ਮੈਸੂਰ ਰੇਸ਼ਮ
| ਮੈਸੂਰ ਰੇਸ਼ਮ | |
|---|---|
| ਭੂਗੋਲਿਕ ਸੰਕੇਤ | |
 ਸੋਨੇ ਦੀ ਜੜ੍ਹੀ ਨਾਲ ਮੈਸੂਰ ਸਿਲਕ ਸਾੜੀ | |
| ਵਰਣਨ | ਰੇਸ਼ਮ ਸਾੜ੍ਹੀਆਂ ਮੈਸੂਰ ਵਿੱਚ ਬਣਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ |
| ਕਿਸਮ | ਦਸਤਕਾਰੀ |
| ਖੇਤਰ | ਮੈਸੂਰ, ਕਰਨਾਟਕ |
| ਦੇਸ਼ | ਭਾਰਤ |
| ਪਦਾਰਥ | ਰੇਸ਼ਮ |
| ਅਧਿਕਾਰਤ ਵੈੱਬਸਾਈਟ | http://www.ksicsilk.com |
ਕਰਨਾਟਕ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਕੁੱਲ 20,000 ਮੀਟ੍ਰਿਕ ਟਨ ਮਲਬੇਰੀ ਰੇਸ਼ਮ ਵਿੱਚੋਂ 9,000 ਮੀਟ੍ਰਿਕ ਟਨ ਮਲਬੇਰੀ ਰੇਸ਼ਮ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਕੁੱਲ ਮਲਬੇਰੀ ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਲਗਭਗ 45% ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ।[1] ਕਰਨਾਟਕ ਵਿੱਚ, ਰੇਸ਼ਮ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੈਸੂਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ KSIC ਦੇ ਅਧੀਨ ਇੱਕ ਪੇਟੈਂਟ ਰਜਿਸਟਰਡ ਉਤਪਾਦ ਹੈ। KSIC ਮੈਸੂਰ ਸਿਲਕ ਬ੍ਰਾਂਡ ਦਾ ਮਾਲਕ ਹੈ।
ਇਤਿਹਾਸ[ਸੋਧੋ]
ਮੈਸੂਰ ਦੇ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਰੇਸ਼ਮ ਉਦਯੋਗ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਟੀਪੂ ਸੁਲਤਾਨ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨਕਾਲ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 1780-1790AC ਦੌਰਾਨ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਸੀ।[2] ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਇੱਕ ਗਲੋਬਲ ਡਿਪਰੈਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਆਯਾਤ ਰੇਸ਼ਮ ਅਤੇ ਰੇਅਨ ਨਾਲ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। 20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਦੂਜੇ ਅੱਧ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਮੈਸੂਰ ਰਾਜ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਚੋਟੀ ਦਾ ਮਲਟੀਵੋਲਟਾਈਨ ਰੇਸ਼ਮ ਉਤਪਾਦਕ ਬਣ ਗਿਆ।[2] ਮੈਸੂਰ ਰੇਸ਼ਮ ਨੂੰ ਮਲਬੇਰੀ ਰੇਸ਼ਮ ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਕਾਸ਼ਤਕਾਰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਕੀੜਿਆਂ ਨੂੰ ਖਾਣ ਲਈ ਮਲਬੇਰੀ ਦੇ ਪੱਤਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਬਾਰੇ[ਸੋਧੋ]
ਮੈਸੂਰ ਰੇਸ਼ਮ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਕਰਨਾਟਕ ਸਿਲਕ ਇੰਡਸਟਰੀਜ਼ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਲਿਮਿਟੇਡ (ਕੇਐਸਆਈਸੀ) ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਫੈਕਟਰੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ 1912 ਵਿੱਚ ਮੈਸੂਰ ਦੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਸ਼੍ਰੀ ਨਲਵਾੜੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਣਰਾਜਾ ਵੋਡੇਯਾਰ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।[3] ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ, ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਕੱਪੜੇ ਸ਼ਾਹੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਅਤੇ ਸਪਲਾਈ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਬਲਾਂ ਨੂੰ ਸਜਾਵਟੀ ਕੱਪੜੇ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਆਜ਼ਾਦੀ ਮਿਲਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਮੈਸੂਰ ਰਾਜ ਦੇ ਰੇਸ਼ਮੀ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਰੇਸ਼ਮ ਬੁਣਾਈ ਫੈਕਟਰੀ ਦਾ ਕੰਟਰੋਲ ਆਪਣੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ ਲੈ ਲਿਆ।[4] 1980 ਵਿੱਚ, ਫੈਕਟਰੀ ਨੂੰ ਕਰਨਾਟਕ ਉਦਯੋਗ ਦੀ ਇੱਕ ਸਰਕਾਰ, ਕੇਐਸਆਈਸੀ ਨੂੰ ਸੌਂਪ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[5] ਅੱਜ, ਉਤਪਾਦਾਂ ਵਿੱਚ ਰੇਸ਼ਮ ਦੀਆਂ ਸਾੜੀਆਂ, ਕਮੀਜ਼ਾਂ, ਕੁੜਤੇ, ਰੇਸ਼ਮ ਦੀ ਧੋਤੀ ਅਤੇ ਨੇਕਟਾਈ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਮੈਸੂਰ ਰੇਸ਼ਮ ਨੂੰ ਵੀ ਭੂਗੋਲਿਕ ਪਛਾਣ ਮਿਲੀ ਹੈ।[6]
ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ[ਸੋਧੋ]
ਮੈਸੂਰ ਦੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਮੈਸੂਰ ਸਿਲਕ ਫੈਕਟਰੀ ਏਕੜ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਫੈਲੀ ਹੋਈ ਹੈ ਅਤੇ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਰੇਸ਼ਮ ਦੀ ਬੁਣਾਈ ਅਤੇ ਰੇਸ਼ਮ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀ ਵੰਡ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੈ। ਇਸ ਫੈਕਟਰੀ ਲਈ ਰੇਸ਼ਮ ਦਾ ਮੁੱਖ ਸਰੋਤ ਕਰਨਾਟਕ ਦੇ ਰਾਮਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਤੋਂ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਕੋਕੂਨ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਬਾਜ਼ਾਰ ਹੈ।[7] ਇਸ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹਿੱਸਿਆਂ ਤੋਂ ਕਿਸਾਨ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਇਸ ਥਾਂ 'ਤੇ ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਕੋਕੇ ਦੀ ਮੰਡੀਕਰਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਕੋਕੂਨ ਇਸ ਮਾਰਕੀਟ ਵਿੱਚ KSIC ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਹੱਥੀਂ ਲਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਮੈਸੂਰ ਸਿਲਕ ਵਿੱਚ ਮੁਹਾਰਤ ਹੈ, ਹਰ ਰੋਜ਼ ਸਰਕਾਰੀ ਬੋਲੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ ਅਤੇ ਟੀ. ਨਰਸੀਪੁਰਾ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਕੱਚੇ ਰੇਸ਼ਮ ਉਤਪਾਦਨ ਫੈਕਟਰੀ ਵਿੱਚ ਭੇਜੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਫੈਕਟਰੀ ਵਿੱਚ, ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਕੋਕੂਨ ਨੂੰ ਧਾਗੇ ਕੱਢਣ ਲਈ ਉਬਾਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਧਾਗੇ ਦੇ ਰੋਲ ਵਿੱਚ ਬਦਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਮੈਸੂਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਬੁਣਾਈ ਫੈਕਟਰੀ ਵਿੱਚ ਭੇਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਧਾਗੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰੇਸ਼ਮ ਉਤਪਾਦ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਮੈਸੂਰ ਰੇਸ਼ਮ ਦੀ ਸਾੜੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੈ।
ਕਿਉਂਕਿ ਸਾੜ੍ਹੀ ਜ਼ਰੀ ਵਿੱਚ 65% ਸ਼ੁੱਧ ਚਾਂਦੀ ਅਤੇ 0.65% ਸੋਨਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਇਹ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹਿੰਗੀ ਰੇਸ਼ਮੀ ਸਾੜੀ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ।[8] ਇਸ ਨਾਲ ਕੇਐਸਆਈਸੀ ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਜਨਤਾ ਨਾਲ ਧੋਖਾਧੜੀ ਕਰਕੇ ਡੁਪਲੀਕੇਟ ਮੈਸੂਰ ਸਿਲਕ ਸਾੜੀ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਅਤੇ ਵਿਕਰੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਮੁੱਦਿਆਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ, KSIC ਨੇ ਆਪਣੀ ਫੈਕਟਰੀ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਹਰੇਕ ਮੈਸੂਰ ਸਿਲਕ ਸਾੜੀ 'ਤੇ ਵਿਲੱਖਣ ਆਈਡੀ, ਹੋਲੋਗ੍ਰਾਮ ਅਧਾਰਤ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਅਤੇ ਵਿਲੱਖਣ ਪਛਾਣ ਬਾਰਕੋਡ ਬੁਣਾਈ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ[ਸੋਧੋ]
ਹਵਾਲੇ[ਸੋਧੋ]
- ↑ "Visualization Engine v3.0". visualize.data.gov.in. Retrieved 2018-09-12.
- ↑ 2.0 2.1 R.k.datta (2007). Global Silk Industry: A Complete Source Book. APH Publishing. p. 17. ISBN 978-8131300879. Retrieved 22 January 2013.
- ↑ "Mysore Silk Sarees: A Lesson In Handloom, History And Style". The Ethnic Soul (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). 2017-02-01. Retrieved 2018-12-03.
- ↑ Karnataka, Official Website of Government of Karnataka, GOK, Government of. "Home". www.karnataka.gov.in (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2018-12-03.
{{cite web}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link) - ↑ "Ksic Silks". www.ksicsilk.com (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Archived from the original on 2018-12-04. Retrieved 2018-12-03.
- ↑ http://www.ipindia.nic.in/writereaddata/Portal/IPOJournal/1_317_1/Journal_86.pdf[bare URL PDF]
- ↑ Ramanagara
- ↑ "Mysore silk saris get a kasuti makeover | Bengaluru News - Times of India".
