ਪੂਰਵੀ ਥਾਟ
ਪੂਰਵੀ ਜਾਂ ਪੂਰਵੀ ਭਾਰਤੀ ਉਪ-ਮਹਾਂਦੀਪ ਦੇ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਦਸ ਮੂਲ ਥਾਟਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਇਹ ਇਸ ਥਾਟ ਦੇ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਰਾਗ ਦਾ ਨਾਮ ਵੀ ਹੈ।
ਵਰਣਨ
[ਸੋਧੋ]ਮਾਰਵਾ ਥਾਟ ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਕੋਮਲ ਧੈਵਤ (ਧ) ਜੋੜ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਉਹ ਪੂਰਵੀ ਥਾਟ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਥਾਟ ਵਾਲੇ ਰਾਗਾਂ ਵਿੱਚ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕੋਮਲ ਰਿਸ਼ਭ, ਸ਼ੁੱਧ ਗੰਧਾਰ ਅਤੇ ਸ਼ੁੱਧ ਨਿਸ਼ਾਦ ਦੇ ਨਾਲ ਤੀਵਰਾ ਮੱਧਮ(ਮ) ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹ ਸੁਰ ਇਸ ਨੂੰ ਸਵੇਰ ਦੇ ਰਾਗਾਂ (ਸਵੇਰ ਅਤੇ ਸੂਰਜ ਡੁੱਬਣ) ਤੋਂ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਵੱਖਰਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਪੂਰਵੀ ਥਾਟ ਦੇ ਰਾਗ ਬਹੁਤ ਗੰਭੀਰ, ਸ਼ਾਂਤ ਅਤੇ ਰਹੱਸਮਈ ਕਿਰਦਾਰ ਵਾਲੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਲਿਖਤਾਂ ਵਿੱਚ ਚਿੱਤਰਕਾਰੀ ਚਿੱਤਰਣ, ਅਕਸਰ ਪੂਰਵੀ ਦੀ ਅਡੋਲਤਾ, ਕਿਰਪਾ ਅਤੇ ਸੁਹਜ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਪੂਰਵੀ ਥਾਟ ਦੇ ਸੁਰ ਹਨ-
ਸ ਰੇ ਗ ਮ(ਤੀਵ੍ਰ) ਪ ਧ ਨੀ
ਰਾਗ -
[ਸੋਧੋ]ਪੂਰਵੀ ਥਾਟ ਵਿੱਚ ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਰਾਗ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ: