ਜੋਤੀ ਜੀਵਨ ਘੋਸ਼
ਜੋਤੀ ਜੀਵਨ ਘੋਸ਼ | |
|---|---|
| ਜਨਮ | 1910 |
| ਮੌਤ | 1968 ਝਾਰਖੰਡ |
| ਰਾਸ਼ਟਰੀਅਤਾ | ਭਾਰਤੀ |
| ਪੇਸ਼ਾ | ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ |
| ਸੰਗਠਨ | ਬੰਗਾਲ ਵਾਲੰਟੀਅਰਜ਼ |
| ਲਹਿਰ | ਭਾਰਤੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਅੰਦੋਲਨ |
ਜੋਤੀ ਜੀਵਨ ਘੋਸ਼ (1910 – 1968),[1] ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਅਤੇ ਬੰਗਾਲ ਵਲੰਟੀਅਰਾਂ ਦਾ ਮੈਂਬਰ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਭਾਰਤੀ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਬਸਤੀਵਾਦੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਹੱਤਿਆਵਾਂ ਕੀਤੀਆਂ।[2] ਉਹ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਦਿਨੇਸ਼ ਗੁਪਤਾ ਦਾ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਸਾਥੀ ਹੈ।
ਪਰਿਵਾਰ[ਸੋਧੋ]
ਘੋਸ਼ ਦਾ ਜਨਮ 1910 ਵਿੱਚ ਹੁਗਲੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਪਿੰਡ ਧਮਾਸੀਨ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਜਾਮਿਨੀ ਜੀਵਨ ਘੋਸ਼ ਸਨ। ਉਸਨੇ ਮਿਦਨਾਪੁਰ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਆਈਏ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਸੰਗਠਨ, ਬੰਗਾਲ ਵਾਲੰਟੀਅਰਜ਼ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ ਭਾਰਤੀ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਅੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਭਰਾ ਪ੍ਰੋ. ਬਿਨਯ ਜੀਵਨ ਘੋਸ਼ ਨੂੰ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਅੰਦੋਲਨ ਨਾਲ ਸਬੰਧ ਰੱਖਣ ਕਾਰਨ ਨੌਕਰੀ ਤੋਂ ਬਰਖਾਸਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇੱਕ ਹੋਰ ਭਰਾ ਨਾਬਾ ਜੀਵਨ ਘੋਸ਼ ਨੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੀ ਕੈਦ ਦੌਰਾਨ ਖੁਦਕੁਸ਼ੀ ਕਰ ਲਈ। ਉਸ ਦਾ ਛੋਟਾ ਭਰਾ ਨਿਰਮਲ ਜੀਵਨ ਘੋਸ਼ ਵੀ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਸੈਨਾਨੀ ਸੀ।[3][4][5]
ਇਨਕਲਾਬੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ[ਸੋਧੋ]
ਦਿਨੇਸ਼ ਗੁਪਤਾ ਰਾਈਟਰਜ਼ ਬਿਲਡਿੰਗ ਦੇ ਵਰਾਂਡੇ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਲੜਿਆ ਅਤੇ ਬਚ ਗਿਆ।[6] ਬੰਗਾਲ ਵਲੰਟੀਅਰਜ਼ ਗਰੁੱਪ ਵੱਲੋਂ ਵਿਚਾਰ-ਵਟਾਂਦਰੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਕਿ ਪਹਿਲਾ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਜੇਮਸ ਪੈਡੀ ਹੋਵੇਗਾ। ਪੈਡੀ ਲੂਣ ਸੱਤਿਆਗ੍ਰਹਿਆਂ ਨੂੰ ਬੇਹੋਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਕੁੱਟਦਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਈਆਂ ਨੂੰ ਲੱਤ ਮਾਰ ਕੇ ਮਾਰ ਦਿੰਦਾ। ਹੋਰ ਤਾਂ ਹੋਰ, ਉਸ ਨੇ ਨਿਹੱਥੇ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਖੁੱਲ੍ਹੇਆਮ ਸੜਕਾਂ 'ਤੇ ਮਾਰਿਆ, ਕੁੱਟਿਆ ਅਤੇ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ। ਚਾਰ ਨਾਵਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਲਈ ਬੰਗਾਲ ਵਾਲੰਟੀਅਰਾਂ ਦੇ ਕਲਕੱਤਾ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ ਨੂੰ ਭੇਜੀ ਗਈ ਸੀ। ਉਹ ਸਨ ਸ਼ਸ਼ਾਂਕ ਦਾਸਗੁਪਤਾ, ਫਾਨੀ ਕੁੰਡੂ, ਘੋਸ਼ ਅਤੇ ਬਿਮਲ ਦਾਸਗੁਪਤਾ । 7 ਅਪ੍ਰੈਲ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮ 5:00 ਵਜੇ ਦੇ ਕਰੀਬ ਪੈਦੀ ਇਨਾਮ ਵੰਡਣ ਲਈ ਦੋ ਅਫਸਰਾਂ, 16 ਸਿੱਖਿਅਤ ਪੁਲਿਸ ਕੁੱਤਿਆਂ ਅਤੇ 16 ਬਾਡੀ ਗਾਰਡਾਂ ਨਾਲ ਮੇਲੇ ਵਿੱਚ ਆਏ। ਉਹ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ 'ਚ ਰੁੱਝਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ਜਦੋਂ ਘੋਸ਼ ਅਤੇ ਬਿਮਲ ਦਾਸਗੁਪਤਾ ਨੇ ਅਚਾਨਕ ਉਸ 'ਤੇ ਗੋਲੀ ਚਲਾ ਦਿੱਤੀ। ਗੋਲੀਬਾਰੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਇੱਕ ਸਾਈਕਲ ਖੋਹ ਕੇ ਸਲਬਾਨੀ ਜੰਗਲ ਵੱਲ ਭੱਜ ਗਏ, ਉੱਥੇ ਉਹ ਦੋ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨਾਂ, ਗੋਦਾਪੀਸਾਲ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ, ਸਲਬੋਨੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਸਵਾਰ ਹੋ ਕੇ ਗੋਮੋ ਪੈਸੇਂਜਰ ਰਾਹੀਂ ਪੁਰੂਲੀਆ ਪਹੁੰਚੇ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਸਨਸੋਲ ਅਤੇ ਕੋਲਕਾਤਾ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਦਿਨ ਬਿਤਾਏ। ਦਾਸਗੁਪਤਾ ਦੇ ਚਾਚਾ ਹੀਰਾਲਾਲ ਦਾਸਗੁਪਤਾ ਨੇ ਪੇਡੀ ਦੇ ਕਾਤਲ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਨੌਕਰੀ ਚਲੀ ਗਈ।[7] ਉਸਨੇ ਝਰੀਆ ਕੋਲਾ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਰਸੇ ਲਈ ਕੰਮ ਕੀਤਾ।[8]
ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ[ਸੋਧੋ]
ਮਿਦਨਾਪੁਰ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਮੈਜਿਸਟ੍ਰੇਟ ਬਰਨਾਰਡ ਈਜੇ ਬਰਗੇ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸ ਨੂੰ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਲਈ ਸ਼ੱਕੀ ਅਤੇ ਕੈਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਭਰਾ ਨਿਰਮਲ ਜੀਵਨ ਘੋਸ਼ ਨੂੰ 26 ਅਕਤੂਬਰ 1934 ਨੂੰ ਮੇਦਿਨੀਪੁਰ ਕੇਂਦਰੀ ਜੇਲ੍ਹ ਵਿੱਚ ਫਾਂਸੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਬੰਗਾਲ ਵਾਲੰਟੀਅਰਜ਼ ਗਰੁੱਪ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਨਹੀਂ ਕਰਨ ਦਿੱਤਾ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਹ ਕੋਲਕਾਤਾ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਬਿਨਯ ਜੀਵਨ ਘੋਸ਼ ਨਾਲ ਰੁਕਿਆ।
ਅਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਨੇ 1930 ਵਿੱਚ ਚਟਗਾਂਵ ਸ਼ਸਤਰਖਾਨੇ ਦੇ ਛਾਪੇ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਇੱਕ ਸਾਬਕਾ ਕ੍ਰਾਂਤੀਕਾਰੀ ਅਨੰਤ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਇਹ ਦੌਰ ਵਿਵਾਦਪੂਰਨ ਹੈ। 1960 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਕਲਕੱਤਾ ਵਿੱਚ ਬੈਂਕਾਂ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਲੁੱਟਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ ਅਨੰਤਾ ਸਿੰਘ ਦਾ ਨਾਮ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਸਥਾਨਕ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਲੜੀਵਾਰ ਲਿਖਤਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀਆਂ ਜੋ ਅੱਜ ਵੀ ਇਨਕਲਾਬੀ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦੀਆਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਅਤੇ ਸਤਿਕਾਰ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਉਸ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ ਬਿਮਲ ਦਾਸਗੁਪਤਾ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਸ ਨੇ ਖੁਦਕੁਸ਼ੀ ਕਰ ਲਈ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਨਿਯਮਤ ਪੁਲਿਸ ਪਰੇਸ਼ਾਨੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਸਮੂਹ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮੈਂਬਰ 1960 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦਾ ਝਾਰਖੰਡ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਜਾਦੂਗੁੜਾ ਦੇ ਨੇੜੇ ਇੱਕ ਜੰਗਲ ਵਿੱਚ ਭੱਜ ਗਏ, ਜਿੱਥੇ ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।[9][10]
ਹਵਾਲ[ਸੋਧੋ]
- ↑ Volume 9 (1990). Rammanohar Lohia. ISBN 9788171002511.
{{cite book}}: CS1 maint: numeric names: authors list (link) - ↑ "Jyoti Jibon Ghosh -medinipur-freedom-movement-freedom-fighter-mymedinipur". mymedinipur.com. Archived from the original on ਮਾਰਚ 2, 2022. Retrieved February 19, 2022.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ Volume 9 (1990). Rammanohar Lohia. ISBN 9788171002511. Retrieved February 24, 2018.
{{cite book}}: CS1 maint: numeric names: authors list (link) - ↑ Ujjwal Kumar Singh (14 January 2009). Human Rights and Peace: Ideas, Laws, Institutions and Movements. ISBN 9789352801626. Retrieved February 24, 2018.
- ↑ S. N. Sen (1997). History of the Freedom Movement in India (1857–1947). ISBN 9788122410495. Retrieved March 11, 2018.
- ↑ Mohanta, Sambaru Chandra (2012). "Gupta, Dinesh Chandra". In Islam, Sirajul; Jamal, Ahmed A. (eds.). Banglapedia: National Encyclopedia of Bangladesh (Second ed.). Asiatic Society of Bangladesh.
- ↑ "Emperor vs Nirmal Jiban Ghose And Ors. on 30 August, 1934". Retrieved October 28, 2021.
- ↑ Kali Charan Ghosh (2012). Chronological Dictionary of India's Independence. Kolkata: Sahitya Sansad. p. 87. ISBN 978-81-86806-20-3.
- ↑ "FLASH BACK : Three Collectors Killed: More Martyrs Born". bhavans.info. Archived from the original on ਜਨਵਰੀ 19, 2022. Retrieved December 21, 2021.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ MADHUMANTI SENGUPTA (January 1, 2016). বেঙ্গল ভলান্টিয়ার. Kolkata: Ananda Publishers. ISBN 978-9389876772.