨਾ
- ਗ਼ੈਰ-ਮਨੁੱਖੀ ਲਿੰਗ ਅਤੇ ਜਿਨਸੀ ਜ਼ੋਖਮ ਲੈਣ ਦੀ ਪਸੰਦ
- ਜਿਨਸੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਭੜਕਾਊ ਮੀਡੀਆ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ
- ਔਰਤਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਵੈਰ ਭਾਵਨਾ
- ਰਵਾਇਤੀ ਲਿੰਗ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਯਮਾਂ ਦਾ ਪਾਲਣ
- ਹਾਈਪਰ-ਮਰਦਾਨਗੀ
- ਆਤਮਘਾਤੀ ਵਿਹਾਰ
- ਪਹਿਲਾਂ ਲਿੰਗਕ ਅਿਤਆਚਾਰ ਜਾਂ ਅਰੋਗਤਾ
ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਕਾਰਕ ਰਿਸ਼ਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਜਿਨਸੀ ਹਿੰਸਾ ਦੇ ਜੋਖਮ ਹਨ:
- ਭੌਤਿਕ ਹਿੰਸਾ ਅਤੇ ਟਕਰਾਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵਿਅਕਤਿਤ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮਾਹੌਲ
- ਸਰੀਰਕ, ਜਿਨਸੀ ਜਾਂ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਬਦਸਲੂਕੀ ਦਾ ਬਚਪਨ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ
- ਭਾਵਾਤਮਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਗੈਰ-ਸਿਹਤਮੰਦ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮਾਹੌਲ
- ਮਾੜੇ ਮਾਪਿਆਂ ਅਤੇ ਬਾਲ ਦੇ ਸਬੰਧ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਨਾਲ
- ਜਿਨਸੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਹਮਲਾਵਰ, ਹਾਈਪਰਮਸਕੁਲਾਈਨ ਅਤੇ ਅਪਰਾਧਿਕ ਸਾਥੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ
- ਕਿਸੇ ਹਿੰਸਕ ਜਾਂ ਬਦਸੂਰਤ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਰਿਸ਼ਤੇ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣਾ
ਹੇਠਲੇ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਕਾਰਕ ਹਨ:
- ਗਰੀਬੀ
- ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਦੇ ਮੌਕਿਆਂ ਦੀ ਘਾਟ
- ਪੁਲਿਸ ਅਤੇ ਨਿਆਂ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਤੋਂ ਸੰਸਥਾਗਤ ਸਮਰਥਨ ਦੀ ਘਾਟ
- ਭਾਈਚਾਰੇ ਅੰਦਰ ਜਿਨਸੀ ਹਿੰਸਾ ਦੀ ਆਮ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ
- ਜਿਨਸੀ ਹਿੰਸਾ ਦੁਰਪਿਆਕਾਂ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਕਮਜੋਰ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੁਆਰਾ ਪਾਬੰਦੀਆਂ
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ World Health Organization., World report on violence and health (Geneva: World Health Organization, 2002), Chapter 6, pp. 149.
- ↑ [Elements of Crimes, Article 7(1)(g)-6 Crimes against humanity of sexual violence, elements 1. Accessed through "Archived copy". Archived from the original on 2015-05-06. Retrieved 2015-10-19.
{{cite web}}: Unknown parameter|deadurl=ignored (|url-status=suggested) (help)CS1 maint: archived copy as title (link)CS1 maint: Archived copy as title (link) - ↑ (McDougall 1998, para. 21)
- ↑ (Lindsey 2001, pp. 57–61)
- ↑ "Advancement of women: ICRC statement to the United Nations, 2013". 2013-10-16. Retrieved 28 November 2013.
- ↑ Holmes MM et al. Rape-related pregnancy: estimates and descriptive characteristics from a national sample of women. American Journal of Obstetrics and Gynecology, 1996, 175:320–324.
- ↑ [Human Security Report (2012), Sexual Violence, Education and War: Beyond the mainstream narrative, Human Security Research Group, Simon Fraser University, Canada, Human Security Press]
- ↑ International Committee of the Red Cross (2008). Women and War. Geneva: ICRC. p. 12.
- ↑ (OCHA 2007, pp. 57–75)
- ↑ Swiss S et al. Violence against women during the Liberian civil conflict. Journal of the American Medical Association, 1998, 279:625–629.
- ↑ Physicians for Human Rights (2002). War-related sexual violence in Sierra Leone : a population-based assessment : a report. Boston, MA: Physicians for Human Rights. ISBN 978-1-879707-37-5.
- ↑ (OCHA 2007)
- ↑ Chitiki, Elizabeth (2018). Participation in the anti-sexual violence silent protest: a sexual citizenship perspective. Rhodes University. hdl:10962/62916.
- ↑ "Risk and Protective Factors|Sexual Violence|Violence Prevention|Injury Center|CDC". www.cdc.gov. 2018-04-11. Retrieved 2016-05-06.