ਟ੍ਰਾਈਜ਼ੋਫੋਸ
ਟ੍ਰਾਈਜ਼ੋਫੋਸ (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ: Triazofos) ਇੱਕ ਰਸਾਇਣਕ ਅਹਾਤੇ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਆਕਾਰੀਸਾਈਡ, ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ, ਅਤੇ ਨੇਮੈਟੀਸਾਈਡ ਹੈ।
ਇਤਿਹਾਸ[ਸੋਧੋ]
ਟ੍ਰਾਈਜ਼ੋਫੋਸ 1975 ਤੋਂ ਫੈਡਰਲ ਆਫਿਸ ਕੰਜ਼ਿਊਮਰ ਪ੍ਰੋਟੈਕਸ਼ਨ ਐਂਡ ਫੂਡ ਸੇਫਟੀ ਵਿਚ ਰਜਿਸਟਰਡ ਹੈ ਅਤੇ 31 ਦਸੰਬਰ 2004 ਤੱਕ ਯੂਰਪੀਅਨ ਯੂਨੀਅਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਅਧਿਕਾਰਤ (ਕਮਿਸ਼ਨ ਰੈਗੂਲੇਸ਼ਨ ਨੰ. 2076/2002)। 25 ਜੁਲਾਈ 2003 ਤੱਕ ਇਸ ਨੂੰ ਕਮਿਸ਼ਨ ਰੈਗੂਲੇਸ਼ਨ ਨੰ. 1336/2003 ਅਧੀਨ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਟ੍ਰੀਆਜ਼ੋਫੋਜ਼ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ 1980 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਕੰਪਨੀ ਬੇਅਰ ਦੁਆਰਾ ਹੋਚਸਟ ਪੇਟੈਂਟ ਵਜੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਸਾਲ 2011 ਵਿੱਚ ਬਾਯਰ ਨੇ ਇਸ ਦੀਆਂ ਜ਼ਹਿਰੀਲੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਕਾਰਨ ਇਸ ਉਤਪਾਦ ਦੀ ਵਿਕਰੀ ਖਤਮ ਕਰਨ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਸੀ।
ਨਿਰਮਾਣ ਅਤੇ ਉਪਲਬਧ ਰੂਪ[ਸੋਧੋ]
ਨਿਰਮਾਣ[ਸੋਧੋ]
ਟ੍ਰੀਆਜ਼ੋਫੋਸ ਨੂੰ ਕਈ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸੰਸ਼ਲੇਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਟ੍ਰਾਈਜ਼ੋਫੋਸ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਦਾ ਇਕ ਤਰੀਕਾ ਡਾਈਥੋਕਸਾਈਥੀਓਫੋਸਫੋਰੀਅਲ ਕਲੋਰਾਈਡ ਦੇ ਨਾਲ ਐਸੀਟੋਨ ਵਿਚ ਮੁਅੱਤਲ 1-ਫੀਨਾਈਲ -3-ਹਾਈਡ੍ਰੋਸੀ -1 ਐਚ-1,2,4-ਟ੍ਰਾਈਜ਼ੋਲ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ ਕਰਕੇ ਟ੍ਰਾਈਥਾਈਲੈਮਾਈਨ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਵਿਚ ਪਦਾਰਥ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।[1]
ਇਕ ਹੋਰ ਢੰਗ ਨਾਲ ਸੋਡੀਅਮ ਸਾਈਨੇਟ, ਫੋਰਮਾਈਡ ਅਤੇ ਓ, ਓ-ਡਾਈਥਾਈਲ ਫਾਸਫੋਰੋਕਲੋਰੀਓਆਇਟ ਪਦਾਰਥ ਨੂੰ, ਸਾਈਨੇਟ ਐਡੀਸ਼ਨਾਂ, ਸੰਘਣੇਪਣ ਅਤੇ ਡੀਹਾਈਡਰੋਕਲੋਰੀਨੇਸ਼ਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਪ੍ਰਤੀਕ੍ਰਿਆ ਦੁਆਰਾ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਟ੍ਰਾਈਜੋਫੋਸ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਲਈ, ਇੱਕ ਸੁਧਾਰੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਧੇਰੇ ਪੈਦਾਵਾਰ ਅਤੇ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਪੜਾਅ ਦੇ ਤਬਾਦਲੇ ਦੇ ਉਤਪ੍ਰੇਰਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਐਸਿਡ ਸਕੈਵੇਂਜਰਜ਼ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਵਿਚ 0, -ਡਾਈਥਲਿਥੀਓਫੋਸਫੋਰੀਅਲ ਕਲੋਰੀਾਈਡ ਅਤੇ ਇਕ ਢੁਕਵੇਂ ਵਿਚ 20-45 ਡਿਗਰੀ ਸੈਲਸੀਅਸ ਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ਵਿਚ 0.2% ਤੋਂ 2.0% ਪੜਾਅ ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ ਕੈਟਲਿਸਟ ਦੇ ਨਾਲ 1-ਫੀਨਾਈਲ 3-ਹਾਈਡਰੋਕਸ -1, 2, 4-ਟ੍ਰਾਈਜ਼ੋਲ ਪਾਣੀ ਵਾਂਗ ਘੋਲਨ ਵਾਲਾ ਘੋਲ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਕੇ। ਜੈਵਿਕ ਪਰਤ ਤੋਂ ਜੈਵਿਕ ਪਰਤ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਜੈਲੀਨ, ਟੋਲਿਊਨ ਮੈਥਲੀਨ ਡਾਈਕਲੋਰਾਇਡ ਜਾਂ ਪਾਣੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਘੱਟੋ ਘੱਟ 92% ਟ੍ਰਾਈਜੋਫੋਸ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਦੀ ਪੂਰੀ ਰਿਕਵਰੀ ਲਈ ਠੰਢਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਵੱਖ ਕਰਨ / ਜੈਵਿਕ ਪਰਤ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਕੱਢਣ ਦੇ ਬਾਅਦ।[2]
ਉਪਲਬਧ ਰੂਪ[ਸੋਧੋ]
ਟ੍ਰੀਆਜ਼ੋਫੋਸ ਕਈ ਰੂਪਾਂ ਵਿੱਚ ਉਪਲਬਧ ਹੈ; ਇੱਕ ਇਮਲੀਸਿਫਿਏਬਲ ਕਨਸੈਂਟੈਂਟ (40%), ਵੇਟਏਬਲ ਗਾੜ੍ਹਾਪਣ, ਵੈੱਟੇਬਲ ਪਾਊਡਰ (30%), ਅਲਟ੍ਰਾ-ਵੌਲਯੂਮ ਤਰਲ ਪਦਾਰਥ (25%, 40%) ਅਤੇ ਗ੍ਰੈਨਿਊਲ (5%) ਵੱਖ ਵੱਖ ਗਾੜ੍ਹਾਪਣ 'ਤੇ।[3]
ਜਾਨਵਰਾਂ ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ[ਸੋਧੋ]
ਜ਼ੁਬਾਨੀ ਜ਼ਹਿਰ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਚੂਹਿਆਂ ਅਤੇ ਕੁੱਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਸੰਕੇਤ ਝਟਕੇ, ਪੇਟ ਦੀ ਸਥਿਤੀ, ਸਕੁਐਟਿੰਗ, ਝਟਕੇਦਾਰ ਸਾਹ, ਲੇਚਰੀਮੇਸ਼ਨ, ਲਾਰ, ਨਮਕੀਨ ਕੜਵੱਲ, ਟੌਨਿਕ ਕੜਵੱਲਾਂ ਦੁਆਰਾ ਦਰਸਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[4][5]
1. ਗੰਭੀਰ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾਪਣ: ਚੂਹਿਆਂ ਅਤੇ ਗਿੰਨੀ-ਸੂਰਾਂ ਵਿੱਚ, ਟ੍ਰਾਈਜ਼ੋਫੋਜ਼ ਦਾ ਗੰਭੀਰ ਅਸਰ ਐਲ ਡੀ 50 ਦਾ 26–82 ਮਿਲੀਗ੍ਰਾਮ/ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਤੱਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸਰੀਰ ਦਾ ਭਾਰ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਕੁੱਤਿਆਂ ਦਾ ਮੁੱਲ 500 ਮਿਲੀਗ੍ਰਾਮ/ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਸਰੀਰ ਦਾ ਭਾਰ ਤੱਕ ਉੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਮੌਖਿਕ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਿੰਟਾਂ ਤੋਂ ਕਈ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਖਤਰਨਾਕ ਮਿਸ਼ਰਣ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਟ੍ਰਾਈਜ਼ੋਫੋਸ ਬਾਰੇ ਡਬਲਯੂ.ਐਚ.ਓ. ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਵਿੱਚ ਨਤੀਜਾ।
2. ਜੀਨੋ ਟੋਕਸੀਸਿਟੀ: ਚੂਹੇ ਅਤੇ ਚੂਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇਪਣ ਅਤੇਕਾਰਸਿਨੋਜੀਕਟੀ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ, ਟ੍ਰਾਈਜ਼ੋਫੋਸ ਨੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਰਸੌਲੀ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਜਾਂ ਇਕਸਾਰ ਵਾਧਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ।
3. ਜਣਨ ਵਸ਼ੈਲਾਪਣ: ਦੇ ਚਿੰਨ੍ਹ ਵਸ਼ੈਲਾਪਣ ਅਜਿਹੇ ਹਮਲਾਵਰ ਰਵੱਈਆ ਨੂੰ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਦਾ ਭਾਰ ਘੱਟ ਹੈ ਅਤੇ ਭੋਜਨ ਦੀ ਖਪਤ ਸਿਰਫ F1 ਮਾਤਾ ਵਿੱਚ ਵੇਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਲਈ, ਜਣਨ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇਪਣ ਦਾ ਕੋਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨਹੀਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਜ਼ਹਿਰੀਲਾਪਨ[ਸੋਧੋ]
ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਮੁਲਾਂਕਣ ਨੇ ਟ੍ਰਾਈਜ਼ੋਫੋਸ ਦੇ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੱਧਰ ਦਾ ਖੁਲਾਸਾ ਕੀਤਾ ਜਿਸ ਨਾਲ ਕੋਈ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖਾਂ ਲਈ ਸਵੀਕਾਰਯੋਗ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਸਕਣ ਵਾਲੇ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੱਧਰ ਦਾ। ਮਨੁੱਖਾਂ ਲਈ ਅੰਦਾਜ਼ਨ ਮੰਨਣਯੋਗ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦਾਖਲਾ 0-0.001 ਮਿਲੀਗ੍ਰਾਮ / ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਭਾਰ ਦਾ ਭਾਰ ਹੈ। (ਟੇਬਲ 1 ਦੇਖੋ)
| ਸਾਰ | ਮੁੱਲ | ਅਧਿਐਨ ਕਰੋ | ਸੇਫਟੀ ਫੈਕਟਰ |
|---|---|---|---|
| ਏ.ਡੀ.ਆਈ. | 0-0.001 ਮਿਲੀਗ੍ਰਾਮ/ਕਿਲੋ ਬੀ ਡਬਲਯੂ | 3 ਹਫ਼ਤੇ, ਮਨੁੱਖ | 10 |
| ਤੀਬਰ ਆਰ.ਐਫ.ਡੀ. | 0.001ਮਿਲੀਗ੍ਰਾਮ/ਕਿਲੋ ਬੀ ਡਬਲਯੂ | 3 ਹਫ਼ਤੇ, ਮਨੁੱਖ | 10 |
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ Toxnet. (Undated). HSDB: Triazophos: Methods of Manufacturing. Retrieved on March 10th 2017, from website: https://toxnet.nlm.nih.gov/cgibin/sis/search2/r?dbs+hsdb:@term+@rn+@rel+24017-47-8
- ↑ Sambhaji, P.S Murgyappa, S.A. Shivaji, B.C. Bhairu, K.V. Gopal, M.S. Pratap, S.M & Kumar, K.V. (2008). An improved process for preparation of triazophos. Retrieved on March 10th 2017, from website: http://www.allindianpatents.com/patents/220854-an-improved-process-for-preparationof-triazophos Archived 2017-03-18 at the Wayback Machine.
- ↑ PubChem Compound Database. (Undated). Triazophos: Formulations/Preparations. Retrieved on March 17th 2017, from website: https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Triazophos#section=Formulations-Preparations
- ↑ Inchem. (1982). Pesticide Residues in food – 1982. Retrieved on March 17th 2017, from website: http://www.inchem.org/documents/jmpr/jmpmono/v82pr33.htm
- ↑ Hamernik, K.L. (Undated). Pesticide residues in food – 2002- Joint FAO/WHO meeting on pesticide residues: Triazophos. Retrieved on March 17th 2017, from website: http://www.inchem.org/documents/jmpr/jmpmono/2002pr14.htm