ਨਿਸ਼ਾਤ ਬਾਗ਼
ਨਿਸ਼ਾਤ ਬਾਗ ਭਾਰਤ ਦੇ ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੀਨਗਰ ਦੇ ਨੇੜੇ, ਡੱਲ ਝੀਲ ਦੇ ਪੂਰਬੀ ਪਾਸੇ 'ਤੇ ਬਣਿਆ ਇੱਕ ਚਬੂਤਰੇਦਾਰ ਪੌੜੀ-ਨੁਮਾ ਮੁਗਲ ਬਾਗ ਹੈ। ਇਹ ਕਸ਼ਮੀਰ ਘਾਟੀ ਦਾ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਮੁਗਲ ਬਾਗ਼ ਹੈ। ਨਿਸ਼ਾਤ ਬਾਗ ਵੀ ਡਲ ਝੀਲ ਦੇ ਕੰਢੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। 'ਨਿਸ਼ਾਤ ਬਾਗ' ਉਰਦੂ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ "ਖੁਸ਼ੀ ਦਾ ਬਾਗ਼"।[1][2]
ਇਤਿਹਾਸ
[ਸੋਧੋ]
ਡਲ ਝੀਲ ਦੇ ਕੰਢੇ 'ਤੇ ਸਥਿਤ, ਜ਼ਬਰਵਾਨ ਪਹਾੜਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਇਸਦੇ ਪਿਛੋਕੜ ਵਜੋਂ, ਨਿਸ਼ਾਤ ਬਾਗ ਪੀਰ ਪੰਜਾਲ ਪਹਾੜੀ ਲੜੀ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਝੀਲ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਾਂ ਵਾਲਾ ਇੱਕ ਬਾਗ ਹੈ। ਬਾਗ਼ ਨੂੰ 1633 ਵਿੱਚ ਨੂਰ ਜਹਾਂ ਦੇ ਵੱਡੇ ਭਰਾ ਆਸਿਫ਼ ਖ਼ਾਨ ਦੁਆਰਾ ਡਿਜ਼ਾਇਨ ਅਤੇ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।[2][3][4]
ਇੱਕ ਕਿੱਸਾ ਦੱਸਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਸ਼ਾਹ ਜਹਾਨ ਦੇ ਅਜਿਹੇ ਆਲੀਸ਼ਾਨ ਬਾਗ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਈਰਖਾ ਹੋਈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਲਈ ਬਾਗ ਨੂੰ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
ਜਦੋਂ ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ ਨੇ 1633 ਵਿਚ ਇਸ ਦੇ ਮੁਕੰਮਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਾਗ਼ ਨੂੰ ਦੇਖਿਆ, ਤਾਂ ਉਸ ਨੇ ਇਸ ਦੀ ਸ਼ਾਨ ਅਤੇ ਸੁੰਦਰਤਾ ਦੀ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕੀਤੀ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਸਹੁਰੇ ਆਸਿਫ਼ ਖਾਨ ਨੂੰ ਤਿੰਨ ਵਾਰ ਆਪਣੀ ਖੁਸ਼ੀ ਜ਼ਾਹਰ ਕੀਤੀ, ਇਸ ਉਮੀਦ ਵਿੱਚ ਕਿ ਉਹ ਉਸਨੂੰ ਇਸਦਾ ਤੋਹਫਾ ਦੇਵੇਗਾ। ਕਿਉਂਕਿ ਆਸਿਫ਼ ਖ਼ਾਨ ਤੋਂ ਅਜਿਹੀ ਕੋਈ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਨਹੀਂ ਆਈ ਸੀ, ਹਾਲਾਂਕਿ, ਸ਼ਾਹ ਜਹਾਨ ਨੂੰ ਖਿਝਾਇਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਕਿ ਬਾਗ਼ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਨਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ। ਫਿਰ ਬਾਗ਼ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਲਈ ਉਜਾੜ ਹੋ ਗਿਆ। ਆਸਿਫ਼ ਖ਼ਾਨ ਉਜਾੜ ਅਤੇ ਦਿਲ ਟੁੱਟਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ; ਉਹ ਘਟਨਾਵਾਂ ਦੇ ਕ੍ਰਮ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਦਿਲਚਸਪੀ ਨਹੀਂ ਰੱਖਦਾ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਉਹ ਇੱਕ ਦਰੱਖਤ ਦੀ ਛਾਂ ਹੇਠ ਆਰਾਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ, ਇੱਕ ਛੱਤ ਵਿੱਚ, ਉਸਦਾ ਨੌਕਰ ਇੰਨਾ ਦਲੇਰ ਹੋ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਸ਼ਾਲੀਮਾਰ ਬਾਗ ਤੋਂ ਪਾਣੀ ਦੇ ਸਰੋਤ ਨੂੰ ਚਾਲੂ ਕਰੇ। ਜਦੋਂ ਆਸਿਫ਼ ਖ਼ਾਨ ਨੇ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਫੁਹਾਰਿਆਂ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਸੁਣੀ ਤਾਂ ਉਸ ਨੇ ਕਾਰਵਾਈ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਤੁਰੰਤ ਪਾਣੀ ਦੀ ਰੋਕ ਨੂੰ ਕੱਟਣ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਕਿਉਂਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਇਸ ਅਣਆਗਿਆਕਾਰੀ ਦੇ ਕੰਮ ਲਈ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਭੈੜੇ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ ਦਾ ਡਰ ਸੀ। ਖੁਸ਼ਕਿਸਮਤੀ ਨਾਲ ਨੌਕਰ ਅਤੇ ਖ਼ਾਨ ਲਈ, ਸ਼ਾਹ ਜਹਾਨ, ਜਿਸ ਨੇ ਬਾਗ਼ ਵਿਚ ਇਸ ਘਟਨਾ ਬਾਰੇ ਸੁਣਿਆ ਸੀ, ਉਸ ਦੇ ਹੁਕਮਾਂ ਦੀ ਅਣਆਗਿਆਕਾਰੀ ਤੋਂ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਜਾਂ ਨਾਰਾਜ਼ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ, ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਮਾਲਕ ਪ੍ਰਤੀ ਨੌਕਰ ਦੀ ਵਫ਼ਾਦਾਰ ਸੇਵਾ ਨੂੰ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਫਿਰ ਆਸਿਫ਼ ਖਾਨ, ਉਸਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਅਤੇ ਸਹੁਰੇ ਨੂੰ ਬਾਗ਼ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦੀ ਆਵਾਜਾਈ ਲਈ ਪੂਰੀ ਬਹਾਲੀ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦਾ ਆਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ।[1][5][6]
ਮੁਗਲ ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਜ਼ੁਹਰਾ ਬੇਗਮ, ਮੁਗਲ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਆਲਮਗੀਰ II ਦੀ ਧੀ ਅਤੇ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਜਹਾਂਦਾਰ ਸ਼ਾਹ ਦੀ ਪੋਤੀ, ਨੂੰ ਬਾਗ਼ ਵਿੱਚ ਦਫ਼ਨਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ
[ਸੋਧੋ]ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ 1.0 1.1 "Shalimar Gardens in Srinagar". Archnet.org. Archived from the original on 2010-08-18. Retrieved 2009-12-29.
- ↑ 2.0 2.1 Bindloss, Joe; Sarina Singh (2007). India. Lonely Planet. pp. 353–354, 360. ISBN 978-1-74104-308-2. Retrieved 2009-12-29.
Dal Lake.
{{cite book}}:|work=ignored (help) - ↑ "Dal Lakes". Archived from the original on 2012-04-29. Retrieved 2009-12-29.
- ↑ "Srinagar Attractions: Nagin Lake". Archived from the original on 2012-02-22. Retrieved 2009-12-28.
- ↑ Stuart, C.M. Villiers (2008). Gardens of the Great Mughals (1913). READ BOOKS. pp. 168–169, 171. ISBN 978-1-4097-1962-5. Retrieved 2009-12-30.
{{cite book}}:|work=ignored (help) - ↑ "History of Nishat Bagh". 2009-04-04. Retrieved 2009-12-30.[permanent dead link][permanent dead link]