ਮੁਗ਼ਲ ਸਲਤਨਤ

ਮੁਗਲ ਸਲਤਨਤ سلطنة الهندية (ਅਰਬੀ) ਸਲਤਨਤ ਅਲ ਹਿੰਦੀਆ هندوستان (ਫ਼ਾਰਸੀ) ਹਿੰਦੋਸਤਾਨ ہندوستان (ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ) ਹਿੰਦੋਸਤਾਨ
1526–1540 1555–1857
ਸਾਮਰਾਜ ਆਪਣੇ ਸਿਖਰ ਉੱਪਰ, 17ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅੰਤ ਅਤੇ 18ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿੱਚ।
ਸਥਿਤੀ	ਸਲਤਨਤ
ਰਾਜਧਾਨੀ	ਆਗਰਾ (1526–1540; 1555–1571; 1598–1648) ਫਤੇਹਪੁਰ ਸੀਕਰੀ (1571–1585) ਲਾਹੌਰ (May 1586–1598) ਸ਼ਾਹਜਹਾਨਾਬਾਦ, ਦਿੱਲੀ (1648–1857)
ਆਮ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ	ਫ਼ਾਰਸੀ (ਸਰਕਾਰੀ ਅਤੇ ਅਦਾਲਤੀ ਭਾਸ਼ਾ) ਅਰਬੀ (ਧਾਰਮਿਕ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ) ਚਗਤਾਈ ਤੁਰਕੀ (ਸਿਰਫ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ) ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ (ਕੁਲੀਨ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ, ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰੀ ਭਾਸ਼ਾ ਬਣ ਗਈ।) ਹੋਰ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
ਧਰਮ	ਸੁੰਨੀ ਇਸਲਾਮ (1526–1857) ਦੀਨ-ਏ-ਇਲਾਹੀ (1582–1605)
ਸਰਕਾਰ	ਮੁਕੰਮਲ ਰਾਜਸ਼ਾਹੀ, ਇਕਸਾਰ ਰਾਜ ਸੰਘੀ ਢਾਂਚੇ ਦੇ ਨਾਲ, ਕੇਂਦਰੀਕ੍ਰਿਤ ਪ੍ਰਬੰਧਨ
ਬਾਦਸ਼ਾਹ
• 1526–1530	ਬਾਬਰ (first)
• 1837–1857	ਬਹਾਦਰ ਸ਼ਾਹ ਦੂਜਾ (last)
Historical era	ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਆਧੁਨਿਕ
• ਪਾਣੀਪਤ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਲੜਾਈ	21 ਅਪਰੈਲ 1526
• ਸੁਰ ਸਲਤਨਤ ਦਾ ਰਾਜ	1540–1555
• ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਦੀ ਮੌਤ	3 ਮਾਰਚ 1707
• ਦਿੱਲੀ ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ	21 ਸਤੰਬਰ 1857
ਖੇਤਰ
1690	4,000,000 km2 (1,500,000 sq mi)
ਆਬਾਦੀ
• 1700	158400000
ਮੁਦਰਾ	Rupee, dam
ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤੈਮੂਰ ਸਲਤਨਤ ਦਿੱਲੀ ਸਲਤਨਤ ਰਾਜਪੂਤ ਰਾਜ ਬੰਗਾਲ ਸਲਤਨਤ ਦੱਖਣੀ ਸਲਤਨਤ ਮਰਾਠਾ ਸਾਮਰਾਜ Bengal Subah ਦੁਰਾੱਨੀ ਸਾਮਰਾਜ Sikh Confederacy ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕੰਪਨੀ ਰਾਜ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਰਾਜ

ਆਗਰੇ ਦਾ ਕਿਲਾ

ਮੁਗ਼ਲ ਸਾਮਰਾਜ ਦਾ ੧੭੦੦ ਅਤੇ ੧੭੯੨ ਵਿੱਚ ਨਕਸ਼ਾ। ਮੁਗ਼ਲ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਖਾਤਮੇ ਦੌਰਾਨ, ਸਿੱਖਾਂ ਅਤੇ ਮਰਹੱਟਿਆਂ ਵੱਲੋਂ ਹਾਸਿਲ ਕੀਤੇ ਖੇਤਰ।

ਮੁਗ਼ਲ ਸਲਤਨਤ(ਮੁਗ਼ਲ ਸਲਤਨਤ-ਏ-ਹਿੰਦ) ਇੱਕ ਇਸਲਾਮੀ ਤੁਰਕੀ ਸਾਮਰਾਜ ਸੀ ਜੋ 1526 ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ , ਜਿਸ ਨੇ 17 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਅਤੇ 18 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੁਆਤ ਤੱਕ ਭਾਰਤੀ ਉਪਮਹਾਦੀਪ ਵਿੱਚ ਰਾਜ ਕੀਤਾ ਅਤੇ 19 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਵਿੱਚ ਖ਼ਤਮ ਹੋਇਆ। ਮੁਗ਼ਲ ਸਮਰਾਟ ਤੁਰਕ - ਮੰਗੋਲ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦੇ ਤੈਮੂਰਵੰਸ਼ੀ ਸਨ , ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਤਿ ਉੱਨਤ ਮਿਸ਼ਰਤ ਹਿੰਦ - ਫਾਰਸੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਨੂੰ ਵਿਕਸਿਤ ਕੀਤਾ । 1700 ਦੇ ਕੋਲ , ਆਪਣੀ ਤਾਕਤ ਦੀ ਚੜਤ ਵੇਲੇ,ਇਸਨੇ ਭਾਰਤੀ ਉਪਮਹਾਂਦੀਪ ਦੇ ਲਗਭਗ ਸਾਰੇ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਕਬਜਾ ਲਿਆ - ਇਸਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਪੂਰਵ ਵਿੱਚ ਵਰਤਮਾਨ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਲੋਂ ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਬਲੂਚਿਸਤਾਨ ਤੱਕ ਅਤੇ ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ ਕਸ਼ਮੀਰ ਤੋਂ ਦੱਖਣ ਵਿੱਚ ਕਾਵੇਰੀ ਘਾਟੀ ਤੱਕ ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ 40 ਲੱਖ ਵਰਗ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ( 15 ਲੱਖ ਵਰਗ ਮੀਲ ) ਦੇ ਖੇਤਰ ਉੱਤੇ ਫੈਲੇ ਇਸ ਸਾਮਰਾਜ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਦਾ ਅੰਦਾਜਾ 11 ਅਤੇ 13 ਕਰੋੜ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। 1725 ਈਸਵੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਦੀ ਤਾਕਤ ਵਿੱਚ ਤੇਜੀ ਵਲੋਂ ਗਿਰਾਵਟ ਆਈ ।ਵਾਰਿਸਾਂ ਦੇ ਕਲੇਸ਼ ਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਸੰਕਟ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਨਾਲ ਮਕਾਮੀ ਬਗ਼ਾਵਤ ,ਧਾਰਮਿਕ ਗੁਸੈਲਾਪਨ ਦਾ ਚੜ੍ਹਾਅ , ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਉਪਨਿਵੇਸ਼ਵਾਦ ਵਲੋਂ ਕਮਜੋਰ ਹੋਏ ਸਾਮਰਾਜ ਦਾ ਅੰਤਮ ਸਮਰਾਟ ਬਹਾਦੁਰ ਜਫਰ ਸ਼ਾਹ ਸੀ , ਜਿਸਦਾ ਰਾਜ ਦਿੱਲੀ ਸ਼ਹਿਰ ਤੱਕ ਸੀਮਿਤ ਰਹਿ ਗਿਆ ਸੀ । ਅੰਗਰੇਜਾਂ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਕੈਦ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਅਤੇ 1857 ਦੇ ਭਾਰਤੀ ਬਗ਼ਾਵਤ ਦੇ ਬਾਅਦ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਵੱਲੋਂ ਮਿਆਨਮਾਰ ਵਤਨੋਂ ਬਾਹਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।

1556 ਵਿੱਚ , ਜਲਾਲੁੱਦੀਨ ਮੋਹੰਮਦ ਅਕਬਰ , ਜੋ ਮਹਾਨ ਅਕਬਰ ਦੇ ਨਾਮ ਵਲੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੋਇਆ , ਦੇ ਰਾਜ ਗੱਦੀ ਤੇ ਬੈਠਣ ਦੇ ਨਾਲ ਇਸ ਸਾਮਰਾਜ ਦਾ ਵਧੀਆ ਸਮਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ , ਅਤੇ ਸਮਰਾਟ ਔਰੰਗਜੇਬ ਦੀ ਮੌਤ ਦੇ ਨਾਲ ਖ਼ਤਮ ਹੋਇਆ । ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਸਾਮਰਾਜ 150 ਸਾਲ ਤੱਕ ਚੱਲਿਆ । ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਦੌਰਾਨ , ਵੱਖਰਾ ਖੇਤਰਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਉੱਚ ਕੇਂਦਰੀਕ੍ਰਿਤ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ । ਮੁਗ਼ਲਾਂ ਦੇ ਸਾਰੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਸਮਾਰਕ ,ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜਿਆਦਾਤਰ ਦ੍ਰਿਸ਼ ਵਿਰਾਸਤ , ਇਸ ਮਿਆਦ ਦੇ ਹਨ ।

ਸ਼ਾਸ਼ਨ ਦੇ ਅੰਕੜੇ

ਮੁਗ਼ਲ ਸੁਲਤਾਨਾਂ ਦੇ ਬਾਰੇ ਕੁਝ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅੰਕੜੇ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਹਨ:

ਮਹਾਰਾਜਾ	ਜਨਮ	ਸ਼ਾਸਨ ਕਾਲ	ਮੌਤ	ਨੋਟਸ
ਬਾਬਰ ਬਾਬਰ	24 ਫਰਵਰੀ 1483 ਈ.			ਬਾਬਰ ਦੇ ਪਿਤਾ ਉਮਰਸ਼ੇਖ ਮਿਰਜਾ ਫਰਗਾਨਾ ਨਾਮਕ ਛੋਟੇ ਰਾਜ ਦੇ ਸ਼ਾਸਕ ਸਨ । ਬਾਬਰ ਫਰਗਾਨਾ ਦੀ ਗੱਦੀ ਉੱਤੇ 8 ਜੂਨ 1494 ਈ0 ਮੇਂ ਬੈਠਾ।ਬਾਬਰ ਨੇ 1507 ਈ0 ਮੇਂ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਦੀ ਉਪਾਧਿ ਧਾਰਨ ਦੀ ਜਿਨੂੰ ਹੁਣ ਤੱਕ ਕਿਸੇ ਤੈਮੂਰ ਸ਼ਾਸਕ ਨੇ ਧਾਰਨ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਸੀ । ਬਾਬਰ ਦੇ ਚਾਰ ਪੁੱਤ ਸਨ ਹੁਮਾਯੂੰ ਕਾਮਰਾਨ ਅਸਕਰੀ ਅਤੇ ਹਿੰਦਾਲ ।ਬਾਬਰ ਨੇ ਭਾਰਤ ਉੱਤੇ ਪੰਜ ਵਾਰ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ।
ਨਸੀਰੁੱਦੀਨ ਮੁਹੰਮਦ ਹੁਮਾਯੂੰ	6 ਮਾਰਚ , 1508	1530 - 1540	ਜਨਵਰੀ 1556	ਵਿਦਵਾਨ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਦੁਆਰਾ ਸ਼ਾਸਨ ਰੁਕਿਆ ਹੋਇਆ ਹੋਇਆ . ਜਵਾਨ ਅਤੇ ਅਨੁਭਵਹੀਨਤਾ ਦੇ ਉਦਗਮ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਵਲੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂਨੂੰ , ਹੜਪਨੇਵਾਲੇ ਸ਼ੇਰ ਸ਼ਾਹ ਵਿਦਵਾਨ , ਵਲੋਂ ਘੱਟ ਪਰਭਾਵੀ ਸ਼ਾਸਕ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ.
ਸ਼ੇਰ ਸ਼ਾਹ ਵਿਦਵਾਨ	1472	1540 - 1545	ਮਈ 1545	ਹੁਮਾਯੂੰ ਨੂੰ ਪਦ ਵਲੋਂ ਗਿਰਾਇਆ ਅਤੇ ਵਿਦਵਾਨ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਦਾ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤਾ ; ਘਨਿਸ਼ਠ , ਪਰਭਾਵੀ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਨੀਤੀਆਂ ਦੀ ਸ਼ੁਰੁਆਤ ਕਰੀ ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਅਕਬਰ ਦੁਆਰਾ ਅਪਨਾਈ ਜਾਵੇਗੀ .
ਇਸਲਾਮ ਸ਼ਾਹ ਵਿਦਵਾਨ	c . 1500	1545 - 1554	1554	ਵਿਦਵਾਨ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਦਾ ਦੂਜਾ ਅਤੇ ਅੰਤਮ ਸ਼ਾਸਕ , ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਤੁਲਣਾ ਵਿੱਚ ਸਾਮਰਾਜ ਉੱਤੇ ਘੱਟ ਕਾਬੂ ਦੇ ਨਾਲ ; ਬੇਟੇ ਸਿਕੰਦਰ ਅਤੇ ਆਦਿਲ ਸ਼ਾਹ ਦੇ ਦਾਵੇ ਹੁਮਾਯੂੰ ਦੇ ਬਹਾਲੀ ਦੇ ਦੁਆਰੇ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਗਏ .
ਨਸੀਰੁੱਦੀਨ ਮੋਹੰਮਦ ਹੁਮਾਯੂੰ	6 ਮਾਰਚ , 1508	1555 - 1556	ਜਨਵਰੀ 1556	ਅਰੰਭ ਦਾ ਸ਼ਾਸਣਕਾਲ 1530 - 1540 ਦੀ ਤੁਲਣਾ ਵਿੱਚ ਬਹਾਲ ਨਿਯਮ ਜਿਆਦਾ ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਅਤੇ ਪਰਭਾਵੀ ਸੀ ; ਆਪਣੇ ਬੇਟੇ ਅਕਬਰ ਲਈ ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਸਾਮਰਾਜ ਛੱਡ ਗਏ .
ਜਲਾਲੁੱਦੀਨ ਮੋਹੰਮਦ ਅਕਬਰ	14 ਨਵੰਬਰ , 1542	1556 - 1605	27 ਅਕਤੂਬਰ 1605	ਅਕਬਰ ਨੇ ਸਾਮਰਾਜ ਵਿੱਚ ਸਭਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਖੇਤਰ ਜੋਡ਼ੇ ਅਤੇ ਮੁਗਲ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਦੇ ਸਭਤੋਂ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਸ਼ਾਸਕ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ; ਉਨ੍ਹਾਂਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਰਾਜਪੂਤਾਨਾ ਦੀ ਇੱਕ ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਜੋਧਾ ਵਲੋਂ ਵਿਆਹ ਕਰੀ . ਜੋਧਾ ਇੱਕ ਹਿੰਦੂ ਸੀ ਅਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ , ਲੇਕਿਨ ਉਸਦੇ ਅਧੀਨ , ਹਰਾਤਮਕ ਮੁਸਲਮਾਨ / ਹਿੰਦੂ ਸੰਬੰਧ ਉੱਚਤਮ ਉੱਤੇ ਸਨ.
ਨੁਰੁੱਦੀਨ ਮੋਹੰਮਦ ਜਹਾਂਗੀਰ	ਅਕਤੂਬਰ 1569	1605 - 1627	1627	ਜਹਾਂਗੀਰ ਨੇ ਬੇਟੀਆਂ ਦੇ ਆਪਣੇ ਸਮਰਾਟ ਪਿਤਾ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਬਾਗ਼ੀ ਹੋਣ ਦੀ ਮਿਸਾਲ ਦਿੱਤੀ . ਬਰਿਟਿਸ਼ ਈਸਟ ਇੰਡਿਆ ਕੰਪਨੀ ਦੇ ਨਾਲ ਪਹਿਲਾ ਸੰਬੰਧ ਬਣਾਇਆ . ਇੱਕ ਸ਼ਰਾਬੀ ਕਹੀ ਹੋਏ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਤਨੀ ਮਹਾਰਾਣੀ ਨੂਰ ਜਹਾਨ , ਸਿੰਹਾਸਨ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਦੀ ਅਸਲੀ ਤਾਕਤ ਬਣੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਥਾਨ ਉੱਤੇ ਸਮਰੱਥਾਵਾਨ ਸ਼ਾਸਨ ਕੀਤਾ .
ਸ਼ਹਾਬੁੱਦੀਨ ਮੋਹੰਮਦ ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ , ਸਿੰਹਾਸਨ ਦੇ ਉਦਗਮ ਵਲੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਰਾਜਕੁਮਾਰ ਖੁੱਰਮ ਦੇ ਨਾਮ ਵਲੋਂ ਜਾਣ ਗਏ	5 ਜਨਵਰੀ , 1592	1627 - 1658	1666	ਉਸਦੇ ਤਹਿਤ , ਮੁਗ਼ਲ ਕਲਾ ਅਤੇ ਸ਼ਿਲਪ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸ਼ੀਰਸ਼ਬਿੰਦੁ ਅੱਪੜਿਆ ; ਤਾਜਮਹਲ , ਜਹਾਂਗੀਰ ਸਮਾਧੀ ਅਤੇ ਲਾਹੌਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਲੀਮਾਰ ਗਾਰਡਨ ਦਾ ਉਸਾਰੀ ਕੀਤਾ . ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬੇਟੇ ਔਰੰਗਜੇਬ ਦੁਆਰਾ ਪਦ ਵਲੋਂ ਹਟਾਏ ਗਏ ਅਤੇ ਕੈਦ ਕੀਤੇ ਗਏ.
ਮੋਇਨੁੱਦੀਨ ਮੋਹੰਮਦ ਔਰੰਗਜੇਬ ਆਲਮਗੀਰ	21 ਅਕਤੂਬਰ 1618	1658 - 1707	3 ਮਾਰਚ 1707	ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਫ਼ਜ਼ੂਲ ਖ਼ਰਚ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਪੂਰਵਵਰਤੀਯੋਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਹਿੰਦੂ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਦੇ ਸਹਿਨਸ਼ੀਲ ; ਸਾਮਰਾਜ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਸਭਤੋਂ ਵੱਡੀ ਭੌਤਿਕ ਹੱਦ ਤੱਕ ਲਿਆਇਆ ਅਤੇ ਇਸਲਾਮ ਲਈ ਅੱਛI ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਮੁਗ਼ਲ ਸਾਮਰਾਜ ਉੱਤੇ ਇਸਲਾਮੀ ਸ਼ਰਿਆ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ . ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨੀਤੀਆਂ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਵਲੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਦੇ ਬਾਅਦ ਕਈ ਦੁਸ਼ਮਨਾਂ ਨੇ ਸਾਮਰਾਜ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕੀਤਾ.
ਬਹਾਦੁਰ ਜਫਰ ਸ਼ਾਹ I ਉਰਫ ਸ਼ਾਹ ਅਲਾਮ I	14 ਅਕਤੂਬਰ 1643	1707 - 1712	ਫਰਵਰੀ 1712	ਮੁਗ਼ਲ ਸਮਰਾਟਾਂ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਾਮਰਾਜ ਦੇ ਕਾਬੂ ਅਤੇ ਸੱਤਾ ਦੀ ਸਥਿਰਤਾ ਅਤੇ ਤੀਵਰਤਾ ਵਿੱਚ ਗਿਰਾਵਟ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਤਾ ਕਰੀ . ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸ਼ਾਸਣਕਾਲ ਦੇ ਬਾਅਦ , ਸਮਰਾਟ ਇੱਕ ਕ੍ਰਮਵਾਰ ਛੋਟਾ ਕਲਪਿਤ ਸਰਦਾਰ ਬੰਨ ਗਏ .
ਜਹਾਂਦਰ ਸ਼ਾਹ	1664	1712 - 1713	ਫਰਵਰੀ 1713	ਉਹ ਕੇਵਲ ਆਪਣੇ ਮੁੱਖਮੰਤਰੀ ਜੁਲਫਿਕਾਰ ਖਾਨ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ਦੀ ਕਠਪੁਤਲੀ ਸੀ . ਜਹਾਂਦਰ ਸ਼ਾਹ ਦਾ ਕੰਮ ਮੁਗਲ ਸਾਮਰਾਜ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਠਾ ਨੂੰ ਹੇਠਾਂ ਲੈ ਆਇਆ .
ਫੁੱਰੂਖਸਿਅਰ	1683	1713 - 1719	1719	1717 ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂਨੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਈਸਟ ਇੰਡਿਆ ਕੰਪਨੀ ਨੂੰ ਬੰਗਾਲ ਲਈ ਸ਼ੁਲਕ ਅਜ਼ਾਦ ਵਪਾਰ ਲਈ ਫਿਰਮਨ ਪ੍ਰਧਾਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹਾਲਤ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰੀ .
ਰਫੀ ਉਲ - ਦਰਜਾਤ ਅਗਿਆਤ	1719	1719
ਰਫੀ ਉਦ - ਦੌਲਤ ਉਰਫ ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ II ਅਗਿਆਤ	1719	1719
ਨਿਕੁਸਿਅਰ ਅਗਿਆਤ	1719	1743
ਮੁਹੰਮਦ ਇਬਰਾਹਿਮ ਅਗਿਆਤ	1720	1744
ਮੁਹੰਮਦ ਸ਼ਾਹ	1702	1719 - 1720 , 1720 - 1748	1748	1739 ਵਿੱਚ ਪਰਸ਼ਿਆ ਦੇ ਨਾਦਿਰ - ਸ਼ਾਹ ਦਾ ਹਮਲਾ ਸਿਹਾ.
ਅਹਮਦ ਸ਼ਾਹ ਬਹਾਦੁਰ	1725	1748 - 54	1754
ਆਲਮਗੀਰ II	1699	1754 - 1759	1759
ਸ਼ਾਹਜਹਾਂ III	ਅਗਿਆਤ	1759 ਸੰਖੇਪ ਵਿੱਚ	1770s
ਸ਼ਾਹ ਅਲਾਮ II	1728	1759 - 1806	1806	1761 ਵਿੱਚ ਅਹਿਮਦ - ਸ਼ਾਹ - ਅਬਦਾਲੀ ਦਾ ਹਮਲਾ ਸਿਹਾ ; 1765 ਵਿੱਚ ਬੰਗਾਲ , ਬਿਹਾਰ ਅਤੇ ਉੜੀਸਾ ਦੇ ਨਿਜਾਮੀ ਨੂੰ BEIC ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤਾ , 1803 ਵਿੱਚ ਰਸਮੀ ਰੂਪ ਵਲੋਂ BEIC ਦਾ ਹਿਫਾਜ਼ਤ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ.
ਅਕਬਰ ਸ਼ਾਹ II	1760	1806 - 1837	1837	ਬਰੀਟੀਸ਼ ਸੁਰੱਖਿਆ ਵਿੱਚ ਨਾਮਮਾਤਰ ਕਲਪਿਤ ਸਰਦਾਰ
ਬਹਾਦੁਰ ਜਫਰ ਸ਼ਾਹ II	1775	1837 - 1857	1858	ਬਰੀਟੀਸ਼ ਦੁਆਰਾ ਪਦ ਵਲੋਂ ਗਿਰਾਏ ਗਏ ਅਤੇ ਇਸ ਮਹਾਨ ਗਦਰ ਦੇ ਬਾਅਦ ਬਰਮਾ ਲਈ ਨਿਰਵਾਸਤ ਹੋਏ। ਬਹਾਦੂਰ ਸ਼ਾਹ ਦੇ ਬੱਚੋ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂਨੂੰ ਬਰਮਾ ਬੇਜ ਲਿਆ।

ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ

• ਦਿੱਲੀ ਸਲਤਨਤ