ਦਾਮੋਦਰ ਕੁੰਡ

ਦਾਮੋਦਰ ਕੁੰਡ
ਗਿਰਨਾਰ ਪਹਾੜੀਆਂ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਦੇ ਨਾਲ ਦਾਮੋਦਰ ਕੁੰਡ।
ਸਥਿਤੀ	ਗਿਰਨਾਰ ਪਹਾੜੀਆਂ, ਜੂਨਾਗੜ੍ਹ, ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਨੇੜੇ
ਗੁਣਕ	21°31′32″N 70°29′10″E
Basin countries	ਭਾਰਤ
ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੰਬਾਈ	257 ft (78 m)
ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਚੌੜਾਈ	50 ft (15 m)
Settlements	ਜੂਨਾਗੜ੍ਹ

ਦਾਮੋਦਰ ਕੁੰਡ ( Gujarati ) ਹਿੰਦੂ ਮਾਨਤਾਵਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਪਵਿੱਤਰ ਝੀਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਗੁਜਰਾਤ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਜੂਨਾਗੜ੍ਹ ਦੇ ਨੇੜੇ, ਗਿਰਨਾਰ ਪਹਾੜੀਆਂ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਪਵਿੱਤਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਹਿੰਦੂ ਮਿਥਿਹਾਸ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹਿੰਦੂ ਇੱਥੇ ਦਮੋਦਰ ਕੁੰਡ ਵਿਖੇ ਲਾਸ਼ਾਂ ਦੇ ਸਸਕਾਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਚੀਆਂ ਅਸਥੀਆਂ ਅਤੇ ਹੱਡੀਆਂ ਨੂੰ ਇਸ਼ਨਾਨ ਕਰਨ ਅਤੇ ਵਿਸਰਜਨ ਕਰਨ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਹੈ ਕਿ ਇੱਥੇ ਵਿਛੜੀਆਂ ਰੂਹਾਂ ਨੂੰ ਮੋਕਸ਼ ਮਿਲੇਗਾ। ਇੱਥੇ ਇਹ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸਥੀਆਂ ਅਤੇ ਅਸਥੀਆਂ ( ਅਸਥੀ-ਵਿਸਰਜਨ ਦੀ ਹਿੰਦੂ ਰੀਤੀ) ਦੇ ਵਿਸਰਜਨ ਲਈ ਹੋਰ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸਥਾਨ ਹਰਿਦੁਆਰ ਵਿੱਚ ਗੰਗਾ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਪ੍ਰਯਾਗ ਵਿੱਚ ਤ੍ਰਿਵੇਣੀ ਸੰਗਮ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਗੁਪਤਾ ਖ਼ਾਨਦਾਨ ਦੇ ਰਾਜਾ ਸਕੰਦ ਗੁਪਤਾ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨਕਾਲ ਦੌਰਾਨ 462 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਇਸ ਸਥਾਨ ਦਾ ਨਵੀਨੀਕਰਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇੱਥੇ ਭਗਵਾਨ ਦਾਮੋਦਰ ਨੂੰ ਵੈਸ਼ਨਵਤ ਗਿਰਨਾਰ ਖੇਤਰ ਦਾ ਅਧਿਪਤੀ ਮੰਨਦੇ ਹਨ।

ਝੀਲ ਦੇ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਹੱਡੀਆਂ ਨੂੰ ਘੁਲਣ ਦੇ ਗੁਣ ਹਨ। ਝੀਲ 257 feet (78 m) ਲੰਬਾ ਅਤੇ 50 feet (15 m) ਚੌੜਾ ਅਤੇ ਸਿਰਫ 5 feet (1.5 m) ਡੂੰਘੀ। ਇਸ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਇੱਕ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਣੇ ਘਾਟ ਹਨ। ਗਿਰਨਾਰ ਦੀਆਂ ਪਹਾੜੀਆਂ ਉੱਤੇ ਚੜ੍ਹਨ ਲਈ ਪੌੜੀਆਂ ਦਾਮੋਦਰ ਕੁੰਡ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।

ਗਿਰਨਾਰ ਪਰਬਤ ਲੜੀ ਦੇ ਅਧਾਰ ਵਿੱਚ ਅਸ਼ਵਥਾਮਾ ਪਹਾੜੀ ਦੀ ਤਲਹਟੀ ਉੱਤੇ, ਦਮੋਦਰ ਕੁੰਡ ਦੇ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਦਾਮੋਦਰ ਹਰੀ ਮੰਦਿਰ ਹੈ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇੱਥੇ ਮੂਰਤੀਆਂ ਭਗਵਾਨ ਸ਼੍ਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੇ ਪੋਤਰੇ ਵਜਰਨਾਭ ਦੁਆਰਾ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਦਵਾਰਕਾਧੀਸ਼ ਮੰਦਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਵੀ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਤਿਹਾਸਕ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਇਹ ਮੰਦਰਾਂ ਨੂੰ ਚੰਦਰਕੇਤਪੁਰ ਨਾਮਕ ਸੂਰਜਵੰਸ਼ੀ ਸ਼ਾਸਕ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂ ਮੁਰੰਮਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਭਾਵਨਾਥ ਵਿਖੇ ਸ਼ਿਵ ਦੇ ਮੰਦਰਾਂ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰਨ ਲਈ ਵੀ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੈ, ਜੋ ਸਾਰੀਆਂ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਲਈ ਉਸਦੀ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ ਦਾ ਪ੍ਰਮਾਣ ਹੈ।