ਡੋਮ ਮੋਰੇਸ
ਡੋਮਿਨਿਕ ਫ੍ਰਾਂਸਿਸ ਮੋਰੇਸ (ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ: Dominic Francis Moraes; 19 ਜੁਲਾਈ 1938 - 2 ਜੂਨ 2004)[1] ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਕਵੀ ਸੀ, ਜਿਸਨੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਤਕਰੀਬਨ 30 ਕਿਤਾਬਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੀਆਂ। ਉਸਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬੁਨਿਆਦ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਵਜੋਂ ਵਿਆਪਕ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਭਾਰਤੀ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵ ਸਾਹਿਤ ਲਈ ਸਾਰਥਕ ਅਤੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਯੋਗਦਾਨ ਹਨ।[2][3]
ਅਰੰਭ ਦਾ ਜੀਵਨ
[ਸੋਧੋ]ਡੋਮ ਮੋਰੇਸ[4] ਦਾ ਜਨਮ ਬੰਬੇ (ਹੁਣ ਮੁੰਬਈ ) ਵਿੱਚ ਬੇਰੀਲ ਅਤੇ ਫਰੈਂਕ ਮੋਰੇਸ, ਟਾਈਮਜ਼ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਦਿ ਇੰਡੀਅਨ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਸੰਪਾਦਕ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਦਾ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਬੈਰਲ ਨਾਲ ਤਣਾਅਪੂਰਨ ਰਿਸ਼ਤਾ ਸੀ, ਜੋ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਮਾਨਸਿਕ ਪਨਾਹ ਵਿੱਚ ਸੀਮਤ ਸੀ।[5] ਉਸ ਦੀ ਮਾਸੀ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰ ਟੇਰੇਸਾ ਅਲਬੂਕਰਕ ਸੀ।[6] ਉਹ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਸੇਂਟ ਮੈਰੀ ਸਕੂਲ ਗਿਆ ਅਤੇ ਫਿਰ ਆਕਸਫੋਰਡ ਦੇ ਜੀਸਸ ਕਾਲਜ ਵਿਖੇ ਦਾਖਲਾ ਲੈਣ ਲਈ ਇੰਗਲੈਂਡ ਚਲਾ ਗਿਆ।[7]
ਮੋਰੇਸ ਨੇ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਵਿਚ ਅੱਠ ਸਾਲ, ਲੰਡਨ ਅਤੇ ਆਕਸਫੋਰਡ, ਨਿਊ ਯਾਰਕ ਸਿਟੀ, ਹਾਂਗ ਕਾਂਗ, ਦਿੱਲੀ ਅਤੇ ਬੰਬੇ (ਹੁਣ ਮੁੰਬਈ) ਵਿਚ ਬਿਤਾਏ।[8]
ਕਰੀਅਰ
[ਸੋਧੋ]ਡੇਵਿਡ ਆਰਚਰ ਨੇ 1957 ਵਿਚ ਆਪਣੀ ਪਹਿਲੀ ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ, ਏ ਬਿਗਿਨਿੰਗ, ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਉਹ 19 ਸਾਲਾਂ ਦਾ ਸੀ, ਅਜੇ ਵੀ ਅੰਡਰ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਸੀ, ਉਹ ਹਾਥਰਨਡੇਨ ਇਨਾਮ ਜਿੱਤਣ ਵਾਲਾ ਪਹਿਲਾ ਭਾਰਤੀ ਬਣ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ 10 ਜੁਲਾਈ, 1958 ਨੂੰ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਦੀ ਆਰਟਸ ਕਾਉਂਸਲ ਵਿਖੇ ਲਾਰਡ ਡੇਵਿਡ ਸੀਲ ਦੁਆਰਾ 100 ਡਾਲਰ ਅਤੇ ਇੱਕ ਚਾਂਦੀ ਦਾ ਤਗਮਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[9]
ਉਸਨੇ ਲੰਡਨ, ਹਾਂਗਕਾਂਗ ਅਤੇ ਨਿਊ ਯਾਰਕ ਵਿੱਚ ਰਸਾਲਿਆਂ ਦਾ ਸੰਪਾਦਨ ਕੀਤਾ। ਉਹ 1971 ਵਿਚ ਦਿ ਏਸ਼ੀਆ ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਦਾ ਸੰਪਾਦਕ ਬਣਿਆ। ਉਸਨੇ ਬੀ.ਬੀ.ਸੀ. ਅਤੇ ਆਈ.ਟੀ.ਵੀ. ਲਈ 20 ਤੋਂ ਵੱਧ ਟੈਲੀਵੀਯਨ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸਕ੍ਰਿਪਟ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਅੰਸ਼ਕ ਤੌਰ ਤੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਤ ਕੀਤਾ। ਉਹ ਅਲਜੀਰੀਆ, ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਅਤੇ ਵੀਅਤਨਾਮ ਵਿਚ ਜੰਗੀ ਪੱਤਰਕਾਰ ਸੀ। 1976 ਵਿਚ ਉਹ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਇਆ।[10]
1959 ਵਿਚ ਤਿੱਬਤੀ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਆਗੂ ਦੇ ਭਾਰਤ ਭੱਜ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੋਰੇਜ਼ ਨੇ ਦਲਾਈ ਲਾਮਾ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਇੰਟਰਵਿਊ ਲਈ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਦਲਾਈ ਲਾਮਾ 23 ਅਤੇ ਮੋਰੇਸ 20 ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਸੀ।[11]
ਨਿੱਜੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ
[ਸੋਧੋ]1956 ਵਿੱਚ, 18 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੂੰ ਆਡਰੇ ਵੈਂਡੀ ਐਬੋਟ ਦੁਆਰਾ ਦਰਜ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਜਿਸਨੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਨਾਮ ਬਦਲ ਕੇ ਹੈਨਰੀਟਾ ਰੱਖ ਦਿੱਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 1961 ਵਿਚ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ। ਲੰਡਨ ਵਿਚ ਆਪਣੇ ਕਰੀਬੀ ਦੋਸਤਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਉਸਨੇ ਉਸਨੂੰ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ, ਪਰੰਤੂ ਉਸਨੇ ਤਲਾਕ ਨਹੀਂ ਲਿਆ। ਉਸਦੀ ਇੱਕ ਬੇਟਾ ਫ੍ਰਾਂਸਿਸ ਮੋਰੇਸ ਸੀ, ਆਪਣੀ ਦੂਜੀ ਪਤਨੀ ਜੁਡੀਥ ਨਾਲ, ਜਿਸਦਾ ਉਸਨੇ ਤਲਾਕ ਲੈ ਲਿਆ ਸੀ ਅਤੇ 1968 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਵਾਪਸ ਆਇਆ ਸੀ। 1969 ਵਿਚ, ਉਸਨੇ ਭਾਰਤੀ ਅਭਿਨੇਤਰੀ ਲੀਲਾ ਨਾਇਡੂ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਇੱਕ ਸਿਤਾਰਾ ਜੋੜਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਅਤੇ ਦੋ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਵਿਆਹ ਇੱਕ ਵਿਛੋੜੇ ਵਿੱਚ ਖਤਮ ਹੋਇਆ।[12] ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਆਖਰੀ 13 ਸਾਲਾਂ ਤਕ ਉਹ ਸਰਾਯ ਸ੍ਰੀਵਾਤਸ ਨਾਲ ਰਿਹਾ, ਜਿਸਦੇ ਨਾਲ ਉਸਨੇ ਦੋ ਪੁਸਤਕਾਂ ਦਾ ਸਹਿ-ਲੇਖਨ ਕੀਤਾ।
ਅਵਾਰਡ ਅਤੇ ਮਾਨਤਾ
[ਸੋਧੋ]- ਕਲਪਨਾ ਦੇ ਸਰਵ ਉੱਤਮ ਕਾਰਜ ਲਈ ਹਾਥੋਰਨਡੇਨ ਪੁਰਸਕਾਰ, 1958, ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਪੁਸਤਕ ਪੁਸਤਕ ਲਈ
- ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਲਈ ਕਾਵਿ ਪੁਸਤਕ ਸੁਸਾਇਟੀ ਦਾ ਪਤਝੜ ਚੋਣ (1960)
ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ
[ਸੋਧੋ]- ਭਾਰਤੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਕਵਿਤਾ
- ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿਚ ਭਾਰਤੀ ਕਵਿਤਾ
- ਭਾਰਤੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸਾਹਿਤ
- ਭਾਰਤੀ ਸਾਹਿਤ
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ "Encyclopaedia Britannica, Dom Moraes". britannica.com. britannica.com. Retrieved 3 September 2018.
- ↑ "Everyone knows of Dom Moraes, but many more readers should know his poetry". scroll.in. scroll.in. Retrieved 3 September 2018.
- ↑ "Dom Moraes". thetimes.co.uk. thetimes.co.uk. Retrieved 3 September 2018.
- ↑ "Dom Moraes". independent.co.uk. independent.co.uk. Retrieved 3 September 2018.
- ↑ "The Poet Who Remained a Boy - Dom Moraes Early Life". The Hindu. 13 July 2013.
- ↑ Noronha, Frederick (12 June 2017). "Teresa Albuquerque, Historian of Colonial Bombay and the Goan Diaspora, is No More". The Wire. Retrieved 13 June 2017.
- ↑ "Dom Moraes". modernpoetryintranslation.com. modernpoetryintranslation.com. Archived from the original on 2 ਮਈ 2019. Retrieved 3 September 2018.
- ↑ Doherty, Francis (1963). "Poetic Parable: A Note on the Poetry of Dom Moraes". Studies: An Irish Quarterly Review. 52 (206). jstor.org: 205–211. JSTOR 30088567.
- ↑ "Hawthornden prize". The Hindu. 12 July 1958. Retrieved 7 July 2018.
- ↑ "Dom Moraes". telegraph.co.uk. telegraph.co.uk. Retrieved 3 September 2018.
- ↑ "A Requiem To Domsky". outlookindia.com. outlookindia.com. Retrieved 3 September 2018.
- ↑ "Leela Naidu personified grace and beauty". The Times of India. 29 July 2009.