ਪੰਜ (ਦਰਿਆ)
ਪੰਜ (ਰੂਸੀ: Пяндж; ਫ਼ਾਰਸੀ: رودخانه پنج}}; "ਪੰਜ ਦਰਿਆ") (/ˈpɑːndʒ/; ਤਾਜਿਕ:Панҷ, پنج; ਪੰਜ), ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਓਚਸ ਦਰਿਆ ਵਜੋਂ ਅਤੇ ਪਯਾਂਡਜ਼ (ਇਸਦੇ ਰੂਸੀ ਨਾਮ "Пяндж" ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ) ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਆਮੂ ਦਰਿਆ ਦਾ ਇੱਕ ਸਹਾਇਕ ਦਰਿਆ ਹੈ। ਇਹ 921 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (572 ਮੀਲ) ਲੰਬਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦਾ ਬੇਸਿਨ ਖੇਤਰ 114,000 ਵਰਗ ਕਿਲੋਮੀਟਰ (44,000 ਵਰਗ ਮੀਲ) ਹੈ। [1] ਇਹ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ - ਤਜ਼ਾਕਿਸਤਾਨ ਸਰਹੱਦ ਦਾ ਕਾਫੀ ਹਿੱਸਾ ਬਣਦਾ ਹੈ। [2]
ਇਹ ਦਰਿਆ ਪਾਮੀਰ ਦਰਿਆ ਅਤੇ ਵਖਾਨ ਦਰਿਆ ਦੇ ਸੰਗਮ ਨਾਲ਼ ਕਾਲਾ-ਯੇ ਪੰਜਾ ( ਕੱਲੇਹ-ਯੇ ਪੰਜੇਹ ) ਪਿੰਡ ਦੇ ਨੇੜੇ ਬਣਿਆ ਹੈ। ਉੱਥੋਂ ਇਹ ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਵਹਿੰਦਾ ਹੋਇਆ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਤਾਜਿਕਸਤਾਨ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਤਾਜਿਕਸਤਾਨ ਦੇ ਗੋਰਨੋ-ਬਦਾਖਸ਼ਾਨ ਖ਼ੁਦਮੁਖ਼ਤਿਆਰ ਖੇਤਰ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਖ਼ੋਰੂਗ ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ ਲੰਘਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਹ ਇਸਦੇ ਮੁੱਖ ਸਹਾਇਕ ਦਰਿਆਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ , ਬਾਰਤਾਂਗ ਦਰਿਆ ਤੋਂ ਪਾਣੀ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਫਿਰ ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਮੁੜਦਾ ਹੈ, ਵਖਸ਼ ਦਰਿਆ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਦਰਿਆ, ਅਮੂ ਦਰਿਆ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪੰਜ ਨੇ ਸੋਵੀਅਤ ਸਮਿਆਂ ਦੌਰਾਨ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ, ਅਤੇ 1980 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਸੋਵੀਅਤ ਫੌਜੀ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਦੌਰਾਨ ਇੱਕ ਰਣਨੀਤਕ ਦਰਿਆ ਸੀ।
ਪਾਣੀ ਦੀ ਖਪਤ
[ਸੋਧੋ]
ਸੋਵੀਅਤ ਯੂਨੀਅਨ ਅਤੇ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿਚਕਾਰ 1946 ਵਿੱਚ ਸਹੀਬੰਦ ਇੱਕ ਜਲ ਸੰਧੀ, ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸਾਲ ਵਿੱਚ 9 ਮਿਲੀਅਨ ਕਿਊਬਿਕ ਮੀਟਰ ਪਾਣੀ ਲੈਣ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। [3] ਇਹ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ 2 ਮਿਲੀਅਨ ਕਿਊਬਿਕ ਮੀਟਰ ਪਾਣੀ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਪੰਜ ਦਰਿਆ ਬੇਸਿਨ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਜੇਕਰ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦਰਿਆ ਤੋਂ ਪਾਣੀ ਦੀ ਪੂਰੀ ਮਾਤਰਾ ਲੈ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸਦੀ ਸੰਧੀ ਆਗਿਆ ਦਿੰਦੀ ਹੈ, ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਣ ਦਾ ਡਰ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ
[ਸੋਧੋ]- ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੇ ਚਰਮ ਪੁਆਇੰਟ
ਹਵਾਲੇ
[ਸੋਧੋ]- ↑ Пяндж (река), Great Soviet Encyclopedia
- ↑ "Pyanj River Basin Project". Asian Development Bank. Archived from the original on February 19, 2011. Retrieved 2008-12-07.
- ↑ "Pyanj River Basin Project". Asian Development Bank. Archived from the original on February 19, 2011. Retrieved 2008-12-07."Pyanj River Basin Project".